Бели амур
| Beli Amur | |
|---|---|
| |
| |
Naučna klasifikacija 
| |
| Domen: | Eukaryota |
| Carstvo: | Animalia |
| Tip: | Chordata |
| Klasa: | Actinopterygii |
| Red: | Cypriniformes |
| Porodica: | Cyprinidae |
| Potporodica: | Leuciscinae |
| Rod: | Ctenopharyngodon Steindachner, 1866 |
| Vrsta: | C. idella
|
| Binomno ime | |
| Ctenopharyngodon idella (Valencienes u Cuvier & Valenciennes, 1844)
| |
| Sinonimi | |
| |
Beli amur (lat. Ctenopharyngodon idella) je slatkovodna riba sa koštanim skeletom (košljoribe) i istovremeno pripada i mekoperkama i porodici šarana. Beli amur pripada familiji Cyprinidae, poreklom sa pacifičkog Dalekog istoka, sa autohtonim rasponom koji se proteže od severnog Vijetnama do reke Amur na kinesko-ruskoj granici.[1] Ovaj azijski šaran je jedina vrsta iz roda Ctenopharyngodon.
Amur je rezidentna riba velikih zamućenih reka i povezanih poplavnih jezera/močvara sa širokim opsegom temperaturne tolerancije, i mreti se na temperaturama od 20—30 °C (68—86 °F).[1][2] U Kini se gaji kao riba za ishranu vekovima, ali je uvedena u Evropu i Sjedinjene Američke Države za kontrolu vodenih korova, postajući vrsta ribe sa najvećom poznatom uzgajnom proizvodnjom na svetu, preko pet miliona tona godišnje.[3]
Izgled i anatomija[uredi | uredi izvor]
Amur ima izdužene, bucmaste oblike tela u obliku torpeda. Krajnja usta su blago ukošena, sa čvrstim usnama bez mesa i bez mrena.[4] Kompletna bočna linija sadrži 40 do 42 ljuski. Široki, izbočeni faringealni zubi su raspoređeni u formuli "2, 4-4, 2". Leđno peraje ima osam do 10 mekih zraka, a analno peraje je postavljeno bliže repu od većine ciprinida. Boja tela je tamnomaslinasta, sa strane su prisutne senke smeđe-žute boje, dok je trbuh beo sa krupnim, blago ocrtanim ljuskama.
Amur raste veoma brzo. Mlada riba pohranjena u proleće na 20 cm (7,9 in) dostići će preko 45 cm (18 in) do jeseni. Tipična dužina je oko 60-100 cm. Maksimalna dužina je 2,0 m (6,6 ft), a rastu do 45 kg (99 lb).
Ekologija[uredi | uredi izvor]
Amur naseljava jezera, bare, bazene i rukavce velikih reka, preferirajući velike, spore ili stajaće vodene površine sa bogatom vegetacijom.[4] U divljini, amur se mresti u brzim rekama, a njihova jaja, koja su nešto teža od vode, razvijaju se dok plutaju nizvodno, pri čemu ih turbulencija drži u suspenziji. Amuru su potrebne duge reke da bi preživela jaja i veoma mlade ribe, a smatra se da jaja uginu ako potonu na dno.[5]
Odrasli amuri se prvenstveno hrane vodenim biljkama, kako višim vodenim biljkama tako i potopljenom kopnenom vegetacijom, ali mogu da jedu i detritus, insekte i druge beskičmenjake.[1][6] Dnevno jedu do tri puta više od sopstvene telesne težine, a uspevaju u malim jezerima i rukavcima koji obezbeđuju obilje vegetacije.
