Džin (piće)

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Za druge upotrebe, pogledajte Džin (višeznačna odrednica).
Džin
Izbor flaširanih džinova u prodaji (Džordžija, Sjedinjene Države, 2010.)
TipDestilirano alkoholno piće
Uveden11. vek
Alkohol po zapremini35–60%
Dokaz (SAD)70–140°
bojaProzračan
SastojciJečam ili druge žitarice, bobice kleke
Srodni produktiŽenever
Džin

Džin (engl. gin) je alkoholno piće dobijeno destilacijom klekinih bobica (Juniperus communis) i drugih biljaka, kao što su razne trave, semena, bobice i korenje.[1][2] Engleski džin (najčešća podvrsta) je dobijen na bazi 75% kukuruza, 15% ječmenog kvasca i 10% drugih žitarica. Najčešće se služi sa ledom, limetom (zelenim limunom) i u kombinaciji sa tonikom.

Etimologija[uredi | uredi izvor]

Naziv džin je skraćeni oblik starije engleske reči genever,[3] koja je povezana sa francuskom rečju genièvre i holandskom rečju jenever. Sve one ultimatno potiču od juniperus, latinskog za kleku.[4]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Poreklo: pominjanja iz 11. i 13. veka[uredi | uredi izvor]

Najranije poznato pisano spominjanje ženevera pojavljuje se u enciklopedijskom delu iz 13. veka Der Naturen Bloeme (Briž), a najraniji štampani recept za ženever datira iz dela Een Constelijck Distileerboec (Antverpen) iz 16. veka.

Monasi su ga koristili za destilaciju oštrih, vatrenih, alkoholnih tonika, od kojih je jedan bio destilovan od vina natopljenog bobicama kleke. Pravili su lekove, pa otuda i kleka. Kao lekovita biljka, kleka je vekovima bila suštinski deo lekarskog pribora: Rimljani su palili grane kleke radi pročišćavanja, a lekari su tokom kuge klekom punili kljunove svojih maski protiv kuge da bi ih navodno zaštitili od crne smrti. Širom Evrope apotekari su delili tonik od kleke za kašalj, prehladu, bolove, nategnuće, rupture i grčeve. Ovo su bili popularni lek za sve, mada su neki mislili da su ova tonik-vina malo previše popularna i da su se konzumirala radi uživanja, a ne u medicinske svrhe.[5]

17. vek[uredi | uredi izvor]

Lekaru Franciskus Silvius su pogrešno pripisane zasluge za pronalazak džina sredinom 17. veka,[6] iako je postojanje ženevera potvrđeno u drami Filipa Masingera Milanski vojvoda (1623), kada je Silvius imao oko devet godina. Dalje se tvrdi da su engleski vojnici koji su pružili podršku u Antverpenu protiv Španaca 1585. godine, tokom Osamdesetogodišnjeg rata, već pili ženever zbog njegovog umirujućeg dejstva pre bitke, od čega se veruje da potiče i termin holandska hrabrost.[7][8]

Do sredine 17. veka, brojni mali holandski i flamanski destilatori su popularizovali ponovnu destilaciju alkoholnog pića od sladnog ječma ili sladnog vina sa klekom, anisom, kimom, korijanderom, itd,[9] koji su se prodavali u apotekama i koristili za lečenje medicinski problemi kao što su bolesti bubrega, lumbaga, stomačne bolesti, kamen u žuči i gihta. Džin se pojavio u Engleskoj u različitim oblicima početkom 17. veka, a u vreme restauracije Stjuarta, nakratko je oživeo. Džin je postao mnogo popularniji kao alternativa brendiju, kada su Vilijam III, II i I i Meri II postali kosusuvereni Engleske, Škotske i Irske nakon što su predvodili Slavnu revoluciju.[10] Naročito u sirovim, inferiornim oblicima, veća je bila verovatnoća da će biti začinjen terpentinom.[11] Istoričarka Anđela Makšejn opisala ga je kao „protestantsko piće“ jer je njegov uspon doneo protestantski kralj, podstičući svoje armije u borbi protiv katolika Iraca i Francuza.[12]

18. vek[uredi | uredi izvor]

Hogartov Džin Lejn (nastao 1750–1751).

