Jovan Šišman
| Jovan Šišman | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Jovan Šišman Stracimirović |
| Datum rođenja | 1350. |
| Mesto rođenja | Veliko Trnovo, |
| Datum smrti | 3. jun 1395. |
| Mesto smrti | Nikopolj, Osmansko carstvo |
| Porodica | |
| Supružnik | Dragana Lazarević Šišman |
| Potomstvo | Aleksandar, Fružin, Josif II Carigradski |
| Roditelji | Jovan Aleksandar Teodora (Sara) |
| Dinastija | Stracimirovići |
| trnovski bugarski car | |
| Period | (1356—1393) (od 1371. godine pravi vladar) |
| Prethodnik | Jovan Aleksandar |
| Naslednik | Jovan Stracimir |
| Savladar | Jovan Stracimir |
Jovan ili Ivan Šišman (?-3. juna 1395, Nikopolj) trnovski bugarski car (1356-jul 1393) (od 1371. godine pravi vladar). Bio je sin Jovana Aleksandra i Teodore.[1][2]
Carevanje[uredi | uredi izvor]
.jpg)
Podela[uredi | uredi izvor]
Oko 1356. godine došlo je u Bugarskoj do cepanja države. Car Jovan Aleksandar je južnu sa prestonicom Trnovom, dao je mlađem sinu Šišmanu, a severnu sa prestonicom Vidinom, dao je sinu Stracimiru. Zbog te careve odluke mnogi krajevi su iskoristili njegovu slabost i počeli da se odmeću. Tako se tada odvojio Balčik sa Kalijakrom. Ta despotovina je prihvatila kao svog carigradskog patrijarha.[3]
Ugarski napad[uredi | uredi izvor]
Godine 1365. Ugri su pozvani od strane vizantijskog cara Jovana V u pomoć protiv Turaka, ali ta potera se okrenula protiv Bugara. Grof Amedej VI Savojski je savladao cara Stracimira i sa porodicom ga je sproveo u hrvatski zatvor u Bosiljevu. Oko 1370. godine, pošto su Bugari u savezu sa vlaškim vojvodom Vladislavom preoteli Vidin, Stracimir je vraćen kao ugarski vazal, gde se borio protiv oca Jovana Aleksandra. Godine 1371. on osvaja Sofiju i pošto je Jovan Aleksandar umro, počinje drugu i ljutu borbu protiv Jovana Šišmana. Bosanski kralj Tvrtko I Kotromanić, moravski knez Lazar Hrebeljanović i Jovan Stracimir su 1374. godine napali Šišmana, ali se on spasao tako što se 1375. godine venčao sa Lazarevom kćerkom Draganom.
Odnosi sa Turcima[uredi | uredi izvor]
Osmanlije su postale opasnost za Bugarsku posle srpske katastrofe na Marici 26. septembra 1371. godine tako da je Šišman morao da preda 1373. godine sestru Tamaru u sultanov harem, ali su Turci ipak 1378. osvojili Ihtiman, 1383. Sofiju i 1385. Niš. Jovan Šišman je potom pokušao da povrati vlast nad Vlaškom i Dobrudžskom despotovinom 1386. godine, ali nije imao uspeha. Posle hrišćanskih pobeda kod Pločnika 1387. i Bileće 1388, prekinuo je vazalstvo prema Turcima, ali ga je Turska opsada Nikopolja pokorila. Da bi spasao Nikopolje predao je Turcima Drastar.
Pad Bugarske i smrt[uredi | uredi izvor]
Turci su iskoristili što Jovan Šišman nije mogao da pokrene veći otpor pa su ga oko 1390. godine napali i osvojili skoro celo Trnovsko carstvo. Čak su ga i prisilili na danak. Turci su preko Bugarske napadali Vlašku koja je isto tako bila prisiljena na danak. Turci su tako, pokorivši skoro celu Srbiju i Bugarsku i mali deo Vlašku i Bosne, postali gospodari Balkana. U leto 1392. godine ugarski kralj Žigmund Luksemburški je razbio Turke kod Braničeva i prodro u Srbiju do Ždrela. Čim je čuo za to, Jovan Šišman je pokušao da uđe u veze sa Žigmundom. Turci su 17. aprila 1393. godine opseli Trnovo, koje je branio patrijarh Jefimije Trnovski, pošto se Šišman povukao u Nikopolje. Zahvaljujući izdaji 17. jula, Trnovo je palo, ali mali deo države oko grada Nikopolja je ostao slobodan. Međutim, posle dve godine pada i preostali deo Bugarske. Tu je Jovan Šišman bio zarobljen, pa je i umro u Nikopolju umro 3. juna 1395. godine u zarobljeništvu.
Porodično stablo[uredi | uredi izvor]
| 2. Jovan Aleksandar | ||||||||||||||||
| 1. Jovan Šišman | ||||||||||||||||
| 3. Teodora (Sara) | ||||||||||||||||
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Ivan Shishman tsar of Bulgaria”. Britannica. Pristupljeno 17. 1. 2021.(jezik: engleski)
- ^ „Tsar Ivan Shishman (1371 – 1395)”. Bulgarian London. Arhivirano iz originala 22. 01. 2021. g. Pristupljeno 17. 1. 2021.(jezik: engleski)
- ^ „Ivan Shishman (Bulgaria), Copper, Coin (Uncertain Value), Turnovo, 1371-1393”. DOAKS. Pristupljeno 17. 1. 2021.(jezik: engleski)
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Braća po pesmama — Marko i Šišman, Politikin zabavnik, Duško Lopandić, br. 3122, 2011.
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ljudi | |
| Ostale | |
