Armijska grupa

Standardni NATO simbol za armijsku grupu odnosno front

Armijska grupa ili grupa armija predstavlja veliku strategijsku grupaciju (formaciju) sačinjenu od nekoliko armija kopnene vojske. Najčešće je odgovorna za određeno geografsko područje. Armijska grupa je najveća formacija kopnene vojske kojom komanduje jedan zapovednik, obično general ili maršal odnosno feldmaršal. Brojčana snaga armijske grupe kreće se između 400.000 i 1.500.000 ljudi. U sovjetskoj Crvenoj armiji ekvivalent armijskoj grupi poznat je pod nazivom front, a u Imperijalnoj japanskoj armiji (IJA) pod nazivom Glavna armija. Armijske grupe mogu bili i višenacionalne formacije. Na primer, tokom Drugog svetskog rata, američka Južna grupa armija (takođe poznata i kao američka 6. grupa armija) obuhvatala je američku 7. armiju i francusku 1. armiju; 21. grupa armija u svom sastavu imala je britansku 2. armiju, kanadsku 1. armiju i američku 9. armiju i sl.

Drugi svetski rat

Kina

Kineska „armijska grupa“ je najčešće po brojkama odgovarala armiji kopnene vojske drugih država. Dana 16. maja 1940. godine, Zang Zizong, komandant 33. armijske grupe ubijen je u borbi u provinciji Hubej. Zizang je bio najviši kineski oficir koji je poginuo u borbi tokom rata.

Nemačka

Armija nemačkog Vermahta tokom Drugog svetskog rata bila je organizovana u grupe armija (nem. Heeresgruppen) (Vidi Nemačke grupe armija u Drugom svetskom ratu) i armijske grupe (nem. Armeegruppen). Neke od ovih grupa armija bile su po svome sastavu višenacionalne, sastavljene od armija nekoliko zemalja sila Osovine. Na primer, Grupu armija Afrika činile su nemačke i italijanske trupe.

U nemačkom Vermahtu postojala je razlika između grupe armija i armijske grupe, što može dovesti do zabune.

• Grupa armija (nem. Heeresgruppe) Vermahta bila je organizaciona formacija sastavljena od nekoliko armija i kao takva predstavljala je najveću nemačku organizacionu formaciju tokom celog Drugog svetskog rata. U svom sastavu imala je stotine različitih jedinica i brojala po nekoliko stotina hiljada vojnika. Sve jedinice, iz sastava jedne grupe armija, delovale su na određenom geografskom području u okviru fronta. Primer je Grupa armija Afrika koja je pod svojom komandom imala sve jedinice koje su se borile u severnoj Africi u vreme njenog formiranja i sl.

• Armijska grupa (nem. Armeegruppe) Vermahta predstavljala je do 1943. godine dve ili tri susedne armije, često mešovitog nacionalnog sastava ali ne i po pravilu, sa jedinstvenim armijskim štabom (obično nemačkim) koje su privremeno raspoređivane pod komandu jedne od njih. Armijska grupa je uvek bila podređena lokalnoj grupi armija. Sve do pred kraj 1943. godine pojam armijske grupe imao je slobodnije definisano značenje i mogao je predstavljati i grupisanje jedinica veličine armije. Tako je Oklopna grupa 2 avgusta 1941. ojačana i preimenovana u Armijsku grupu Guderijan. Armijske grupe mogle su biti po potrebi i samo veličine korpusa, kao što je to bila Armijska grupa Felber i sl.

Japan

Tokom Drugog svetskog rata Japanska carska vojska imala je u svom sastavu šest glavnih armija (plus Šangajsku ekspedicionu armiju koja 1930ih godine figurirala u više navrata u kratkom vremenskom periodu na ratištu u Kini), i to:

• Kvantuška armija, nastala je kao garnizon veličine divizije japanske primorske kolonije u severoistočnom delu Kine još početkom XX veka i sve do kraja Drugog svetskog rata 1945. godine delovala je na teritoriji severne Kine. Ova armija bila je najveća i najprestižnija vojna formacija Japanske carske vojske, a svoj vrhunac dostigla je 1941. godine kada je u svom sastavu brojala čak 700.000 vojnika. U samoj završnici rata na Dalekom istoku, avgusta 1945. godine, uništena je od strane jedinica sovjetske Crvene armije u operaciji Avgustovska oluja.
• Kineska ekspediciona armija, formirana je u Nanjingu septembra 1939. godine, u cilju uključivanja u ratne operacije u centralnoj Kini. Na kraju Drugog svetskog rata u svom sastavu imala je 25 pešadijskih i jednu oklopnu diviziju, kao i 22 samostalne brigade, sa oko 620.000 ljudi.
• Južna ekspediciona armijska grupa, poznata i kao „Južna ekspediciona armija“ ili „Južna armija“. Do novembra 1941. godine, kada je formirana ova armijska grupa, rat protiv zapadnih Saveznika se povoljno odvijao po imperijalni Japan i javila se potreba za osnivanjem jedne veće vojne formacije koja bi obuhvatila i koordinirala operacijama jedinica Imperijalne japanske armije u južnoj Kini, jugoistočnoj Aziji i u jugozapadnom Pacifiku (uključujući i Solomonova ostrva).
• Šangajska ekspediciona armija, pojavljuje se na kratko tokom 1932. i od 1937. do 1938. godine.