Konzumacija džina u Engleskoj značajno je porasla nakon što je vlada dozvolila nelicenciranu proizvodnju džina, a istovremeno je nametnula veliku carinu na sva uvezena žestoka pića kao što je francuski brendi. Ovo je stvorilo veće tržište za ječam lošeg kvaliteta koji nije bio pogodan za pravljenje piva, i tokom 1695–1735 hiljade džin-radnji se pojavilo širom Engleske, u periodu poznatom kao džin ludilo.[13] Zbog niske cene džina, u poređenju sa drugim pićima dostupnim u isto vreme, i na istoj geografskoj lokaciji, siromašni su počeli da redovno konzumiraju džin.[14] Od 15.000 lokala za piće u Londonu, ne uključujući kafiće i prodavnice čokolade za piće, više od polovine su bile džin prodavnice. Pivo je zadržalo zdravu reputaciju, jer je često bilo bezbednije piti kuvano pivo nego nečistu običnu vodu.[15] Džin je, međutim, okrivljen za različite društvene probleme, i možda je bio faktor u većoj stopi smrtnosti koja je stabilizovala ranije rastuću populaciju Londona.[10] Reputaciju ova dva pića ilustrovao je Vilijam Hogart u svojim gravurama Beer Street and Gin Lane (1751), koje je Bi-Bi-Si opisao kao „verovatno najmoćniji poster protiv droge ikada zamišljen“.[16] Negativna reputacija džina opstaje i danas u engleskom jeziku, u terminima kao što su gin mills ili američka fraza gin joints za opisivanje loših barova, ili natopljeni džinom za pijance. Epitet majčina ruina je uobičajeno britansko ime za džin, čije je poreklo predmet tekućih debata.[17]

U Londonu početkom 18. veka, mnogo džina je legalno destilisano u stambenim kućama (procenjeno je da je 1726. bilo 1.500 stambenih destilerija) i često je bio aromatizovan terpentinom da bi se stvorile smolaste drvene note pored kleke.[18] Još 1913. godine, Vebsterov rečnik navodi bez daljeg komentara, „'obični džin' je obično aromatizovan terpentinom".[11]

Holandski ili belgijski džin, takođe poznat kao ženever ili genever, evoluirao je od alkoholnih pića od vinskog slada i znatno je drugačije piće od kasnijih stilova džina. Šidam, grad u provinciji Južna Holandija, poznat je po svojoj istoriji koja proizvodnje ženevera. Isto za Haselt u belgijskoj pokrajini Limburg. Stari (oude) stil ženevera ostao je veoma popularan tokom 19. veka, gde su se u popularnim američkim vodičima za barmena pre prohibicije nazivao holandskim ili ženevskim džinovima.[19]

19–20 vek[uredi | uredi izvor]

Gravura Džordža Krukšenka Prodavnica džina (1829).

Pronalazak i razvoj kolone za destilaciju (1826. i 1831)[20] učinio je destilaciju neutralnih alkoholnih pića praktičnom, omogućavajući tako stvaranje „londonskog suvog“ stila koji je evoluirao kasnije u 19. veku.

Nacionalni Ženever muzeji nalaze se u Haseltu u Belgiji, i Šidamu u Holandiji.[21]

21. vek[uredi | uredi izvor]

