Jay-Z

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
(preusmereno sa Џеј-Зи)
Džej-Zi
Džej-Zi 2011.
Lični podaci
Ime po rođenjuŠon Kori Karter
Datum rođenja(1969-12-04)4. decembar 1969. (54 god.)
Mesto rođenjaBruklin, Njujork, SAD
Muzički rad
Aktivni period1994—danas
Žanrhip hop
Izdavačka kućaDef džem rekordings
Ostalo
Veb-sajtlifeandtimes.com,%20www.lifeandtimes.com

Šon Kori Karter (engl. Shawn Corey Carter; Bruklin, 4. decembra 1969),[1] poznatiji pod umetničkim imenom Džej-Zi (engl. Jay-Z), američki je hip hop izvođač i biznismen. Jedan je od finansijski najuspešnijih hip hop umetnika i interpretatora u SAD,[2] čije se bogastvo procenjuje na više od milijardu dolara.[3] Kao solo izvođač, prodao je preko 30 miliona primeraka albuma u SAD, osvajajući pritom nekoliko nagrada Gremi za svoj rad u muzici.[4]

Džej-Zi je suvlasnik lanca sportskih barova pod imenom „The 40/40 Club”, kao i NBA košarkaškog kluba Bruklin netsi, a poseduje i sopstvenu modnu marku pod nazivom Rokaver (engl. Rocawear). Bio je generalni direktor diskografske kuće Def džem rekordings (engl. Def Jam Recordings),[5] zatim je postao jedan od trojice osnivača Rokafela rekordsa (engl. Roc-A-Fella Records), a pre izvesnog vremena osnovao je i sopstvenu produkcijsku kuću Rok nejšon (engl. Roc Nation).

Džej-Zi je i trenutni rekorder sa najviše albuma „broj jedan” na američkoj Billboard 200 top-listi albuma.[6]

Pored svih dosadašnjih finansijskih i muzičkih uspeha, Džej-Zi je — nažalost — poznat i po sukobu sa reperom Nasom; sukob je okončan mirnim putem 2005. godine.

Džej-Zi se oženio pevačicom Bijonse 4. aprila 2008. godine.

Počeci[uredi | uredi izvor]

Džej-Zi potiče iz siromašnog kraja Beford—Stajvesant koji se nalazi u blizini Bruklina (Njujork, SAD).[7] Otac ga je napustio vrlo rano, a sa 12 godina upucao je rođenog brata u rame zato što mu je ovaj ukrao nakit.[8][9] Promenio je nekoliko srednjih škola, ali ni jednu nije završio i nikada nije stekao diplomu. U svojim pesmama on čak aludira na to da je kao mlad bio umešan u preprodaju droge.[9]

Glorija Karter, Džej-Zijeva majka, svedoči da je on prve korake u muzici napravio još kao malo dete, u kuhinji, udarajući posuđem o sto i tako proizvodeći različite zvukove. Jednom prilikom mu je za rođendan poklonila kasetofon i time još više probudila njegovo interesovanje za muziku. Počeo je da repuje u „slobodnom stilu”, piše pesme i prati sve popularne izvođače tog doba.[10]

U komšiluku su ga zvali „Džezi” (engl. Jazzy), što se kasnije pretvorilo u njegovo umetničko ime. Nadimak predstavlja i omaž njegovom muzičkom mentoru Džez-Ou (engl. Jaz-O).[7] Džej-Zijevi prvi pravi muzički poduhvati vezuju se za kasne ’80-e kada je dobio priliku da gostuje na muzičkim projektima svog prvog mentora Džez-Oa. Ranih ’90-ih se izborio za svoj prvi muzički ugovor, nadmašivši tada još uvek nepoznatog a danas veoma popularnog LL Kul Džeja (engl. LL Cool J).[11] Široj javnosti je postao poznat 1994. godine, kada se kao gost pojavio u pesmi Big Dedi Kejna (engl. Big Daddy Kane) pod nazivom Show and Prove, koja je kasnije uvrštena i na Kejnov album Daddy's Home. Godine 1995. gostovao je i u popularnoj pesmi Big Ela (engl. Big L) Da Graveyard, kao i u pesmi Mika Džeronima (engl. Mic Geronimo) Time to Build zajedno sa Di Em Eksom (engl. DMX) i Dža Rulom (engl. Ja Rule). Džej-Zijev prvi zvanični samostalni rep singl zove se I Can't Get With That, za koji je bio urađen i spot.[12]

Muzička karijera[uredi | uredi izvor]

1996—1997: Reasonable Doubt i In My Lifetime, Vol. 1[uredi | uredi izvor]

Na početku profesionalne muzičke karijere, Džej-Ziju nije išlo od ruke. Nijedna ozbiljna diskografska kuća nije htela da mu ponudi ugovor o saradnji. Stoga, on zajedno sa Dejmonom Dešom (engl. Damon Dash) i Karimom Bigsom (engl. Kareem Biggs) osniva sopstvenu diskografsku kuću Rokafela rekords (engl. Roc-A-Fella Records).

