Josip Manolić

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
josip manolić
Josip Manolić, 2011.
Lični podaci
Datum rođenja(1920-03-22)22. mart 1920.
Mesto rođenjaKalinovac, kraj Đurđevca, Kraljevstvo SHS
Datum smrti15. april 2024.(2024-04-15) (104 god.)
Mesto smrtiZagreb, Hrvatska
Profesijapravnik
Porodica
SupružnikMarija Eker-Manolić;
Mirjana Ribarić
Delovanje
Član KPJ od1939.
Učešće u ratovimaNarodnooslobodilačka borba
SlužbaNOV i PO Jugoslavije
Jugoslovenska armija
1941 — 1946.
Činpukovnik JNA u rezervi
general-pukovnik HV u rezervi
Odlikovanja
Orden zasluga za narod sa srebrnim zracima Orden bratstva i jedinstva sa srebrnim vencem Orden za hrabrost
Partizanska spomenica 1941.

Josip Manolić (Kalinovac, kraj Đurđevca, 22. mart 1920 – Zagreb, 15. april 2024) je bio učesnik Narodnooslobodilačke borbe, pravnik, društveno-politički radnik SR Hrvatske i hrvatski političar. Bio je drugi predsednik Vlade Republike Hrvatske.

Biografija[uredi | uredi izvor]

Rođen je 22. marta 1920. godine u Kalinovcu, kraj Đurđevca, od oca Ivana i majke Kate Manolić, rođene Nađ-Đođ. Bio je najmlađe od četvoro dece. Nakon što mu je 1926. godine otac umro izmučen naporima Prvog svetskog rata, majka Kata se preudala, a 1928. sa porodicom se preselio u Orlovac, kod Nove Rače. Srednju stručnu školu — obućarski smer je završio u Bjelovaru.[1]

Politikom se počeo baviti 1937. godine. Već sledeće godine postaje omladinskim i sindikalnim rukovodiocem. Za vreme Drugog svetskog rata postaje organizacioni sekretar Pokrajinskog komiteta SKOJ-a za Hrvatsku. U članstvo Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ) je primljen 1938. godine, dok je član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) postao 1939. godine.

Početak Drugog svetskog rata ga je zatekao u Novoj Gradiški. Priključio se 1941. godine Narodnooslobodilačkom pokretu (NOP). Najpre je delovao ilegalno, da bi potom bio uhapšen od strane snaga novouspostavljene Nezavisne Države Hrvatske (NDH) bio uhapšen i sproveden u logor u Novoj Gradiški, a onda u Slavonsku Požegu, odakle je pušten. Po izlasku iz zatvora otišao je u Zagreb, potom i na oslobođenu teritoriju. Po organizaciji Odeljenja za zaštitu naroda (OZN), maja 1944. godine, upućen je kao glavni zapovednik u akciju oslobođenja Bjelovara i okoline. Njegovi ljudi ruše most na Dravi između Virovitice i Barča. Iz rata je izašao sa činom kapetana.[2][3]

Posleratni period[uredi | uredi izvor]

Na radu u Ozni za Bjelovar je bio do 1946. godine, kada je premešten u centralu Drugog odseka Ozne za Hrvatsku, da bi ubrzo potom bio poslat u Vojno-političku školu u Beograd. U Zagrebu je 1947. godine preuzeo dužnost načelnika Kadrovskog odeljenja u Upravi državne bezbednosti (UDB) Hrvatske, a godinu dana kasnije postaje i partijski organizacioni sekretar hrvatske Udbe. Iste godine, 1948, prelazi u organe unutrašnjih poslova, na poziciju načelnika Treće uprave MUP, odnosno Odeljenja za izvršenje krivičnih sankcija Ministarstva unutrašnjih poslova NR Hrvatske (između ostalog sprovodi utamničenje nadbiskupa Alojzija Stepinca). Gradski sekretar za unutrašnje poslove Grada Zagreba (načelnik zagrebačkog SUP-a) bio je od 1960. do 1965. godine.[2][4]

Pravo je diplomirao 1961. godine na Univerzitetu u Zagrebu.[2]

U Sabor SR Hrvatske prvi put je izabran 1965. godine i za vreme mandata obavlja funkcije predsednika Organizaciono-političkog odbora, predsednika Zakonodavno-pravne komisije i člana Ustavne komisije. Četiri godine izabran je po drugi put u Sabor. Nakon Hrvatskog proleća, biva penzionisan.[2] Godine 1989. godine rukovodi Centralnim komitetom Saveza komunista Hrvatske na 20. kongresu, te učestvuje u donošenju odluke o raspisivanju prvih višestranačkih parlamentarnih izbora.