Od 2013. godine, džin je bio u periodu uspona širom sveta,[22] sa mnogim novim brendovima i proizvođačima koji su ušli u kategoriju što je dovelo do perioda snažnog rasta, inovacija i promena. Nedavno su popularizovani likeri na bazi džina, koji su dosegli tržište van onih na kojima se tradicionalno pije džin, uključujući „ružičasti džin“ sa ukusom voća i obično obojen,[23] džin od rabarbare, začinjen džin, ljubičasti džin, džin od krvave pomorandže i džin sa trnjinama. Rastuća popularnost i nekontrolisana konkurencija doveli su do toga da potrošači pomešaju džin sa likerima od džina, a mnogi proizvodi prelaze, pomeraju ili krše granice utvrđenih definicija u periodu nastanka industrije.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ E.U. Definitions of Categories of Alcoholic Beverages 110/2008, M(b), 2008 
  2. ^ Definitions ("Standards of Identity") for Distilled Spirits, Title 27 of the U.S. Code of Federal Regulations, Chapter 1, Part 5, Section 5.22 ,(c) Class 3, Arhivirano iz originala 07. 01. 2016. g., Pristupljeno 17. 01. 2022 
  3. ^ „Gin”. Lexico UK English Dictionary. Oxford University Press. Arhivirano iz originala 2020-03-22. g. 
  4. ^ For etymology of genever, see „Genever”. Lexico UK English Dictionary. Oxford University Press. Arhivirano iz originala 2019-12-21. g. . For genièvre, see „Genièvre”. Ortolang (na jeziku: francuski). CNRTL. Pristupljeno 2018-10-13. . For jenever, see De Vries, Jan (1997). „Jenever”. Nederlands Etymologisch Woordenboek (na jeziku: holandski). Brill. str. 286. ISBN 978-90-04-08392-9. Pristupljeno 2018-10-13. .
  5. ^ The scandalous history of gin: the story behind everyone's favourite spirit, Pristupljeno 1. 1. 2021 
  6. ^ Gin, tasteoftx.com, Arhivirano iz originala 16. 4. 2009. g., Pristupljeno 5. 4. 2009 
  7. ^ Van Acker - Beittel, Veronique (jun 2013), Genever: 500 Years of History in a Bottle, Flemish Lion, ISBN 978-0-615-79585-0 
  8. ^ Origins of Gin, Bluecoat American Dry Gin, Arhivirano iz originala 13. 2. 2009. g., Pristupljeno 5. 4. 2009 
  9. ^ Forbes, R. J. (1997). A Short History of the Art of Distillation from the Beginnings up to the Death of Cellier Blumenthal. Brill Academic Publishers. 
  10. ^ a b Brownlee, Nick (2002). „3 – History”. This is alcohol. Sanctuary Publishing. str. 84—93. ISBN 978-1-86074-422-8. 
  11. ^ a b „Gin (definition)”. Pristupljeno 6. 10. 2014. 
  12. ^ BRAGG, MELVYN. TILLOTSON, SIMON. (2018). IN OUR TIME : the companion. [Place of publication not identified]: SIMON & SCHUSTER LTD. str. 16. ISBN 978-1-4711-7449-0. OCLC 1019622766. 
  13. ^ „The Gin Craze, In Our Time - BBC Radio 4”. BBC. 
  14. ^ Defoe, Daniel (1727). The Complete English Tradesman: In Familiar Letters; Directing Him in All the Several Parts and Progressions of Trade ... Calculated for the Instruction of Our Inland Tradesmen; and Especially of Young Beginners (na jeziku: engleski). Charles Rivington. „... the Distillers have found out a way to hit the palate of the Poor, by their new fashion'd compound Waters called Geneva” 
  15. ^ White, Matthew. „Health, Hygiene and the Rise of 'Mother Gin' in the 18th Century”. Georgian Britain. British Library. Arhivirano iz originala 28. 04. 2023. g. Pristupljeno 6. 8. 2017. 
  16. ^ Rohrer, Finlo (28. 7. 2014). „When gin was full of sulphuric acid and turpentine”. Pristupljeno 28. 7. 2014. 
  17. ^ „Origin of the phrase "mother's ruin?"”. English Language and Usage. Pristupljeno 18. 1. 2016. 
  18. ^ „Distil my beating heart”. The Guardian. London. 1. 6. 2002. Pristupljeno 3. 5. 2010. 
  19. ^ Johnson, Harry; "Harry Johnson's New and Improved Bartender's Manual; 1900.";
  20. ^ „Coffey still – Patent Still – Column Still: a continuous distillation”. StillCooker & Friends. Pristupljeno 29. 3. 2013. 
  21. ^ „Nationaal Jenevermuseum Hasselt (Hasselt) - Visitor Information & Reviews - WhichMuseum”. whichmuseum.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-03-17. 
