Bekim Fehmiju
| Bekim Fehmiju | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Bekim Fehmiju kao Odisej, 1967. | |||||
| Lični podaci | |||||
| Puno ime | Bekim Fehmiju | ||||
| Datum rođenja | 1. jun 1936. | ||||
| Mesto rođenja | Sarajevo, Kraljevina Jugoslavija | ||||
| Datum smrti | 15. jun 2010. (74 god.) | ||||
| Mesto smrti | Beograd, Srbija | ||||
| Univerzitet | Dramske umetnosti u Beogradu | ||||
| Zanimanje | Filmski, televizijski i pozorišni glumac | ||||
| Porodica | |||||
| Supružnik | Branka Petrić (1968—2010) | ||||
| Deca | Hedon i Uliks Fehmiju | ||||
| Rad | |||||
| Aktivni period | 1953—1998. | ||||
| Bitna uloga | Roj — Halil-beg Skupljači perja — Beli Bora Perjar Specijalno vaspitanje — vaspitač Žarko Munižaba | ||||
| Potpis | .svg) | ||||
| Veza do IMDb-a | |||||
| |||||
Bekim Fehmiju (alb. Bekim Fehmiu; Sarajevo, 1. jun 1936 — Beograd, 15. jun 2010) bio je srpski i jugoslovenski filmski, televizijski i pozorišni glumac albanskog porekla.[1][2] Fehmiju je bio prvi istočnoevropski glumac koji je zaigrao u Holivudu tokom trajanja Hladnog rata. Smatran je za jednog od najboljih glumaca jugoslovenske kinematografije.[3]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Mladost[uredi | uredi izvor]
Fehmiju je rođen u Sarajevu, Jugoslavija, u albanskoj porodici iz Đakovice, Kosovo. Njegov otac Ibrahim je usvojio svoj srednjoškolski nadimak Fehmiju kao prezime koje je zamenilo originalno Imer Halili.[4] Porodica se preselila u Skadar, u Albaniji, gde su proveli tri godine, a 1941. se vratila u Jugoslaviju u Prizren, na Kosovu,[4] gde je Bekim proveo detinjstvo.[5] Osnovno i srednje obrazovanje završio je u Prizrenu. Studirao je na Akademiji za pozorišnu umetnost, od 1956. do 1960. godine, u klasi profesora Mate Miloševića, kod koga je i diplomirao.[6] Bio je član glumačkog kluba svoje gimnazije u Prizrenu, a nakon diplomiranja postao je član Županijskog narodnog pozorišta u Prištini, jedinog profesionalnog pozorišta na albanskom jeziku u Jugoslaviji. Diplomirao je na Fakultetu dramskih umetnosti (FDU) u Beogradu 1960. godine.[5]
Glumačka karijera[uredi | uredi izvor]
U bivšoj Jugoslaviji je bio velika zvezda 1960-ih i 1970-ih godina, proslavio se u crno-talasnom filmu „Skupljači perja“, ali je glumio i u drugim delovima Evrope, naročito u Italiji. Imao je dugogodišnji ugovor sa italijanskim režiserom Dinom de Laurentisom, sarađivao je sa Džonom Hjustonom, Olivijom de Hevilend, Avom Gardner, Dirkom Bogardom, Šarlom Aznavurom i drugima.
Okušao se i u američkoj kinematografiji, ali ga američka publika nije dobro prihvatila, i po nekim kritikama svoju ulogu u američkom filmu „Avanturisti“ (1971) nije dobro odglumio, što je navodno uništilo njegove šanse da se probije u Holivudu.[6] Takođe, neki američki kritičari „Avanturiste“ opisuju kao film koji „nije uspio da od Fehmijua načini međunarodnu zvezdu“.[7]
Samoinicijativno se prestao baviti glumom 1987. godine, „u znak protesta zbog antialbanske propagande“.[8]
Smrt[uredi | uredi izvor]
Fehmiju je pronađen mrtav 15. juna 2010. godine u svom stanu u Beogradu. Prvi izveštaji navode da je izvršio samoubistvo.[9][10] Tadašnji ministar unutrašnjih poslova, Ivica Dačić, rekao je da je Fehmiju pronađen upucan u svom stanu i da je pištolj registrovan na Fehmijuovo ime.[11] Imao je 74 godine. Njegovo telo je kremirano, a pepeo razvejan u Prizrenskoj Bistrici u Prizrenu, domu njegovog detinjstva.[12]
Privatni život[uredi | uredi izvor]
Bio je oženjen koleginicom, glumicom Brankom Petrić, sa kojom je imao dva sina — Hedona i Uliksa. Uliks Fehmiju (1968) se takođe bavi glumom. Živeo je sa svojom suprugom, braćom i sestrama na relaciji Beograd–Priština–Prizren[6].
