Azori

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Autonomna regija Azori
Região Autónoma dos Açores
Položaj Azorskih ostrva
Država Portugalija
Glavni gradPonta Delgada
Površina2.333 km2
Stanovništvo2011.
 — broj st.245.746
 — gustina st.105,33 st./km2
Zvanični veb-sajt Izmenite ovo na Vikipodacima

Azorska ostrva ili kraće Azori (službeno: Autonomna regija Azori, port. Região Autónoma dos Açores) je portugalsko ostrvlje u severnom Atlantskom okeanu[1], oko 1500 km zapadno od obale Evrope, tj. od kopnenog dela Portugalije. Azorska ostrva su istovremeno i autonomna pokrajina Portugalije, a njen najveći grad i sedište, Ponta Delgada, je i upravno sedište pokrajine. [1]Kako Azorska ostrva imaju status autonomne pokrajine tako su ona i sastavni deo Evropske unije kao njen krajnji obod.

U okviru Azorskih ostrva izdvajaju se devet značajnih ostrva. Na zapadu su Flores i Korvo, u sredini su Grasioza, Terkeira, Sao Žorge, Piko i Fajal, dok su Sao Migel i Santa Marija na istoku.[1]

Položaj[uredi | uredi izvor]

Najviši vrh Piko, visok 2351 metar, pogled sa Fajala
Panoramski pogled ostrva Terkeire, jun 2004.
Ponta Delgada, glavni grad Azora
Jezero u nekadašnjem vulkanskom krateru, ostrvo St. Migel

Azorska ostrva se nalazi na 1500 km od najbližeg kopna, obale Portugalije (Lisabona). Od najbliže tačke istočne obale Severne Amerike ostrvlje je udaljeno 3.900 km.

Prirodne odlike[uredi | uredi izvor]

Površina svih ostrvlja Azora je 2.346 km². Ostrvlje se sastoji od devet velikih i osam malih ostrva, od čega su tri ostrva su po površini veća od Malte. Ostrvlje se proteže na više od 600 km pravcem istok - zapad. Devet značajnijih ostrva je podeljeno u tri skupine, istočnu, centralnu i zapadnu. Ostrva određuju i pomorsku ekonomsku zonu od 1,1 miliona km².

Devet glavnih ostrva (prema veličini):

Reljef: Azorska ostrva su obrazovana tokom tercijara u alpinskoj fazi. Vulkanski krateri i kupe otkrivaju vulkansko poreklo ostrva. Poslednji vulkan je imao erupciju 1957. godine, a to je bio vulkan na ostrvu Fajal. Za vreme erupcije povećala se površina ostrva. Najviši vrh je na planini Piko na ostrvu Piko, visok 2351 metar i predstavlja najviši vrh u celoj Portugaliji. Azori su, zapravo, vrhovi najviših planina sveta, ako se meri od dna okolnog okeana. Određena ostrva su više zaravnjena (San Migel), dok su neka izrazito planinska (Fajal).

Klima: Arhipelag ima sredozemnu klimu. Prosečna količina padavina povećava se od istoka prema zapadu i kreće se od 700 do 1600 milimetara.

Vode: Ostrvlje se nalazi u središnjem delu severnog Atlantika, pa je stanovništvo vekovima upućeno na more. Na ostrvima postoje kraći vodotoci, ali nijedan nema veći značaj. Postoje i manja jezera, koja su smeštena u nekadašnjim vulkanskim kraterima.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Azorska ostrva su bila poznata u 14. veku, što se može videti iz jednoga katalonskog atlasa. Ponovo ih je otkrio 1427.[1] g. jedan od kapetana, koji je plovio za Henrija Moreplovca.

Nastanjivanje tada nenaseljenog ostrvlja započelo je 1439. godine. Filip II od Španije je 1583. poslao iberijsku flotu da očisti Azore od francuskih trgovaca. Azori su se vratili pod kontrolu Portugalije krajem Iberijske unije. Tada je narod Azora napao dobro utvrđen garnizon Kastiljanaca.

Građanski rat 1820. u Portugaliji imao je svoje posledice na Azorima.

Za vreme Drugog svetskog rata portugalski diktator Antonio Salazar iznajmio 1943. godine je Azore Britancima. To je bila promena politike, jer je dotad dopuštao samo nemačkim podmornicama i brodovima da se snabdevaju gorivom, a ujedno je to bila prelomna tačka bitke za Atlantik, jer je omogućila saveznicima da obezbede vazdušnu nadmoć u sredini Atlantskog okeana. Na taj način saveznici su mogli pratiti podmornice i štititi konvoje. Amerikanci su 1944. osnovali bazu na ostrvu Santa Marija, ali ta baza je bila kratkog veka. Na ostrvu Terkeira osnovana je 1945. godine zajednička američko-portugalska baza. Ta baza je bila važna tokom Hladnog rata, jer su odatle patrolirale podmornice i tražile sovjetske podmornice. Osim toga koristi se i za snabdevanje gorivom aviona na putu preko okeana.

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

PO procenama iz 2009. godine na ostrvlju živi oko 245 hiljada stanovnika, od čega oko 60% živi na ostrvu San Migel, koje čini manje od 1/3 ukupne površine. Etnički Portugalci čine apsolutnu većinu stanovništva, ali se poslednjih decenija ovde naselio primetan broj nekadašnjih turista.

Gustina naseljenosti je oko 100 st./km², što blizu državnom proseku (oko 105 st./km²). Međutim, gustina naseljenosti veoma koleba između pojedinih ostrva, pa je ostrvo San Migel (gde je i glavni grad) sa gustinom od blizu 200 st./km², dok su većina drugih ostrva, a posebno manja, osetno ispod proseka za ostrvlje.

Upravna podela i naselja[uredi | uredi izvor]

Pokrajina Azori je podeljena na 19 opština (concelhos), koje se dalje dele na 156 naselja (Freguesias).

Opštine u okrugu su:

Najveće naselje je središte ostrvlja, grad Ponta Delgada, koji ima oko 40 hiljada st., a sa okolinom ima dvostruko više. Drugi važan grad je grad Angra do Eroizmo na ostrvu Terkeira, koji je poznat kao istorijsko središte Azora.

Privreda[uredi | uredi izvor]

Najznačajnija delatnost na Azorima je danas turizam uz tradicionalne delatnosti, poljoprivredu i pomorstvo.

Azori su važno saobraćajno čvorište na Atlantiku.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. A-B. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 21. ISBN 86-331-2075-5. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Azori na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Азори&oldid=26478260”