Bavanište je naseljeno mesto u južnom Banatu na teritoriji opštine Kovin, južnobanatski okrug, Vojvodina. Stanovnika ima 5.820 prema popisu iz 2011. godine. Nadmorska visina je 82 m. Osnovna privredna grana je poljoprivreda. Najvažnija delatnost je ratarska proizvodnja uključujući i uzgoj lekovitog bilja.^[1]

Istorija[uredi | uredi izvor]

U toku istorije, Bavanište menja svoje ime nekoliko puta

1412. — 1420. Balvanis, Balvanus
1717. — Balvanište
1766. — Bavanište
1911. — mađ. Homokbälvänyos
1918. – Bavanište

Pominje se u početku XV veka kao pustara, koja je pripadala Kovinu (Kewy). Godine 1412. darovao je kralj Zigmund opet varoši Kovinu. Naselje je 1428, 1438, i 1440. godine još u posedu Kovina.

Bavanište spada u red starih naselja južnog Banata pa i čitave Vojvodine. Prvi put se spominje 1412. godine kada se javlja pod nazivom pustara Bolvanis. Pripadalo je kovinskoj županiji. Godine 1428. zabeleženo je kao naselje. Pokoravanjem Banata od strane Turaka Bavanište je opustelo. Godine 1660. na karti su zabeležena dva naselja: Veliko i Malo Bavanište. Velike promene (seobe, ratovi, bolesti) tokom 18. veka bitno su uticale na dalji razvoj Bavaništa. Na kartama 1723. i 1761. godine se oba naselja označavaju kao nenaseljena. Međutim, kako se naselje odlikovalo plodnim zemljištem, Austrija je odlučila da se podigne i obnovi Bavanište. Tako se 1766. godine u Bavanište doseljavaju Srbi pretežno iz Kovina, Gaja i Dubovca.

Austrijski carski revizor Erler je 1774. godine konstatovao da mesto pripada Pančevačkom distriktu. Selo ima militarski status a stanovništvo je bilo pretežno srpsko.^[2] Broj stanovnika u Bavaništu je dosta varirao. Kada je 1797. godine popisan pravoslavni klir Temišvarske eparhije u mestu je bilo šest sveštenika. Parosi, pop Pantelejmon Radivojević (rukop. 1762), pop Janko Dimitrijev (1769), pop Jelisej Miloradov (1788), pop Pantelejmon Miloradov (1762), pop Mihail Stojanov (došao 1788. iz Požarevca; rukop. 1780) i đakon Arsenije Radivojev (1796).^[3]

Bio je 1845. godine lajtant u mestu Aleksandar Andrić, pisac, izdavač i novinar. Sistematski popis se vodi od 1869. godine.

Uzroci variranja broja stanovnika su višestruki. Tokom 19. veka stanovništvo je smanjeno zbog kolere i drugih zaraznih bolesti, zatim zbog migracija, a u 20. veku zbog ratova, migracija i ekonomskih problema. Najveći broj stanovnika 6.836 zabeležen je 1910. godine.

Bavaništanac Pavel Hadži Stojanović je 1781. godine bio na pokloničkom putovanju u Svetu Zemlju - Jerusalim. Ostavio je putopisne beleške u jednoj rukopisnoj knjižici, sa tog hadžiluka koje je objavio 1843. godine budimski srpski list. Hadžija svoje zapise počinje rečima: O čuda i lepote prevelike! Takođe je iz Jerusalima poslao dva pisma svojim bližnjim u Banatu. Hadži Pavel je 1766. godine u svom domu ugostio austrijskog cara Josifa II tokom njegovog putovanja radi vizitacije države. Tog dana se rodio domaćinu sin Vasa, kojem je car tom prilikom darovao 12 dukata. Svedočanstvo svog dede sačuvao je unuk Petar Hadži Stojanović.^[4]

Godine 1768. osniva se Crkvena parohija, 1772. godine pominje se škola, a nova crkva podiže se 1778. godine. Gruntovne knjige Bavanište je dobilo 1809. godine. Prva namenska zgrada za potrebe škole podignuta je 1831. sa dve učionice i dva učiteljska stana. Nedeljne pijace održavale su se redovno od 1854. godine, a zvaničnu pijacu dobija 1859. Državnu poštu dobija 1868. godine. Školsku biblioteku dobija 1879, čitaonicu 1888, apoteku 1892. godine kada je izbušen i prvi arteški bunar. „Veroispovedaono zabavište za decu mlađu od 6 godina“ dobilo je 1894. godine. Iste godine izgrađena je pruga Kovin — Vladimirovac — Vršac i otvorena je železnička stanica.^[5]

Populacija kroz istoriju

Godina	1869.	1880.	1890.	1900.	1910.	1921.
Stanovnika	6.120	5.613	5.988	6.680	6.836	6.025
Srba	?	?	?	?	?	5.825
Rumuna	?	?	?	?	?	3
Nemaca	?	?	?	?	?	238
Mađara	?	?	?	?	?	33

Demografija[uredi | uredi izvor]

U naselju Bavanište živi 4.769 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 38,8 godina (37,0 kod muškaraca i 40,5 kod žena). U naselju ima 1.884 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,09.

