Авдика

Avdika
	Avdika u cvetanju
Naučna klasifikacija
Carstvo:	Plantae
(nerangirano):	Angiosperms
(nerangirano):	Eudicots
(nerangirano):	Asterids
Red:	Dipsacales
Porodica:	Adoxaceae
Rod:	Sambucus
Vrsta:	S. ebulus
Binomno ime
	Sambucus ebulus; L.

Avdika (Sambucus ebulus) je višegodišnja zeljasta biljka, koja spada u familiju Adoxaceae. Raste uz prugu, puteve i kanale u Evropi, zapadnoj Aziji i sjevernoj Africi, narodni lek. Drugi nazivi su joj apta, avtuga, aptovina, burjan, smrdljiva bazga, smrdljiva zova.

Opis biljke[uredi | uredi izvor]

Avdika raste uspravno u visinu do 2 m, koren je jak bel i puzeći, listovi su nasuprotni dužine 15-30 cm. Listovi su složeni, perasto deljeni sa testerasto nazubljenim obodom. ^[1] Na peteljci naraste 5-9 listova odbojnog mirisa. Stablo Avdike završava s vencem belog i rozeg cveća promera 15 cm, koji cvetaju u mesecu julu i avgustu, cvetovi izlučuju neugodan miris. Cvetovi su dvopolni i skupljeni su u glavičastu cvast. Čašičnih i kruničnih listića ima po 5. Krunični listići su beličasti sa pikom na vrhu. Broj prašnika je velik i prašničke kese su crvenkasto obojene. ^[1] Plodovi su male crne ovalne, dorzalno spljoštene bobice promera 5-6 mm, slatkastog ukusa. Zreo plod daje ružičasti sok. Plod sadrži nekoliko semena i sazreva u toku jesenjeg perioda.^[1]

Stanište[uredi | uredi izvor]

Ova biljka raste na otvorenim staništima, ivicama šuma, livadama, neobrađenim površinama, koja su bogata organskim materijama.^[1]

Rasejavanje i razmnožavanje[uredi | uredi izvor]

Rasejavanje se vrši insektima, koji skupljaju sok, dok se razmnožavanje obavlja preko semena.^[1]

Poreklo naziva biljke[uredi | uredi izvor]

Naziv roda Sambucus ukazuje na vrstu Zova jer pripadaju istom rodu. Latinski naziv zove je Sambucus nigra.

Hemijski sastav biljke[uredi | uredi izvor]

Plodovi advike sadrže gorke tvari, eterično ulje tanin, šećer, jabučnu kiselinu, vinsku kiselinu, valerijansku kiselinu, autocijan sambucian, sambugrin. Koren sadrži gorke tvari, resin, saponin, ecim koji cepanjem odvaja cijanovu kiselinu.

Lekovita delovanja: dijaforetik i diuretik, laksans, purgativ, korigens boje.

Upotreba[uredi | uredi izvor]

U srednjem veku koren Avdike koriste se za lečenje šećerne bolesti, izmokravanje i preznojavanje, prehladu... U vrtovima gradova i zamkova Avdika se obavezno sadila. Avdika se upotrebljava kao narodni lek za pripremu čaja, slatka i marmelade kao sredstva za čišćenje organizma. U neki predelima Republike Srpske se koristi za pravljenje rakije. Koren se vadi u jesen ili rano proleće, list kada je biljka u cvetanju, plod kada je zreo. Odbojan miris listova odbija miševe i krtice.

Proizvodi pripravljeni od Avdike koji se konzumiraju u većin količinama izazivaju mučninu i povraćanje, osobe koje imaju želudčane i žučne smetnje ne bi trebalo da konzumiraju proizvode od Avdike. Mogu izazvati ciklopegiju, izmeeno stanje svesti, pa čak i komu. ^[1]

Uzgoj[uredi | uredi izvor]

Avdika voli vlagu i ilovaču. Rasad se vrši sečenjem stavla između semptembra i marta jednostavnim zabijenjem u zemlju 5 - 10 cm gde će ubrzo pustiti korenje, ili rasadom zrelih plodova.