Nakon sklapanja ugovora sa Prajoritijem (engl. Priority) o izdavanju muzičkog materijala, Džej-Zi 1996. godine objavljuje svoj prvi samostalni album Reasonable Doubt sa specifičnim zvukom, koji su producirali već dokazani di-džej Premijer (engl. DJ Premier) i super di-džej Klark Kent (engl. Super DJ Clark Kent), sa nezaboravnim gostovanjem Notorius Biga (engl. The Notorious B.I.G.).

Uprkos činjenici da je na američkoj top-listi albuma Bilbord 200 (engl. Billboard 200) ovaj album zauzeo samo 23. mesto, ocenjen je kao veoma dobar od strane kritike.[7] Album je dobio i svoj platinasti tiraž, a časopis Roling stoun (engl. Rolling Stone) uvrstio ga je na 248. mesto liste 500 najboljih albuma svih vremena.[13]

Nakon potpisivanja novog ugovora sa diskografskom kućom Def džem (engl. Def Jam) 1997. godine, Džej-Zi objavljuje album In My Lifetime, Vol. 1, pod producentskim nadzorom Šona „Paf Dedija” Kombsa (engl. Sean "Puff Daddy" Combs), koji je postigao mnogo veći komercijalni uspeh od prethodnog albuma. Inače, Džej-Zi je kasnije objasnio kako je album stvaran u teškim trenucima, kada se suočavao sa iznenadnim gubitkom bliskog prijatelja Notorius Biga.[14] Album In my lifetime Vol. 1 odlikuju komercijalniji zvukovi, što mu je donelo još više novih poštovalaca, ali je i razočaralo one stare koji su ga optužili da se „jeftino prodao” komercijali. Ovaj album je, takođe, dostigao platinasti status u SAD.[13]

1998—2000: Vol. 2..., optužbe za bavljenje kriminalom i vrtoglavi uspeh[uredi | uredi izvor]

Godine 1998. Džej-Zi objavljuje svoj treći album Vol. 2... Hard Knock Life, koji je lansirao do tada njegov najveći hit Hard Knock Life (Ghetto Anthem). Pesme sa ovog ostvarenja koje su se našle na top-listama su Can I Get A... te Nigga What, Nigga Who. Vol. 2 je postao Džej-Zijev najkomercijalniji i najprodavaniji album do tada. Tiraž je procenjen na preko pet miliona prodatih primeraka.[13] Nagrađen je i Gremijem, uprkos tome što je Džej-Zi bojkotovao cerimoniju dodele jer njegov bliski prijatelj Di Em Eks nije bio nominovan za istu nagradu.[15]

Album Vol. 3... Life and Times of S. Carter izdat je 1999. godine kao nastavak prethodnog albuma i bio je prodat u tri miliona primeraka.[13] Singl koji se izdvojio je Big Pimpin. U decembru iste godine Džej-Zi se našao u centru skandala kada je na jednoj njujorškoj promociji navodno izbo nožem producenta Lensa „An” Riveru (engl. Lance "Un" Rivera).[16] Uprkos tome što je prvobitno izjavio da to nije istina i da nije kriv za ranjavanje Rivere, Džej-Zi je osuđen na tri godine uslovne kazne.[17]

Album The Dynasty: Roc La Familia izlazi 2000. godine. Prvobitno je bio zamišljen kao kompilacijski album svih ekskluzivaca Rokafela rekordsa, ali je u rafove muzičkih prodavnica ipak stigao kao Džej-Zijev samostalni album.[18] Ovaj album je potpomogao afirmisanje tada anonimnih a danas veoma uspešnih i poznatih producenata i izvođača kao što su Neptjuns, Džast Blejz, Kanje Vest i Bink. Ovo je ujedno i prvi album na kome je Džej-Zi prezentovao malo „mekši” zvuk u odnosu na svoja prethodna ostvarenja. Tiraž je samo u SAD dostigao dva milona prodatih primeraka.[13]

2001—2002: Neprijateljstvo sa Nasom, The Blueprint i The Blueprint 2[uredi | uredi izvor]

Pesmu Takeover Džej-Zi izvodi na Samer džem (engl. Summer Jam) festivalu 2001. godine, gde je izvređao repera Nasa (engl. Nas) i Prodidžija (engl. Prodigy) jer su mu se prethodno zamerili. Odnosi između ovih izvođača su postali zategnuti, posebno sa Nasom, jer u svakoj sledećoj pesmi „blate” jedan drugog. Sukob dvojice repera biće okončan tek nakon četiri godine.

