Džordž V

Džordž V
Džordž V 1911. godine
Lični podaci
Datum rođenja	(1865-06-03)3. jun 1865.
Mesto rođenja	London, Ujedinjeno Kraljevstvo
Datum smrti	20. januar 1936.(1936-01-20) (70 god.)
Mesto smrti	Norfok, Ujedinjeno Kraljevstvo
Porodica
Supružnik	Marija od Teka
Potomstvo	Edvard VIII Džordž VI Meri, vojvotkinja od Hervuda Henri, vojvoda od Glostera Džordž, vojvoda od Kenta Džon od Ujedinjenog Kraljevstva
Roditelji	Edvard VII Aleksandra od Danske
Dinastija	Dinastija Saks-Koburg i Gota (do 1917); Dinastija Vindzor (od 1917)
Kralj Ujedinjenog Kraljevstva, car Indije
Period	6. maj 1910 – 20. januar 1936.
Prethodnik	Edvard VII
Naslednik	Edvard VIII
Potpis

Džordž V, u starijim izvorima Đorđe V, (engl. George V of the United Kingdom; London, 3. jun 1865 — Sandrigam, Norfok, 20. januar 1936) je bio kralj Ujedinjenog Kraljevstva i britanskih prekomorskih dominiona i car Indije od 1910. do 1936. godine.

Biografija

Mladi kralj Džordž

Rođen je kao drugi sin Edvarda i Aleksandre. U vreme Džordžovog rođenja na tronu je bila njegova baka Viktorija.

Budući da je njegov otac imao starijeg sina, princa Alberta Viktora, nije se očekivalo da će Džordž ikada postati kralj. Kako je Džordž bio samo petnaest meseci mlađi od Alberta Viktora, odlučeno je da će biti obrazovani zajedno. Ni Albert Viktor ni Džordž se nisu posebno intelektualno isticali, pa su poslati na obuku u britanskoj mornarici. Braća su u mornarici služila tri godine i za to vreme proputovali celo Britansko carstvo, te Virdžiniju, Južnu Ameriku, Mediteran i Japan. Po povratku u London braća su razdvojena kada je stariji upisan na koledž, a mlađi ostao u mornarici.

Kralj Džordž V i kraljica Marija

Džordž se tokom svoje karijere u mornarici zaljubio u Meri, kćer svoga strica. Džordžova baka, otac i stric su odobravali njihov brak, ali njihove majke nisu. Džordž ju je zaprosio, ali ona je odbila, a kasnije je brakom postala kraljica Rumunije.

Godine 1891. Džordžov stariji brat je bio veren sa princezom Meri. Međutim, Albert Viktor je umro od upale pluća samo šest meseci posle, prepuštajući mlađem bratu Džordžu svoje mesto u naslednom nizu. Džordž se tada morao odreći svoje karijere u mornarici, jer se sada od njega očekivalo da preuzme ulogu u politici. Kraljica Viktorija je i dalje favorizovala princezu Mariju kao snaju, te je uspela aranžirati brak sa bratom Marijinog umrlog zaručnika. Venčanje je održano 6. jula 1893. godine. Vojvoda i vojvotkinja od Jorka su zatim dobili vlastitu rezidenciju u Londonu i tu živeli kao porodica iz srednje klase, te dobili pet sinova i jednu kćer.

Dana 22. januara 1901. godine umrla je Džordžova baka Viktorija i njegov otac je preuzeo krunu kao Edvard VII. Dana 9. decembra 1901. godine, kao očekivani naslednik suverena, Džordž je dobio titulu princa od Velsa. Njegov otac, kralj, smatrao je da Džordž treba biti bolje pripremljen za svoju buduću ulogu monarha. Za razliku od samog Edvarda VII, kojeg je njegova majka Viktorija isključila iz svih državnih afera, Džordž je od oca dobio pristup svim državnim dokumentima.

Džordžov otac, kralj Edvarda VII, je umro 6. maja 1910. i Džordž je automatski preuzeo krunu kao Džordž V. On i njegova supruga krunisani su u Vestminsterskoj opatiji 22. juna 1911. godine. Nešto kasnije iste godine kralj i kraljica su otputovali u Indiju, gde su 12. decembra od strane indijskih državnika i prinčeva priznati kao car i carica Indije.

Godine 1914. izbio je Prvi svetski rat i Britanija je ubrzo zaratila sa Nemačkom, čiji je car, Vilhelm II, bio prvi rođak kralja Džordža V. Čak je i kraljeva supruga, kraljica Marija, imala nemačke krvi sa očeve strane. Džordž V je, kao i njegov otac, pripadao nemačkoj dinastiji, budući da je njegov deda pripadao toj dinastiji. Pored toga, mnogi kraljevi rođaci nosili su nemačke plemićke titule, što je narodu utjerivalo nepovjerenje prema kraljevskoj porodici. Kralj je, iz ovog razloga, dana 17. juli 1917. godine sazvao parlament i promijenio ime svoje dinastije u Vindzor. Sve nemačke titule koje su on i njegova porodica nosili kao potomci princa Alberta Džordž V je ukinuo, a svim potomcima kraljice Viktorije koji nisu bili kraljevskog roda prezime je promijenio u Vindzor. Kako je Velika Britanija tada imalo previše kraljevića, zahvaljujući pravilu kojim se ta titula dodeljivala svim potomcima suverena u muškoj liniji i suprugama kraljevića, Džordž V je iskoristio ovu priliku da ograniči prinčevske titule samo na suverenovu decu i decu suverenovih sinova.

