Jadviga Poljska

Jadviga Poljska
Jadviga Poljska
Lični podaci
Datum rođenja	(1374-02-18)18. februar 1374.
Mesto rođenja	Budim,
Datum smrti	17. jul 1399.(1399-07-17) (24/25 god.)
Mesto smrti	Krakov,
Porodica
Supružnik	Vladislav II Jagelo
Potomstvo	Elizabeth Bonifacia of Poland
Roditelji	Lajoš I Anžujski Jelisaveta Kotromanić
Dinastija	Dinastija Kapeta-Anžu
Kraljica Poljske
Prethodnik	Lajoš I Anžujski
Naslednik	Vladislav II Jagelo

Jadviga Poljska (polj. Jadwiga; 1374 — 17. jul 1399) je bila kraljica Poljske (1384—1399) iz dinastije Anžujaca. Njenom udajom za velikog kneza Litvanije Vladislava II Jagelovića stvara se unija Poljske i Litvanije i jedna od velikih evropskih sila.

Mladost

Jadviga je najmlađa ćerka Ludovika I Anžujskog i Jelisavete Kotromanić. Njen pradeda je bio Vladislav I Kratki, koji je 1320. ponovo ujedinio Poljsku. Jadviga je odrasla na kraljevskom dvoru u Budimu i Višegradu. Tokom 1378. zaručena je još kao dete za Vilijama Austrijskog i provela je godinu dana na dvoru u Beču.

Do 1370. Poljskom su vladali Pjastovići. Zadnji kralj iz dinastije Pjastovića, Kazimir III nije imao zakonitih sinova. Odlučio je da ga nasledi sestra Elizabeta i njen sin Lajoš I Anžujski. Lajoš I Anžujski je proglašen kraljem, a Elizabeta je faktički vladala u njegovo ime sve do smrti 1380. godine.

Postaje kraljica

Ludovik I Anžujski je umro 1382, pa presto nasleđuje njegova najstarija preživela ćerka Marija Mađarska pod regentstvom svoje majke Elizabete Kotromanić. U Poljskoj, plemstvo nije htelo da se održi personalna unija sa Mađarskom, koja je bila tokom vlasti Ludovika I Anžujskog. Pogotovo nisu mogli da prihvate Marijinog zaručnika Sigismunda Luksemburškog da im bude regent. Proterali su Mariju i Sigismunda iz Poljske, a kao vladara su odabrali Marijinu mlađu sestru Jadvigu. Elizabeta Kotromanić, koja je bila regent Mađarske, nije prihvatala zahteve poljskog plemstva. Ali nakon dugih pregovora i građanskog rata 1383. u velikoj Poljskoj, Elizabeta je popustila i dopustila je desetogodišnjoj Jadvigi da ode u Poljsku.

Jadviga je krunisana u Krakovu 16. novembra 1384. kao kraljica Poljske i to kao kraljica nosilac kraljevskog prava. Litvanija je potpisala sa Poljskom 1385. savez iz Kreva. Po tom sporazumu Litvanija i Poljska se ujedinjuju pod jednom krunom. Veliki knez Litvanije Vladislav II Jagelović ženi se sa Jadvigom Poljskom i pokatoličava se. Vjenčali su se u maju 1385. godine. Vladislav II Jagelović, zvan i Jagelo je tada krunisan za kralja Poljske iako je Jadviga zadržala svoja prava kao kraljica Poljske.

Razdoblje vlasti

Tokom 1386. Jadvigina sestra kraljica Marija Mađarska i majka Elizabeta bile su kidnapovane. Veruje se da je to naredio Marijin suprug Sigismund Luksemburški. U januaru 1387. Elizabeta je zadavljena, a Marija je puštena u julu 1387. na insistiranje Frankopana i kralja Tvrtka I Kotromanića. Kao vladar Jadviga je imala malo udela u pravoj vlasti. Ipak bila je angažovana u političkom, diplomatskom i kulturnom životu. Vodila je diplomatsku korespondenciju sa Tevtonskim vitezovima. Uspešno je organizovala 1387. povratak delova Galicije, koji su ostali prilikom deobe u mađarskim rukama. Prevela je mnoge knjige sa latinskog na poljski. Osnovala je mnogo bolnica. Osnovala je i biskupiju u Vilnjusu. Svojim donacijama je izuzetno mnogo pomogla Univerzitet u Krakovu, koji se od tada naziva Jagelonski univerzitet u čast nje i njenog supruga Jagela.

Smrt

Umrla je 22. juna 1399. zbog komplikacija tokom porođaja. Od vremena smrti smatrala se sveticom, oko čega su stvorene legende. Zvanično je proglašena sveticom tokom pontifikata pape Jovana Pavla II, koji je poreklom bio Poljak.

Porodično stablo

16. Karlo II Anžujski

8. Karlo Martel Anžujski

17. Marija Ugarska

4. Karlo Robert

18. Rudolf I Habzburški

9. Klementia of Habsburg

19. Gertrude of Hohenburg

2. Lajoš I Anžujski

20. Kazimir I Kujavski

10. Vladislav I Kratki

21. Efrosinija od Opole

5. Elizabeta Poljska

22. Boleslaw of Kalisz and Gniezno

11. Jadviga od Kališa

23. Jolanda od Ugarske

1. Jadviga Poljska

24. Prijezda I

12. Stefan I Kotromanić

6. Stefan II Kotromanić

26. Stefan Dragutin

13. Jelisaveta Nemanjić

27. Katalina Arpad

3. Jelisaveta Kotromanić

28. Ziemomysł of Kuyavia

14. Kazimir II Kujavski

29. Salome of Pomerania

7. Jelisaveta Pjast Kotromanić

Literatura

• Stone, Daniel Z. (2014). The Polish-Lithuanian State, 1386-1795. University of Washington Press. str. 5. ISBN 978-0-295-80362-3.