Iste godine Džej-Zi objavljuje svoje šesto muzičko ostvarenje The Blueprint, hit koji i danas slovi za jedan od najvećih klasika hip hop muzike. Iako je dospeo na prvo mesto top-liste u SAD, ovaj album je ipak ostao u senci Napada 11. septembra 2001. na STC.[19] Album je napisan za samo dva dana,[20] a kao gosti na istom se pojavljuju Eminem kao izvođač i Kanje Vest kao producent. Pesme koje su se izdvojile su Izzo (H.O.V.A.), Girls, Girls, Girls, Jigga That Nigga i Song Cry.

The Blueprint 2: The Gift & the Curse je naredni album koji izlazi 2002. godine, debitujući na prvom mestu američke top liste albuma,[21] sa nezaboravnim hitovima Excuce me Miss i Bonnie and Clyde — pesma koja je ujedno i prva javna saradnja sa tadašnjom devojkom a sada suprugom Bijonse. Pored nje na albumu gostuju i Fejt Evans, Leni Kravic, Kanje Vest i Pandžabi em-si.[22]

2003—2005: The Black Album, povlačenje sa scene i Collision Course[uredi | uredi izvor]

The Black Album koji je izašao 2003. godine bio je najavljen kao Džej-Zijev poslednji album.[23] Singlovi koji su se izdvojili bili su What More Can I Say, Dirt Off Your Shoulder, Change Clothes i 99 Problems. The Black Album je prodat u tri miliona primeraka u SAD.[13]

Godine 2004. Džej-Zi se povlači sa muzičke scene na tri godine. U međuvremenu je sarađivao sa rok bendom Linkin park (engl. Linkin Park), a rezultat tog rada je pesma Numb/Encore, koja je dobila i nagradu Gremi. Dalja saradnja sa Linkin parkom rezultovala je zajedničkim albumom Collision Course.

Iste godine postaje i generalni direktor diskografske kuće Def džem rekordings.[24]

2005—2007: „Izjavljujem rat”, Kingdom Come i American Gangster[uredi | uredi izvor]

Džej-Zi 27. oktobra 2005. godine u Njujorku održava nezaboravni koncert pod nazivom „Izjavljujem rat” (engl. I declare war)[25] i najavljuje svoj povratak na scenu. Ovo čini 2006. godine albumom Kingdom Come, koji je u SAD prodat u dva miliona primeraka.[13] Medijski najzastupljenija pesma sa ovog albuma bila je Show Me What You Got.

American gangster je deseti samostalni album koji Džej-Zi objavljuje 2007. godine. Gledajući film istoimenog naziva u režiji Ridlija Skota, dobio je inspiraciju da napiše pesme koje govore o njegovom odrastanju na ulici. Ovaj album je prodat u milion primeraka u SAD.[13] Iste godine objavio je da daje otkaz na mesto predsednika diskografske kuće Def džem rekordings.[26]

2008—danas: Festivali, The Blueprint 3[uredi | uredi izvor]

Tokom 2008. godine Džej-Zi je nastupao na brojnim festivalima Glastonberi u Velikoj Britaniji,[27][28] pri čemu je došlo i do medijske prepirke sa Noelom Galagerom iz Oejzisa.[29] Zatim slede festivali Roskilde u Danskoj, Hove u Norveškoj i O2 vajerles u Engleskoj. Objavljuje je da posle ove turneje započinje rad na novom albumu. Njegov jedanaesti studijski album The Blueprint 3 izlazi 8. septembra 2009. godine. To je ujedno i jedanaesti Džej-Zijev album koji je dospeo na prvo mesto američke top-liste albuma Bilbord 200 i time oborio rekord koji je do tada držao Elvis Presli.[6]

Poslovni poduhvati[uredi | uredi izvor]

Zajedno sa Dejmonom Dešom, Džej-Zi je osnovao kolekciju urbane odeće pod imenom „Rokaver” (engl. Rocawear). Početkom 2006. nakon razlaza sa suosnivačem, Džej-Zi preuzima ovaj posao, ali već sledeće godine prodaje prava na „Rokaver” ostavljajući sebi određeni udeo u kompaniji.