Kada je u Rusiji nasilno zbačen Džordžov prvi rođak, dotadašnji car Nikolaj II, Džordž je ponudio azil bivšoj ruskoj carskoj porodici. Sa ovom kraljevom odlukom nisu se slagali premijer i ostali državnici, koji su se bojali da bi zajedno sa Romanovima revolucija mogla stići i u Ujedinjeno Kraljevstvo. Dok su se u Londonu vodile rasprave o mogućnostima spašavanja Romanova, u Rusiji su boljševici jačali. Džordžov plan o spašavanju rođaka nije nikada izvršen, te su car, carica, četiri njihove kćerke i sin streljani. Nešto kasnije iste godine, Džordžova tetka, carica majka Marija Fjodorovna, stigla je u London kod svoje sestre, kraljice majke Aleksandre.

Džordžov odnos sa najstarijim sinom, Edvardom, princem od Velsa, uveliko se pogoršao pred kraj kraljevog života. Džordž je kritikovao Edvardovu nesklonost da se oženi i osnuje porodicu, te da svoju ulogu budućeg monarha shvati ozbiljnije. Kralj je posebno bio nezadovoljan njegovim odnosom sa Valis Varfild, Amerikankom koja se tokom veze sa Edvardom razvela po drugi put. Džordž je iskreno verovao da Edvard neće biti sposoban voditi kraljevstvo, te se nadao da će kruna na kraju doći do njegovog mlađeg sina Alberta i kraljice Lilibet.

Prvi svetski rat i navika na pušenje uzela je maha na Džordžovom zdravlju. Godine 1928. kralj se ozbiljno razboleo i njegovi sinovi su počeli preuzimati njegove dužnosti. Nikada se nije potpuno oporavio od bronhitisa kojeg je zadobio u tom periodu. Umro je pet minuta pre ponoći, u noći između 20. i 21. januara. Nasledio ga je sin Edvard, ali je, baš prema Džordžovom predviđanju, abdicirao nepunu godinu po dolasku na tron i prepustio krunu mlađem bratu Albertu.

Porodično stablo

16. Franc, vojvoda od Saks-Koburg-Zalfelda

8. Ernest I od Saks-Koburg i Salfelda

17. Augusta od Rojs-Ebersdorfa

4. Albert od Saks-Koburg i Gota

18. Augustus, Duke of Saxe-Gotha-Altenburg

9. Lujza od Saks-Koburg i Altenburga

19. Louise Charlotte of Mecklenburg-Schwerin

2. Edvard VII

20. Džordž III

10. Edvard, vojvoda od Kenta i Strathorna

21. Šarlota od Meklenburg-Štrelica

5. Viktorija Hanoverska

22. Franc, vojvoda od Saks-Koburg-Zalfelda (= 16)

11. Viktorija, vojvotkinja od Kenta i Strathorna

23. Augusta od Rojs-Ebersdorfa (= 17)

1. Džordž V

24. Friedrich Karl Ludwig, Duke of Schleswig-Holstein-Sonderburg-Beck

12. Fridrih Vilhelm od Šlezvig-Holštajn-Zonderburg-Gliksburga

25. Friederike of Schlieben

6. Kristijan IX Danski

26. Karl od Hesen-Kasela

13. Lujza Karolina od Hesen-Kasela

27. Lujza od Danske (1750—1831)

3. Aleksandra od Danske

28. Fridrih od Hesen-Kasela

14. Vilhelm od Hesen-Kasela

29. Caroline of Nassau-Usingen

7. Lujza od Hesen-Kasela

30. Frederik (princ Danske i Norveške)

15. Lujza Šarlota od Danske

31. Sofija Frederika od Meklenburg-Šverina

Porodica

Supružnik

ime	slika	datum rođenja	datum smrti
Meri od Teka		26. maj 1867.	24. mart 1953.

Deca

deca kralja Džordža V

ime	slika	datum rođenja	datum smrti	supružnik
Edvard VIII		23. jun 1894.	28. maj 1972.	Volis Simpson, vojvotkinja od Vindzora
Džordž VI		14. decembar 1895.	6. februar 1952.	Elizabet Bouz-Lajon
Meri, grofica od Hervuda		25. april 1897.	28. mart 1965.	Henri Laskel
Henri, vojvoda od Glostera		31. mart 1900.	10. jun 1974.	Elis, vojvotkinja od Glostera
Džordž, vojvoda od Kenta		20. decembar 1902.	25. avgust 1942.	Marina od Grčke i Danske
Džon od Velike Britanije		12. jul 1905.	18. januar 1919.	umro u mladosti

Grb

Razvoj grba Džordža od Vindzora

• 
  Grb Džordža kao Vojvode od Jorka
• 
  Grb Džordža kao Princa od Velsa
• 
  Grb Džordža V

Literatura

• Matthew, H. C. G. (September 2004; online edn, May 2006), „George V (1865–1936)”, Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, doi:10.1093/ref:odnb/33369, Pristupljeno 19. 03. 2007 
• Nicolson, Sir Harold (1952), King George the Fifth: His Life and Reign, London: Constable and Co 
• Pope-Hennessy, James (1959), Queen Mary, London: George Allen and Unwin, Ltd 
• Rose, Kenneth (1983). King George V. London: Weidenfeld and Nicolson. ISBN 978-0-297-78245-2. 
• Sinclair, David (1988). Two Georges: The Making of the Modern Monarchy. London: Hodder and Stoughton. ISBN 978-0-340-33240-5. 
• Windsor, HRH The Duke of (1951), A King’s Story, London: Cassell and Co