Ovo naselje je uglavnom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija^[6]
Godina	Stanovnika
1948.	5.805
1953.	6.053
1961.	6.133
1971.	6.322
1981.	6.412
1991.	6.517	6.258
2002.	6.106	6.604
2011.	5.820

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍^[7]

Srbi	5.457	89,37%
Romi	411	6,73%
Mađari	37	0,60%
Makedonci	36	0,58%
Rumuni	16	0,26%
Jugosloveni	16	0,26%
Muslimani	9	0,14%
Hrvati	8	0,13%
Slovaci	5	0,08%
Bugari	5	0,08%
Ukrajinci	2	0,03%
Slovenci	2	0,03%
Nemci	2	0,03%
Česi	1	0,01%
Rusini	1	0,01%
nepoznato	33	0,54%

Stanovništvo prema polu i starosti^[8]


	m	ž
?	7	9
80+	41	78
75—79	74	119
70—74	119	196
65—69	132	199
60—64	146	160
55—59	136	132
50—54	218	219
45—49	278	247
40—44	246	214
35—39	203	189
30—34	196	178
25—29	206	175
20—24	230	231
15—19	246	203
10—14	202	206
5—9	184	163
0—4	174	150
Prosek :	37,0	40,5

Domaćinstva

**Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	1.553	1.644	1.689	1.752	1.884	1.937	1.884

**Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	332	408	319	415	227	122	40	8	6	7	3,24

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena	Nepoznato
Muški	2.478	815	1.447	133	72	11
Ženski	2.549	519	1.460	478	88	4
UKUPNO	5.027	1.334	2.907	611	160	15

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	1.504	646	0	1	348
Ženski	810	378	0	1	95
UKUPNO	2.314	1.024	0	2	443
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	17	89	122	17	69
Ženski	1	7	126	22	10
UKUPNO	18	96	248	39	79
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	1	31	57	28	23
Ženski	2	17	13	37	72
UKUPNO	3	48	70	65	95
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	24	6	0	25
Ženski	7	7	0	15
UKUPNO	31	13	0	40

Galerija[uredi | uredi izvor]

Bavanište
Bavanište;
	Pravoslavna crkva u Bavaništu
Administrativni podaci
Država	Srbija
Autonomna pokrajina	Vojvodina
Upravni okrug	Južnobanatski
Opština	Kovin
Stanovništvo
— 2011.	5.820
— gustina	67/km2
Geografske karakteristike
Koordinate	44° 49′ 05″ S; 20° 52′ 20″ I / 44.818° S; 20.872166° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	82 m
Površina	90,8 km2
	Bavanište Bavanište na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj	26222
Pozivni broj	013
Registarska oznaka	KO

Arteski bunar, Bavanište
Bavanište na razglednici
Prodavnica u Bavaništu

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

^ Lekovito bilje leči i besparicu („Politika”, 26. avgust 2016)
^ J.J. Erler: "Banat", Pančevo 2003.
^ "Temišvarski zbornik", Novi Sad 9/2017.
^ "Srbski narodni list", Budim 1843. godine
^ Milekerovi letopisi Opština u južnom Banatu Feliks Mileker. ISBN 978-86-85075-04-9. str. 183.
^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Mileker, Feliks; Pantić, Kosta; Belča, Dušan (2005). Letopisi opština u južnom Banatu. ISBN 978-86-85075-04-9.
Izvor Monografija Podunavske oblasti 1812-1927 sastavio Dr, Vladimir Margan biv. Predsednik Oblasnog odbora Komesar Oblasne Samouprave, objavljeno 1927„Napredak Pančevo,,
Istorijiski preglad Podunavske Oblasti Banatski deo napisao: Feliks Mileker bibliotekar i kustos gradske biblioteke i muzeja u Vršcu 1928.
Letopis Opština u južnom Banatu: Banatska mesta i običaji Marina M.(Beč 1999). Letopis period 1812 – 2009 g. Sastavio od Pisanih tragova, Letopisa, po predanju o Banatskih mesta i običaji nastanak sela ko su bili Dosenjenici čime se bavili meštani.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

[1] Lekovito bilje leči i besparicu („Politika”, 26. avgust 2016)

[2] J.J. Erler: "Banat", Pančevo 2003.

[3] "Temišvarski zbornik", Novi Sad 9/2017.

[4] "Srbski narodni list", Budim 1843. godine

[5] Milekerovi letopisi Opština u južnom Banatu Feliks Mileker. ISBN 978-86-85075-04-9. str. 183.

[6] „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.

[7] „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.

[8] „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Normativna kontrola
Međunarodne	VIAF
Državne	Češka