Banatska vojna krajina

Za druge upotrebe, pogledajte Krajina (višeznačna odrednica).

Sastavni delovi Banatske vojne krajine krajem 18. i početkom 19. veka

Banatska vojna krajina, odnosno Banatska vojna granica (nem. Banater Militärgrenze), bila je deo vojno-graničarskog područja Vojne krajine u Habzburškoj monarhiji. Postojala je od sredine 18. veka do 1873. godine, a nalazila se u južnom Banatu. Prostirala se duž reke Dunava, a njena teritorija danas pripada modernim državama Srbiji i Rumuniji.

Geografija

Banatska Krajina je bila prvobitno podeljena u dva puka/regimente (Vlaško-ilirsku regimentu i Nemačko-banatsku regimentu) a zatim od 1838 (zapravo 1845) na srpski, nemački i rumunski deo (vidi Vlaško-ilirska regimenta, Nemačko-banatska regimenta, Srpsko-banatska regimenta). 1849. godine, ovaj deo Vojne krajine na jugu se graničio sa Kneževinom Srbijom, na severu sa Vojvodstvom Srbijom i Tamiškim Banatom, na istoku sa Transilvanijom i Vlaškom, i na zapadu sa Slavonskom Krajinom. U 19. veku, Banatska Krajina je uključivala i jugoistočni deo Bačke, poznat kao Šajkaška (videti članak: Šajkaški bataljon).

Mesta

Neki od važnijih gradova i mesta u Banatskoj Krajini bili su: Borča, Pančevo, Bela Crkva, Alibunar, Kovin, Karansebeš, itd.

Istorija

Provincija Habzburške monarhije poznata kao Tamiški Banat formirana je 1718. godine, a nalazila se pod upravom zemaljske administracije sa sedištem u Temišvaru. U periodu između 1751. i 1764. godine, o odbrani i zaštiti granice na Dunavu starala se Banatska zemaljska milicija (nem. Banatische Land-Miliz), koja je bila preteča Banatske vojne krajine.

Organizacija Banatske vojne krajne započeta je 1764. godine i od tada se njena teritorija nalazila u sastavu habzburške Vojne krajine. Banatska vojna krajina je postojala do 1873. godine, kada je, nakon njenog ukidanja, ovo područje došlo pod civilnu (županijsku) vlast.

Vidi još

• Vojna krajina
• Banat
• Šajkaška
• Vlaško-ilirska regimenta
• Srpsko-banatska regimenta
• Nemačko-banatska regimenta

Literatura

• Đere, Zoltan (2002). „Od Mohačke bitke do smrti cara Jozefa II”. Istorija Mađara. Beograd: Clio. str. 184—380. 
• Ilić, Jelena (2011). „Oficiri Banatske zemaljske milicije 1757. godine” (PDF). Mešovita građa (Miscellanea). 32: 289—310. 
• Ilić, Jelena (2012). „Urbar naselja Kovin (1771. godina)” (PDF). Mešovita građa (Miscellanea). 33: 199—229. 
• Ilić, Jelena (2012). „Raspodela zemlje graničarima u Banatu - primeri naselja Idvor 1769. i Kovin 1771. godine” (PDF). Srpske studije. 3: 183—205. 
• Ilić, Jelena (2014). „Naseljavanje potiskih i pomoriških graničara u Banat (1751-1753)” (PDF). Zbornik Matice srpske za istoriju. 89: 35—51. 
• Ilić-Mandić, Jelena (2015). „Posledice rata i kuge u Pančevačkom distriktu (1737-1739)” (PDF). Zbornik Matice srpske za istoriju. 92: 35—51. 
• Ilić-Mandić, Jelena (2015). „Banatska vojna krajina u 18. i 19. veku” (PDF). Usmena tradicija Banatske vojne granice: Zbornik radova. Novi Sad: Matica srpska. str. 17—33. 
• Ilić-Mandić, Jelena (2017). „Plansko naseljavanje u Vojnoj krajini: Kolonisti-veterani u Nemačko-banatskoj regimenti (1764–1788)” (PDF). Država i politike upravljanja (18-20. vek). Beograd: Istorijski institut. str. 37—56. 
• Ilić-Mandić, Jelena (2020). Banatska vojna krajina (1764-1800). Beograd: Istorijski institut. 
• Ilić-Mandić, Jelena (2022). „Srpske migracije u zapadnom Banatu u 18. veku - između militarizacije i zemljišnog pitanja” (PDF). Attendite: Glasnik Istorijskog arhiva u Kikindi. 18: 61—76. 
• Panić, Božidar R. (2020). „Srbi u Pomorišju i Banatskoj vojnoj granici u doba Karađorđevog ustanka”. Doba Karađorđa i Save Tekelije. Rača: Narodna biblioteka. str. 271—310. 
• Popović, Dušan J. (1959). Srbi u Vojvodini. 2. Novi Sad: Matica srpska. 
• Popović, Dušan J. (1963). Srbi u Vojvodini. 3. Novi Sad: Matica srpska. 
• Spasović, Ivana B. (2004). Banatska vojna granica i njeno ukidanje 1872. godine. Pančevo: Istorijski arhiv. 

Spoljašnje veze

• Veselinka Marković: Banatska vojna krajina 1764−1872.