  22. ^ „Google Trends”. Google Trends. Arhivirano iz originala 2021-12-15. g. Pristupljeno 2019-01-24. 
  23. ^ Naylor, Tony (2018-12-06). „Pink gin is booming – but here's why many purists loathe it”. The Guardian (na jeziku: engleski). ISSN 0261-3077. Pristupljeno 2019-01-24. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Deegan, Grant (1999). „From the Bathtub to the Boardroom: Gin and Its History”. MY2K: Martini 2000. 1 (1). Arhivirano iz originala 2004-10-22. g. 
  • Dillon, Patrick (2002). The Much-Lamented Death of Madam Geneva: The Eighteenth-Century Gin Craze. London: Headline Review. ISBN 978-0-7472-3545-3. 
  • Williams, Olivia (2015). Gin Glorious Gin: How Mother's Ruin Became the Spirit of London. London: Headline. ISBN 978-1-4722-1534-5. 
  • Baeumer, Ludwig, "Protection of Geographical Indications under WIPO Treaties and Questions Concerning the Relationship Between Those Treaties and the TRIPS Agreement," in Symposium on the Protection of Geographical Indications in the Worldwide Context (held in Eger, Hungary, October 24/25, 1997), WIPO publication No. 760(E), Geneva, 1999.
  • Bramley, Cerkia, Estelle Biénabe, and Johann Kirsten, "The Economics of Geographical Indications: Towards a Conceptual Framework for Geographical Indication Research in Developing Countries," in The Economics of Intellectual Property, WIPO, 2009.
  • Giovannucci, Daniele et al., Guide to Geographical Indications, Linking Products and their Origins, International Trade Centre (ITC), Geneva, 2009.
  • Rangnekar, Dwijen, The Socio-Economics of Geographical Indications: A Review of Empirical Evidence from Europe, UNCTAD-ICTSD Project on IPTs and Sustainable Development Series, Issue Paper 8, 2004.
  • Vandecandelaere, Emilie et al., Linking People, Places and Products, jointly published by the Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO) and SINER-GI, FAO, 2009.
  • United Nations Industrial Development Organization (UNIDO), Adding Value to Traditional Products of Regional Origin: A Guide to Creating a Quality Consortium, Vienna, 2010.
  • World Trade Organization (WTO), "Review under Article 24.2 of the Application of the Provisions of the Section of the TRIPS Agreement on Geographical Indications," WTO document IP/C/W/253/Rev.1, 2003.
  • WIPO: SCT/3/6: Geographical Indications.
  • WIPO: SCT/5/3: Conflicts between Trademarks and GIs, Conflicts between Homonymous
  • WIPO: GIs.SCT/8/4: Geographical Indications, Historic Background, Nature of the Right, Existing Systems of Protection, Obtaining Protection in Other Countries.
  • WIPO: SCT/9/4: The Definition of Geographical Indications.[1]
  • Licensed to Sell: The History and Heritage of the Public House, Geoff Brandwood, Andrew Davison, Michael Slaughter. ISBN 1-85074-906-X
  • Palaces of Pleasure: From Music Halls to the Seaside to Football, How the Victorians Invented Mass Entertainment, (2019) Lee Jackson. Yale University Press. ISBN 0-30025-478-4
  • Jackson, Lee (2019). Palaces of Pleasure: From Music Halls to the Seaside to Football, How the Victorians Invented Mass Entertainment (na jeziku: engleski). Yale University Press. str. 6. ISBN 978-0-300-24509-7. 
  • Ltd, The Financial Times. „Pensions Expert - News, analysis and comment on UK workplace pension schemes”. 
  • „Yachts Going on (From Bournemouth Echo)”. Arhivirano iz originala 2007-09-27. g. Pristupljeno 2007-02-05. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Džin na Vikimedijinoj ostavi.
Ikona za klice

Ovaj članak vezan za hranu i/ili kulinarstvo je klica. Možete doprineti Vikipediji tako što ćete ga proširiti.

  1. ^ World Intellectual Property Organization (2021). „Geographical indications An introduction, 2nd edition”. www.wipo.int (na jeziku: engleski). doi:10.34667/tind.44179. Pristupljeno 2021-09-13. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Џин_(пиће)&oldid=27554784”