Prema jednoj studiji, amur živi 5-9 godina, a najstariji poznati je preživeo 11 godina. U Srebrnom ostrvu u Vašingtonu, napredna populacija amura prelazi 15-godišnju granicu.[7]
Uvedene vrste[uredi | uredi izvor]
Amur je uveden u mnoge zemlje širom sveta. Na severnoj hemisferi, zemlje i teritorije uvođenja obuhvataju Japan, Filipine, Maleziju, Indiju, Pakistan, Iran, Izrael, Sjedinjene Države, Meksiko, Švedsku, Dansku, Ujedinjeno Kraljevstvo, Francusku, Nemačku, Holandiju, Švajcarsku, Italiju, Poljsku, Češku, Slovačku, Rumuniju, Hrvatsku, Sloveniju, Srbiju, Crnu Goru, Bosnu i Hercegovinu i Makedoniju. Na južnoj hemisferi uvedeni su u Argentinu, Venecuelu, Australiju, Novi Zeland, Fidži i Južnu Afriku. Poznato je da je amur iznedrio i uspostavio samoreprodukovane populacije u samo šest od mnogih većih reka severne hemisfere u kojima su bili poribljeni. Njihov neuspeh da uspostavi populacije u drugim rekama sugeriše da imaju prilično specifične reproduktivne zahteve.[8]
U Sjedinjenim Državama, ova vrsta je prvi put uvezena 1963. sa Tajvana i Malezije u objekte za akvakulturu u Alabami i Arkanzasu.[9] Veruje se da je prvo puštanje bilo slučajno bekstvo 1966. godine iz Eksperimentalne stanice za uzgajanje ribe Američke službe za ribu i divlje životinje u Štutgartu, Arkanzas, nakon čega je usledilo planirano predstavljanje koje počinje 1969. godine.[9][10] Nakon toga, bila su široko rasprostranjena su ovlašćena, ilegalna i slučajna uvođenja; do 1970-ih, vrsta je uvedena u 40 država, a od tada je prijavljena u 45 od 50 država u zemlji.[9][10] Godine 2013. utvrđeno je da se razmnožava u basenu Velikih jezera.[11] Još uvek se čuva u mnogim državama kao efikasna biokontrola za nepoželjnu vodenu vegetaciju,[9][10] od kojih su mnoge vrste same uvedene.
Upotreba za kontrolu korova[uredi | uredi izvor]
Grass carp were introduced into New Zealand in 1966 to control the growth of aquatic plants. Unlike the other introduced fish brought to New Zealand, the potential value and impact of grass carp was investigated in secure facilities prior to their use in field trials.[12] They are now approved by the New Zealand government for aquatic weed control, although each instance requires specific authorization.[13] In the Netherlands, the species was also introduced in 1973 to control over-abundant aquatic weeds. The release was controlled and regulated by the Dutch Ministry of Agriculture, Nature, and Food Quality. In both of these countries, control is made easier because grass carp are very unlikely to naturally reproduce because of their very specific breeding requirements,[13] but elsewhere, control is obtained by the use of sterile, triploid fish.[10][14]
Pecanje amura[uredi | uredi izvor]
Amuri možu da porastu do znatne veličine i jaki su borci kada se zakače za udicu, ali zbog njihovih vegetarijanskih navika i opreza može biti teško da se uhvatite pecanjem.[15] Svetski rekord IGFA za amura uhvaćenog na konap i udicu je 39,75 kg (87,6 lb), koji je ulovljen u Bugarskoj 2009. godine.[16] Ove ribe su takođe popularne sportske ribe u oblastima gde je ribolov na luk legalan.
Tamo gde se populacije amura održavaju poribljavanjem kao biokontrola za štetni korov, od ribara se obično traži da sve ulovljene vrate u vodu žive i nepovređene.
Navike, stanište, rasprostranjenost[uredi | uredi izvor]
Beli Amur (Ctenopharyngodon idella) potiče iz tokova reke Amur iz velikih reka i Kini i Sibiru. U vode Srbije prenet je iz Mađarske u ribnjake, a odatle se, vremenom proširio u Dunav i njegove pritoke. Hrani se vodenim biljem i to u velikim količinama.
Opis i građa[uredi | uredi izvor]
Beli Amur je biljožder, vretenastog je oblika - sivozelenih leđa i bokova sa svetlijim trbuhom i sivim perajama. Retki primerci Amura mogo doseći i do 50 kg, sa dužinom i do 2 m. Prosečna lovna težina belog Amura je od 3 kg. do 12 kg.