Aprila 1945. godine japanska Glavna komanda odbrane (Glavna odbrambena komanda ili Generalštab otadžbinske odbrane) podeljena je u tri glavne armije:

• 1. glavna armija, sa štabom u Tokiju
• 2. glavna armija, sa štabom u Hirošimi
• Vazduhoplovna glavna armija, sa štabom u Tokiju

Do avgusta 1945. godine ove vojne grupacije brojale su dva milona ljudi svrstanih u 55 divizija i niz drugih manjih samostalnih jedinica. Nakon kapitulacije Japana, Imperijalna japanska armija je raspuštena, osim 1. glavne armije, koja je ostala da postoji sve do novembra 1945. godine kao 1. štab za demobilizaciju.

Sovjetski Savez

Sovjetska armija bila je organizovana u frontove koji su najčešće po svojoj snazi bili veličine armijske grupe (Vidi Sovjetski frontovi u Drugom svetskom ratu). Neki od sovjetskih frontova imali su u svom sastavu pored sovjetskih i jedinice drugih nacionalnosti, pa je tako poljska 1. armija bila sastavni deo 1. beloruskog fronta i tome slično.

Zapadni saveznici

Godine 1943, prethodno neformalna anglo-američka saradnja na evropskom ratištu ojačana je uspostavljanjem zajedničkog štaba u Londonu čiji je osnovni zadatak bio da razradi plan za iskrcavanje Saveznika u zapadnoj Evropi. Naziv ovog štaba „COSSAC“ nastao je od inicijala zvaničnog naziva (Chief of Staff to the Supreme Allied Commander ili u prevodu načelnik Štaba savezničkog vrhovnog komandanta). Ovaj štab je već početkom 1944. godine promenio naziv u Vrhovnu komandu savezničkih ekspedicionih snaga (Supreme Headquarters Allied Expeditionary Forces (SHAEF)).

Tokom operacija nakon savezničkog iskrcavanja u Normandiji juna 1944. godine ova komanda imala je pod sobom tri savezničke grupe armija. Pored 21. i 12. grupe armija septembra 1944. godine pridružila im se i 6. grupa armija koja je izvršila iskrcavanje u južnoj Francuskoj. Kao deo pripremnog invazionog plana na papiru je postojala i 1. američka grupa armija, ali ona nikada nije oformljena u stvarnosti.

Komanda savezničkih snaga na Mediteranskom bojištu (Allied Forces Headquarters (AFHQ)) takođe je imala u svom sastavu jednu armijsku grupu, i to 15. grupu armija, višenacionalnu formaciju koja se borila u Italiji.

Komanda jugoistočne Azije (South East Asia Command (SEAC)) u svom sastavu je imala britansku 11. grupu armija koja je kasnije reorganizovana u Savezničke snage Jugoistočne Azije (Allied Land Forces South East Asia (ALFSEA)). Kao i ostale savezničke armijske grupe i ova je koordinirala operacije savezničkih jedinica više država.

Grupe armija NATO pakta

Tokom Hladnog rata kopnene snage NATO pakta na teritoriji prepoznatljivoj kao Centralni region (veći deo tadašnje Savezne Republike Nemačke) je u slučaju otvorenog sukoba trebalo da dejstvuje kao dve armijske grupe pod komandom Savezničkih snaga u Centralnoj Evropi. Ove dve armijske grupe, zajedno sa vazduhoplovnim snagama bile su odgovorne za odbranu Nemačke u slučaju invazije njene teritorije od strane snaga Varšavskog pakta. Savezničke snage u Centralnoj Evropi činile su Severna grupa armija („NORTHAG“) i Centralna grupa armija („CENTAG“). Po svom formacijskom sastavu one su bile samo armije, s obzirom da su ih činila po četiri korpusa.

Novembra 1991. godine predsednici država i vlada zemalja NATO pakta su usvojili „Novi strateški koncept“ na NATO samitu u Rimu. Orijentacija usvojenog koncepta, između ostalog, vodila je ka korenitim promenama kako u vojnim snagama tako i u komandnim strukturama. Strukturne promene započete su juna 1993. godine ukidanjem štabova Centralne grupe armije u Hajdelbergu i Severne grupe armija u Menhengladbahu i njihovom zamenom novoformiranim Štabom savezničkih kopnenih snaga u Centralnoj Evropi („LANDCENT“), koji je postao operativan 1. jula 1993. godine sa sedištem u Hajdelbergu.