U aprilu 2001, u izdanju „Samizdata B92“ objavio je knjigu uspomena „Blistavo i strašno“, koju je napisao još 1985.[8] Drugi deo ove knjige objavljen je posthumno, u jesen 2012. Govorio je nekoliko jezika, u koje spadaju: srpski, albanski, makedonski, turski, romski, španski, engleski, francuski i italijanski jezik.
Nasleđe[uredi | uredi izvor]
The New York Times je nazvao Fehmiua "jugoslovenskim srcolomcem" zbog njegovih mladalačkih osvajanja i poznanstava sa Brižit Bardo i Avom Gardner. Decenijama nakon njegovog poslednjeg pojavljivanja na ekranu, čitaoci vodećeg italijanskog časopisa za žene proglasili su ga za jednog od deset najatraktivnijih muškaraca 20. veka.[3]
Fehmiju se pojavio u 41 filmu između 1953. i 1998. godine. Bio je jedan od prvih albanskih pozorišnih i filmskih glumaca koji su glumili u pozorištima i filmovima širom Jugoslavije, sa Abdurahmanom Šaljom, Farukom Begolijem i Enverom Petrovcijem, pojavivši se u nizu uloga koje su promenile istoriju jugoslovenske kinematografije i ostavio traga u umetničkom razvoju na drugim mestima. Do kraja karijere glumio je u filmskim produkcijama na devet jezika, uključujući balkanske jezike, francuski, španski, engleski i italijanski.[3]
Samizdat B92 je 2001. objavio knjigu memoara Bekima Fehmijua pod naslovom Blistavo i strašno, koja opisuje njegov život do 1955. godine, godine kada je postao glumac.[4]
Nagrade[uredi | uredi izvor]
- Na Festivalu jugoslovenskog igranog filma u Puli osvojio je dve uzastopne nagrade za najbolju sporednu mušku ulogu, za ulogu Halil-bega u filmu „Roj“ (1966) i Belog Bore Perjara u „Skupljačima perja“ (1967).
Filmografija[uredi | uredi izvor]
| 1960 ▼ | 1970 ▼ | 1980 ▼ | 1990 ▼ | 2010 ▼ | Ukupno | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Dugometražni film | 14 | 18 | 5 | 1 | 1 | 39 |
| TV film | 1 | 0 | 2 | 1 | 0 | 4 |
| TV mini serija | 1 | 1 | 1 | 0 | 0 | 3 |
| TV kratki film | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 1 |
| Ukupno | 16 | 20 | 8 | 2 | 1 | 47 |
| God. | Naziv | Uloga | |
|---|---|---|---|
| 1960-e ▲ | |||
| 1961. | Ne ubij | Čuvar u čekaonici | |
| 1962. | Saša | Marić | |
| 1964. | Pod istim nebom | Kerim | |
| 1965. | Neprijatelj | ||
| 1965. | Ko puca otvoriće mu se | ||
| 1965. | Klakson | ||
| 1965. | Devojka | ||
| 1966. | Roj | Halil-beg | |
| 1966. | Morgan! [en] | ||
| 1966. | Vreme ljubavi | Milija | |
| 1966. | Tople godine | ||
| 1967. | Protest | Ivo Bajšić | |
| 1967. | Skupljači perja | Beli Bora Perjar | |
| 1968. | Uzrok smrti ne pominjati | Mihajlo | |
| 1968. | Prljave ruke | ||
| 1968. | Odiseja (miniserija) [it] | ||
| 1970. | Avanturisti [en] | Daks Ksenos | |
| 1971. | Klopka za generala | Doktor, obavještajac OZNE | |
| 1971. | Đavolja kičma | Kapetan Viktor Kaleb | |
| 1972. | Bekim Fehmiu në Shqipëri | glumio sebe | |
| 1972. | Paljenje Rajhstaga | Georgi Dimitrov | |
| 1973. | Libera, ljubavi moja... [it] | Sandro Pođi | |
| 1973. | Poslednji snegovi proleća [it] | Roberto | |