Džej-Zi je i suvlasnik lanca sportskih barova „40/40” (engl. The 40/40 Club), koji se nalaze u Njujorku, Atlantik Sitiju i Čikagu, a planira se i njihovo otvaranje u Tokiju i Singapuru.[30]

Takođe je suvlasnik i NBA košarkaškog kluba Nju Džerzi netsi (Bruklin netsi), a „šuškalo” se da je hteo da kupi i deo engleskog fudbalskog kluba Arsenal.[31]

Investirao je i u nekretnine, tačnije u izgradnju luksuznih hotela.[32]

Privatni život[uredi | uredi izvor]

Veza sa Bijonse[uredi | uredi izvor]

Džej-Zijeva najpoznatija veza je veza sa američkom ritam i bluz pevačicom Bijonse, bivšom članicom grupe Destinis čajld (engl. Destiny's Child). Njih dvoje su 2002. godine snimili zajedničku numeru Bonnie & Clyde, a potom je Džej-Zi gostovao u njenom hit singlu Crazy In Love kao i u pesmi That's How You Like It sa njenog debitantskog solo albuma Dangerously in Love. Na njenom drugom albumu B'Day iz 2006. godine pojavio se u hitovima Déjà Vu i Upgrade U.[33][34] Par uglavnom izbegava da priča o vezi. Uprkos tome što su stalno na meti tabloida i paparaca, prilično uspevaju u tome da svoj privatni život zaštite. Magazin Tajm ih je 2006. uvrstio u 100 najuticajnijih parova na svetu. Pipl je 4. aprila 2008. godine objavio da su se Džej-Zi i Bijonse tajno venčali u Njujorku.

Filantropija[uredi | uredi izvor]

U periodu kada se povukao sa muzičke scene, Džej-Zi je počeo da se bavi humanitarnim radom. Upoznao je Kofija Anana, generalnog sekretara UN, 2006. godine u Njujorku. Obećao je da će iskoristiti svoju nadolazeću svetsku turneju da podigne svest ljudi o problemu kao što je globalni nedostatak vode. On sam je postao svestan tog problema nakon posete Africi.[35] Tim povodom je u saradnji sa UN-om i MTV-jem snimio dokumentarac Diary of Jay-Z: Water for Life.[36] Sa Šonom „Didijem” Kombsom dao je milion dolara američkom Crvenom krstu posle uragana „Katrina”.[37]

Diskografija[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Diskografija Džej-Zija

Studijski albumi[uredi | uredi izvor]

Albumi izdati kao sarađivački poduhvati[uredi | uredi izvor]

Kompilacijski albumi[uredi | uredi izvor]

Nagrade[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Spisak nagrada i nominacija Džej-Zija

