Administrativna podela Portugalije
Republika Portugalija ustavom je određena kao decentralizovana država. Međutim, suštinski držano ustrojstvo i dalje ograničava mnoge elemente prenosa vlasti sa državnog nivoa na niže.
U Portugaliji su zakonom predviđena tri nivoa mesne samouprave:
- Prvi, najviši nivo je regionalni - pokrajine, koji nije u potpunosti sproveden, pa su danas kao autonomne pokrajine obrazovane samo ostrvske pokrajine Madeira i Azorska ostrva;
- Drugi nivo je okružni, kojim je kopneni deo države podeljen na 18 okruga;
- Treći nivo je opštinski - postoji 308 opština, koje se dalje dele na naselja.
Pokrajine[uredi | uredi izvor]
Iako su Zakonom iz 1998. g. predviđena podela cele države na pokrajine - regije (port. Regiãos), ovo do danas nije sprovedeno. Prvobitno je bila predviđena podela na 8 pokrajina, ali se danas govori o 5 pokrajina:
- Algarve (Algarve)
- Alentežo (Alentejo)
- Lisabon i dolina Teža (Lisboa e Vale do Tejo)
- Severna Portugalija (Norte)
- Središnja Portugalija (Centro)
Poslednjih godina ponovo se dosta raspravlja o uvođenju pokrajina, posebno vezano za nedelotvoran sklop okruga.
Autonomne pokrajine[uredi | uredi izvor]
U okviru Portugalije danas postoje dve autonomne pokrajine (port. Regiões Autónomas):
Obe autonomne pokrajine su obrazovane 1976. g. Mada su po obimu i veličinu približne okruzima, one su, shodno svom ostrvskom položaju i udaljenosti od ostatka države, sa mnogo širim nadležnostima i ovlašćenjima. Na osnovu toga i Madeira i Azorska ostrva imaju široku samoupravu sa pokrajinskom skupštinom i predsednikom, kao i sopstveni statut i zakone.
Okruzi[uredi | uredi izvor]
Kopneni deo Portugalije je podeljen na 18 okruga (port. Distritos), koji nose nazive nazive gradova-sedišta. Okruzi su uvedeni 1835. g., a danas se često smatraju prevaziđenim modelom područne podele države. Okruzi su relativno ujednačeni po veličini površine i po broju opština.
Okruzi su (broj odgovara slici):
Opštine[uredi | uredi izvor]
Danas glavni oblik decentralizovane uprave Portugalije jeste opština (port. Município) ili, svakodnevno, savet (port. concelho). Ukupno postoji 308 opština, koje najčešće nose ime grada ili varošice, koja je njeno sedište. One se dalje dele na 4.261 naselje.
Za razliku od okruga kod opština postoje velike razlike u veličini, broju stanovnika, broju naselja, broju gradskih naselja, stepenu urbaniteta (gradske ili „obične"), starosti (neke sa tradicijom i više od 900 godina). Bez obzira na sve razlike, opštine imaju značajnu samostalnost i trenutno predstavljaju „stub“ decentralizacije u državi.
Ostali pojmovi područne podele[uredi | uredi izvor]
Pored navedenog, portugalsko zakonodavstvo poznaje i sledeće pojmove, koji nemaju nikakve elemente samouprave:
- Velika gradska celina (port. Grande Área Metropolitana) - 7 celina,
- Gradske zajednica (port. Comunidades Urbanas) - 12 celina,
- Grad (port. Cidade) - 156 gradova,
- Varošica (port. Vila) - 533 varošice,
- Mesna zajednica (port. Freguesia) - 4.261 mesnih zajednica, koje mogu predsatvljati i zasebna naselja (sela) i delove naselja (četvrti gradova i varošica).