Razmnožavanje[uredi | uredi izvor]
Beli Amur se mresti na peskovitim terenima i u dosta jakoj struji, a da bi se oplodila njegova ikra mora putovati zajedno sa strujom. Plodnost ženki je zapanjujuća, čak i do milion komada ikre. Za razvoj ikre i mrest potrebna je temperatura vode preko 37 °C, tako da je u našim uslovima njegov mrest za sada samo veštački.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v Mandrak and Cudmore. 2004. Biological Synopsis of Grass Carp (Ctenopharyngodon idella) Arhivirano 2011-07-06 na sajtu Wayback Machine.
- ^ Shireman, J.V. and C.R. Smith. 1983. Synopsis of biological data on the grass carp, Ctenopharyngodon idella (Cuvier and Valentines, 1844). Food and Aquaculture Organization Synopsis. 135: 86pp.
- ^ World aquaculture production of fish, crustaceans, mollusks, etc., by principal species in 2013 FAO Yearbook of Fisheries Statistics 2014
- ^ a b Grass carp in fishbase.org.
- ^ Krykhtin, M.L., and E.I. Gorbach. 1981. Reproductive ecology of the grass carp, Ctenopharyngodon idella, and the silver carp, Hypophthalmichthys molitrix, in the Amur Basin. Journal of Ichthyology 21(2):109-123.
- ^ Froese, Rainer; Pauly, Daniel; ur. (2007). Ctenopharyngodon idella” na FishBase-u. [verzija na datum: May 2007]
- ^ Kirk and Socha. Longevity and Persistence of Triploid Grass Carp Stocked into the Santee Cooper Reservoirs of South Carolina Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. septembar 2011). J. Aquat. Plant Manage. 41:2003.
- ^ Rowe, D. K., & Schipper, C. M. (1985). An assessment of the impact of grass carp (Ctenopharyngodon Idella) in New Zealand waters. Rotorua N.Z.: Fisheries Research Division, Ministry of Agriculture and Fisheries.
- ^ a b v g Nico, L.G.; Fuller, P.L.; Schofield, P.J.; Neilson, M.E. (15. 3. 2012). „Grass Carp (Ctenopharyngodon idella)”. Nonindigenous Aquatic Species (NAS) database. Gainesville, FL: United States Geological Survey. Pristupljeno 12. 1. 2014.
- ^ a b v g Canover, G; Simmonds, R; Whalen, M, ur. (novembar 2007). Management and Control Plan for Bighead, Black, Grass, and Silver Carps in the United States (PDF). Washington, DC: Asian Carp Working Group, Aquatic Nuisance Species Task Force. str. 21—27. Arhivirano iz originala (PDF) 2020-08-11. g. Pristupljeno 2008-12-16.
- ^ Chapman, Duane C.; Davis, Jeremiah J.; Jenkins, Jill A.; Kocovsky, Patrick M.; Miner, Jeffrey G.; Farver, John; Jackson, P. Ryan (2013). „First evidence of grass carp recruitment in the Great Lakes Basin”. Journal of Great Lakes Research. 39 (4): 547—554. ISSN 0380-1330. doi:10.1016/j.jglr.2013.09.019.
- ^ Grass carp Arhivirano na sajtu Wayback Machine (30. septembar 2018) in niwa.co.nz.
- ^ a b "Grass carp for weed control", DOC
- ^ "Triploid Grass Carp Information", texas.gov
- ^ Catching Grass Carp Arhivirano 2010-05-28 na sajtu Wayback Machine. Missouri Department of Conservation.
- ^ "Grass carp", IGFA Online. Retrieved 22 June 2016.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Fishbase
- Ctenopharyngodon idella
- „Ribolov“ Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. novembar 2016)
- Nelson, Joseph (2006). Fishes of the World. Chichester: John Wiley & Sons. ISBN 0-471-25031-7.
- MacMahon, Alexander Francis Magri (1946). Fishlore: British Freshwater Fishes. Pelican Books. 161. Penguin Books. str. 149—152.
- Gulf States Marine Fisheries Commission (3. 8. 2005). „Cyprinus carpio (Linnaeus, 1758)”. