Alarihov zakonik

Alarihov zakonik ili Alarihov Brevijarijum (Breviarium Alaricianum ili Lex Romana Visigothorum) je zakonski zbornik koji je 506. izdao vizigotski kralj Alarih II za svoje rimske podanike. Sastavljen je iz rimskih izvora, a sadrži i mnoge tačke prepisane iz Teodosijevog zakonika. Posle savetovanja sa predstavnicima crkve i visokog plemstva zakonik je stupio na snagu (2. februar 506), u 22. godini Alarihove vladavine. Prekršajem se smatrala primena bilo kakvog drugog zakona i za nju je sledila predviđena kazna. Alarih II je naredio sastavljanje ovog zakonika kako bi svojim hispanorimskim podanicima obezbedio skup pravila prema kojima bi se ponašali i prema kojima bi hispanorimske sudije donosili presude u sporovima između Hispanorimljana. Kralj je takođe naredio da se dodaju objašnjenja na jednostavnom jeziku svim onim zakonima kod kojih bi se ukazala potreba.^[1] Zakonik je bio u upotrebi sve do 654. kada ga je ukinuo vizigotski kralj Rekesvint. Alarihov zakonik ima izuzetnu vrednost, jer predstavlja jedan od retkih istorijskih izvora o životu hispanorimskih podanika u vizigotskoj državi.

Za vreme sveg svog postojanja, Alarihov brevijar je dopunjen samo jednom — dopunio ga je Teudis 546. godine. Takođe je sačuvan jedna kopija rukopisa ove dopune, koja je poznata kao Zakon o sudskim troškovima, kojim se određivala najviša suma koju su strane u sudskom sporu mogle dobrovoljno da plate pre suđenja, a u cilju sprečavanja podmićivanja sudskih službenika.

Značaj[uredi | uredi izvor]

Ovaj zakonik je definisan kao kodeks, u potvrdi Anijana (kraljevog izvestioca). Za razliku od Justinijanovog kodeksa koji ne sadrži spise pravnika, on obuhvata oba carska ustava i pravne rasprave (Jura). Zbog okolnosti da je Brevijer sadržao kraljevsku odluku kojom se određuje da kopije, overene od strane Anijana, treba usvojiti isključivo samo kao zakon širom carstva Vizigota, kompilacija zakonika pripisana je Anijanu od strane mnogih pisaca, a često se naziva i Anijanov Brevijer (Breviary of Anianus).

Kodeks je, međutim, među Vizigotima bio poznat pod nazivom Lex Romana ili Lex Theodosii, a tek u 16. veku je uveden naziv Brevijar da bi se razlikovao od preteče kodeksa Lex Romana Curiensis, koji je uveden u 9. veku u Italiji zbog potrebe Rimljana u Lombardiji. Ovo preuređivanje Vizigotskog zakonika prvi put je objavio Paolo Canciani u svojoj zbirci drevnih zakona pod naslovom Zakoni drevnih starosedelaca. Potom je otkriven još jedan rukopis od strane Gustava Friedrich Hanel, u biblioteci Sen galena (Sankt Galen).

Glavna vrednost Vizigotskog zakonik leži u izvoru rimskog prava, uključijući i prvih pet knjiga Teodosijevog zakonikika, pet knjiga Sententiae Receptae Julija Paula i do pronalaska rukopisa u delu biblioteke u Veroni, koja je posedovala veći deo Gajevih institucija, to je bilo jedino delo u kome je bilo koji deo institucionalnih spisa, od tog velikog pravnika, došao do nas.

Brevijer je imao efekat očuvanja tradicije rimskog prava u Akvitaniji i Narbonskoj Galiji, koje su postale Provansa i Septimanija čime jača njihov osećaj trajnog kontinuiteta, rasturen u Franačkom carstvu.