Jedan je od osnivača Hrvatske demokratske zajednice (HDZ) na zagrebačkom Jarunu, 1989. godine. Nakon prvih višestranačkih parlamentarnih izbora 1990. godine postaje potpredsednik Predsedništva Republike Hrvatske. Početkom 1990-ih drugi je čovek u novonastaloj Republici Hrvatskoj, odmah je do Franje Tuđmana, kojemu je bliski saradnik. Izborom Stjepana Mesića za hrvatskog člana u Predsedništvu SFRJ obavljao je dužnost predsednika Vlade Republike Hrvatske do 17. jula 1991. godine, kada ga je zamenio Franjo Gregurić.[5] Nakon toga je od 27. maja 1991. godine bio šef novooformljene Kancelarije za zaštitu ustavnog poretka, tela koje je koordiniralo svim tajnim službama (današnja SOA). Kancelariju je vodio do njene preorganizacije 26. marta 1993. godine u Kancelariju za nacionalnu bezbednost koju je kasnije preuzeo Hrvoje Šarinić.[6] Posle je sve do 1994. godine bio predsednik novoformiranog Županijskog doma Sabora Republike Hrvatske, kada zajedno sa Stjepanom Mesićem, Degoricijom, Jurićem i drugima, zbog neslaganja oko politike prema Bosni i Hercegovini, izlazi iz HDZ-a.

Godine 1995. osnivaju svoju stranku Hrvatskih nezavisnih demokrata (HND), čiji predsednik postaje sledeće godine. Počasni je predsednik HND-a.[7]

U vreme kada je trebalo da stupi u brak sa svojom prvom suprugom, Marijom Eker, bio je angažovan na obezbeđenju deonice puta kojom je prolazio Josip Broz Tito, te je zbog službenih obaveza zakasnio na sopstveno venčanje, 13. maja 1945. godine.[3] Iz prvog braka sa suprugom Marijom, koja je 2003. godine preminula nesrećnim slučajem u požaru, ima troje dece.[8] Godine 2016. se u 97. godini oženio po drugi put, 36 godina mlađom Mirjanom Ribarić, koja je 2020. godine preminula posle teške bolesti.[9]

Preminuo je 15. aprila 2024. godine u Zagrebu.[10]

Knjige i odlikovanja[uredi | uredi izvor]

Napisao je dve knjige o svom životu:

  • „Politika i domovina: moja borba za suverenu i socijalnu Hrvatsku”, Zagreb, 2015;
  • „Špijuni i domovina: moja borba za suverenu i socijalnu Hrvatsku”, Zagreb, 2016.[11]

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — Orden zasluga za narod sa srebrnim zracima, Orden bratstva i jedinstva sa srebrnim vencem, Orden za hrabrost i dr.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „ČOVJEK KOJI ĆE U OŽUJKU PROSLAVITI 99. ROĐENDAN Hrvatski profesor uz pomoć korejske biotehnološke tvrtke otkrio tajnu dugovječnosti Josipa Manolića!”. jutarnji.hr. Pristupljeno 22. 03. 2023. 
  2. ^ a b v g Radelić 2019, str. 568–569.
  3. ^ a b „MANOLIĆEVI MEMOARI 'Zbog Tita sam zakasnio na vlastito vjenčanje, morao sam pronaći novog kuma prije same ceremonije'”. jutarnji.hr. Pristupljeno 22. 03. 2023. 
  4. ^ „Arhivirana kopija”. Arhivirano iz originala 11. 05. 2010. g. Pristupljeno 11. 04. 2012. 
  5. ^ „Republika Hrvatska”. Arhivirano iz originala 08. 07. 2012. g. Pristupljeno 28. 3. 2013. 
  6. ^ „Soa — Uzup”. Pristupljeno 28. 3. 2013. 
  7. ^ „PREBOLIO KORONU, SAHRANIO DVE ŽENE, A NA STOTI ROĐENDAN JAK ZEMLJOTRES POGODIO ZAGREB Josip Joža Manolić se ne predaje!”. kurir.rs. 
  8. ^ „Manolićeva žena mrtva zbog opuška”. večernji.hr. Pristupljeno 22. 03. 2023. 
  9. ^ „Preminula supruga Josipa Manolića: 'Pozlilo joj je, mislila je da ima upalu pluća'”. večernji.hr. Pristupljeno 22. 03. 2023. 
  10. ^ „Jutarnji list - Umro je Josip Manolić”. www.jutarnji.hr (na jeziku: hrvatski). 2024-04-15. Pristupljeno 2024-04-15. 
  11. ^ „Raspušten templarski red, rođen Josip Manolić”. zg-magazin.com.hr. Pristupljeno 22. 03. 2023. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Zdenko Radelić Obavještajni centri, Ozna i Udba u Hrvatskoj: (1942. — 1954.): Kadrovi. Zagreb: Hrvatski institut za povijest. 2019.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Јосип_Манолић&oldid=27706250”