Filmografija[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Mikelbank, Peter (2007). „Jay-Z” Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. avgust 2011). People Magazine. Pristupljeno 31. 10. 2009.
  2. ^ Najveći Em Sijevi današnjice. MTV. Pristupljeno 26. 12. 2006.
  3. ^ Miller, Matthew (6. 5. 2009). „Richest black Americans busienss billionaires”. Forbes.com. Arhivirano iz originala 30. 05. 2012. g. Pristupljeno 24. 9. 2009. 
  4. ^ „RIAA – Gold & Platinum” Arhivirano na sajtu Wayback Machine (1. jul 2007) (8. 8. 2008). Pristupljeno 28. 3. 2013.
  5. ^ „Pitchfork: Jay-Z Leaves Def Jam Presidency”. Pristupljeno 5. 9. 2016.
  6. ^ a b „Jay-Z Beats Elvis For No. 1 Albums Record”. Access Hollywood. MTV. Pristupljeno 5. 9. 2016.
  7. ^ a b v Birchmeier, Jason. „Jay-Z Biography”. Allmusic. Pristupljeno 24. 8. 2007.
  8. ^ „The King Of Rap, Jay-Z Has Built A Billion-Dollar Business” Arhivirano na sajtu Wayback Machine (14. avgust 2013). CBS News. Pristupljeno 28. 3. 2013.
  9. ^ a b Adaso, Henry. „How Well Do You Know Jay-Z” Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. mart 2016). About.com. Pristupljeno 24. 8. 2007.
  10. ^ December 4th. The Black Album – Jay-Z.
  11. ^ Koroma, Salima (15. 5. 2009). „Industry Insider Reveals "Secret War" Between LL Cool J and Jay-Z”. HipHopDX. Arhivirano iz originala 03. 02. 2010. g. Pristupljeno 9. 10. 2009. 
  12. ^ I Can't Get With That Music Video
  13. ^ a b v g d đ e ž „RIAA - Gold & Platinum”. RIAA. Arhivirano iz originala 14. 08. 2013. g. Pristupljeno 22. 8. 2009. 
  14. ^ „Jay-Z” Arhivirano na sajtu Wayback Machine (2. jun 2002). AskMen.com. Pristupljeno 28. 3. 2013.
  15. ^ Reid, Shaheem (27. 2. 2002). „Where's The Love? Jay-Z Disses Grammys Again”. MTV News. Pristupljeno 15. 8. 2009. 
  16. ^ Handlin, Sam (18. 10. 2001). „Jay-Z pleads guilty to stabbing record executive” Arhivirano na sajtu Wayback Machine (9. januar 2009). Courttv.com. Pristupljeno 18. 6. 2006.
  17. ^ D'Angelo, Joe (17. 10. 2001). „Jay-Z Pleads Guilty To Stabbing, Faces Three Years' Probation”. MTV. Pristupljeno 25. 6. 2009. 
  18. ^ Jones, Steve (7. 11. 2000). „Jay-Z's rap dominates”. USA Today. Gannett Company, Inc. 
  19. ^ Martens, Todd (20. 9. 2001). „Jay-Z Draws 'Blueprint' For Chart Dominance”. Billboard. Nielsen Business Media, Inc. Arhivirano iz originala 11. 4. 2008. g. Pristupljeno 5. 9. 2016. 
  20. ^ Recounted by Jay-Z on the documentary Collision Course DVD. Collision Course. Jay-Z and Linkin Park. Roc-A-Fella/Warner Bros./Machine Shop Recordings. 2004.
  21. ^ Martens, Todd (20. 11. 2002). „Jay-Z Scores 5th Chart-Topper With 'Blueprint'”. Billboard. Nielsen Business Media, Inc. Arhivirano iz originala 27. 10. 2012. g. Pristupljeno 5. 9. 2016. 
  22. ^ „Jay-Z remix spices interest in Panjabi MC”. USA Today. Pristupljeno 28. 9. 2009. 
  23. ^ Susman, Gary (24. 4. 2003). „50 Cent, Jay-Z will tour together this summer”. Entertainment Weekly. Arhivirano iz originala 26. 09. 2011. g. Pristupljeno 17. 9. 2009. 
  24. ^ Lelinwalla, Mark (10. 4. 2006). „Damon Dash Speaks About Jay-Z”. Vibe.com. Pristupljeno 5. 9. 2016.
  25. ^ Reid, Shaheem (15. 9. 2005). „'I Declare War!' Jay-Z Says He's Going To Air Some Rappers Out Onstage”. MTV News. Pristupljeno 6. 8. 2009. 
  26. ^ „BREAKING NEWS: Jay-Z Leaves Def Jam”. AllHipHop.com. 24. 12. 2007. Arhivirano iz originala 16. 08. 2011. g. Pristupljeno 01. 11. 2009. 
  27. ^ „Jay-Z confirmed for Glastonbury”. BBC News. 1. 2. 2008. Pristupljeno 1. 2. 2008. 
  28. ^ „Jay-Z confirmed to headline Glastonbury 2008 News”. nme.com. Pristupljeno 28. 3. 2013.
  29. ^ „Glasto tix still left”. BBC Radio 6 Music. 11. 4. 2008. Pristupljeno 2. 11. 2008. 
  30. ^ Stutz, Howard (28. 8. 2008). „40/40 Club closing to make way for Palazzo sports book”. Casino City Times. Pristupljeno 9. 10. 2009. 
  31. ^ „Beyonce's Rapper Lover Is After A Piece Of Arse: Jay-Z's Footie Bid” (9. 10. 2005). The Sunday Mirror.
  32. ^ „Jay-Z Teams Up With J Hotels To Develop On $66 Million New York Site” Arhivirano na sajtu Wayback Machine (26. decembar 2007). HHWorlds.com.
  33. ^ Beyonce – Déjà Vu (official video)
  34. ^ Beyonce – Upgrade U (official video)
  35. ^ „Jay-Z helps UN focus on world water crisis” (9. 8. 2006). USA Today. Pristupljeno 4. 6. 2006.
  36. ^ „Diddy, Jay-Z give $1 million to Red Cross”. MSNBC. 2. 9. 2005. Pristupljeno 4. 6. 2008. 
  37. ^ „Jay-Z backs Kanye West’s telethon outburst”. MSNBC. 7. 9. 2005. Pristupljeno 4. 6. 2008. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Džej-Zi na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Jay-Z&oldid=27413252”