| 1974. | Svedok mora biti ućutan [it] | Đorđo Sironi | |
| 1974. | Kaljostro [it] | Grof Aleksander Kaljostro | |
| 1974. | Igra istine | ||
| 1974. | Deps | Deps | |
| 1974. | Košava | Adam Milovanović | |
| 1975. | Pavle Pavlović | Pavle Pavlović | |
| 1975. | Dozvola za ubistvo (1975) [en] | Aleksander Dijakim | |
| 1976. | Salon Kiti [en] | Hans Rajter | |
| 1977. | Prosti šećer [it] | Marko | |
| 1977. | Crna nedelja | Muhamed Fazil | |
| 1977. | Specijalno vaspitanje | Vaspitač Žarko Munižaba | |
| 1978. | Stići pre svitanja | Esad Ljumi | |
| 1979. | Partizanska eskadrila | Major | |
| 1979. | Stari i mladi [it] (TV mini-serija) | Aurelio Kosta | |
| 1980-e ▲ | |||
| 1981. | Široko je lišće | ||
| 1982. | Glas sestre Tereze [it] | ||
| 1982. | Sarâb | Vlsdar | |
| 1985. | Crveni i crni | Da Đozo | |
| 1987. | Poslednja priča | Nikola | |
| 1987. | Dete po imenu Isus [it] | Pravedni Josif | |
| 1989. | Očajna Đulija [it] | Armando Zani | |
| 1990-e ▲ | |||
| 1998. | Srce i mač [it] | Gormond | |
| 2010-e ▲ | |||
| 2010. | Genghis Khan: The Story of a Lifetime | ||
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „B92 - News - Veteran actor commits suicide”. web.archive.org. 2011-06-07. Arhivirano iz originala 07. 06. 2011. g. Pristupljeno 2022-07-22.
- ^ „Bekim Fehmiu forse suicida il volto mitico di Ulisse - LASTAMPA.it”. web.archive.org. 2012-04-04. Arhivirano iz originala 04. 04. 2012. g. Pristupljeno 2022-07-22.
- ^ a b v „Bekim Fehmiu”. www.telegraph.co.uk. Pristupljeno 2022-07-22.
- ^ a b v „Blistavo i strašno - Bekim Fehmiu (1936–2010) - Nedeljnik Vreme”. www.vreme.com (na jeziku: srpski). 2010-06-23. Pristupljeno 2022-07-22.
- ^ a b „Kino Tuškanac - Filmski programi”. Kino Tuškanac (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-07-22.
- ^ a b v IMDB, „Bekim Fehmiju“ (jezik: engleski)
- ^ Pregled „Avanturista“ u filmskoj sekciji „Njujork tajmsa“
- ^ a b Intervju Bekima Fehmijua za „Vreme“ Arhivirano na sajtu Wayback Machine (18. jun 2010) (jezik: srpski)
- ^ Blic Online | Tragična smrt Bekima Fehmijua, Pristupljeno 5. 4. 2013.
- ^ „Potresna ispovest glumice Branke Petrić o trenutku kada je pronašla mrtvog supruga”. Magazin novosti. 17. 12. 2021. Pristupljeno 21. 12. 2021.
- ^ „Yugoslav Movie Star Bekim Fehmiu Found Dead”. Balkan Insight (na jeziku: engleski). 2010-06-15. Pristupljeno 2022-07-22.
- ^ „Gazeta Express”. web.archive.org. 2010-06-24. Arhivirano iz originala 24. 06. 2010. g. Pristupljeno 2022-07-22.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Bekim Fehmiju na sajtu IMDb (jezik: engleski)
- Bistrica će biti njegov grob („Alo“, 17. jun 2010.)
- Poslednji pozdrav Belom Bori („Večernje novosti“, 17. jun 2010.)
- In memoriam Bekim Fehmiju — Široko je lišće („RTS“, 16. jun 2010.)
- Dugo putovanje Belog Bore do Kana („Politika”, 27. mart 2017)
- Branka Petrić: Bekimova i moja priča nema tužan kraj (B92, 9. april 2017)
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ljudi | |
| Ostale | |
