Alija Sirotanović
| alija sirotanović | |
|---|---|
 Alija Sirotanović na novčanici od 20.000 dinara | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 14. avgust 1914. |
| Mesto rođenja | Trtorići, kod Breze, Austrougarska |
| Datum smrti | 16. maj 1990. (75 god.) |
| Mesto smrti | Trtorići, kod Breze, SR Bosna i Hercegovina, SFR Jugoslavija |
| Profesija | rudar |
Alija Sirotanović (Trtorići, kod Breze, 14. avgust 1914 — Trtorići, kod Breze, 16. maj 1990) bio je rudar-udarnik i heroj socijalističkog rada, koji je i oborio je svjetski rekord u kopanju uglja.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Posle Drugog svjetskog rata u zemljama socijalizma na inicijativu SSSR su pokrenute akcije obaranja rekorda u proizvodnji: kopanju uglja, građenju kuća, košenju trave i sl. Prvi je to u SSSR uradio Aleksej Stahanov, pa su njegovi sljedbenici nazvani stahanovci.
Andžej Vajda, čuveni poljski režiser, snimio je antologijski film „Čovek od mermera“ o toj pojavi, ovog puta u Poljskoj.
Na savjetovanju sa stručnim osobljem Rudnika i kopačima, koje je održano u julu 1949. godine, kopač Alija Sirotanović je predložio da se njegovoj brigadi omogući rad na tri radilišta i dao obavezu da će premašiti rekord čuvenog sovjetskog rudara Alekseja Stahanova, rudara koji je imao rekord od 102 tone iskopanog uglja u toku sedmočasovnog radnog dana.[1] Prijedlog je prihvaćen, a Alijina brigada je već sutradan, 24. jula 1949. godine, počela sa obaranjem rekorda. Predsjednik komisije koja je kontrolisala rad objavio je:
Alija Sirotanović je, sa svojih osam komorata, za osam sati rada iskopao 152 tone uglja (253-ja kolica), prebacio normu za 215%, srušio dotadašnji rekord Stahanova za 50 tona i postigao svoj svetski rekord u iskopu uglja.
Jama 1 u kojoj je srušen rekord bila je poznata kao Rov vojvode Putnika.
Još jedan rudar iz Breze i heroj rada, Nikola Škobić, samo dva dana poslije rekorda Alije Sirotanovića, 29. jula 1949. godine, sa svojom brigadom je prebacio njegov rekord za 14 tona, čime je otpočela serija obaranja rekorda u Jugoslaviji.
Alija Sirotanović je umro 16. maja 1990. godine.
Jedna mala ulica na periferiji Breze nosi ime Alije Sirotanovića, a u krugu rudnika stoji njegova bista.[2]
Novčanice[uredi | uredi izvor]
Alija je naslikan na jugoslovenskoj novčanici od 20.000 dinara, 1987. godine, ubrzo povučenoj u monetarnoj reformi Ante Markovića. Vrlo često, ali pogrešno, Aliju mešaju sa Arifom Heralićem, livcem iz Zenice, koji se nalazi na čuvenoj jugoslovenskoj novčanici od 10 dinara.
Urbana legenda[uredi | uredi izvor]
Drugu Titu se žalio kako su lopate male. Jednom prilikom kada ga je Tito sreo i pitao ga: „Kako je?“, Alija je odgovorio: „Loše, druže Tito, zato što mi je lopata mala“. Kasnije je za njega napravljena veća lopata kako bi mogao više da zahvati! Mada lopata, kao što mnogi misle, uopšte nije bila Alijina primarna alatka. Najčešće je koristio pneumatsku bušilicu, a navodno je radio i sa dve u isto vrijeme.[2]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Psihologija: Alija Sirotanović, 25. 10. 2008. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (18. april 2012), Pristupljeno 11. 12. 2012.
- ^ a b Radio Sarajevo: Junaci bez ulica - Alija Sirotanović, 19. maj 2012 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (14. maj 2013), Pristupljeno 11. 12. 2012.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Informacije o Aliji Sirotanoviću na mrežnom mjestu Rudnika mrkog uglja „Breza“
- Vreme br. 1061: Alija Sirotanović, 5. 5. 2011, Pristupljeno 11. 12. 2012.
- Od Tita tražio samo veću lopatu („Večernje novosti“, 13. maj 2014)
- On je bio najpoznatiji rudar i simbol radničke klase Jugoslavije (B92, 1. maj 2017)
- Kako danas žive naslednici Alije Sirotanovića („Politika”, 3. maj 2020)
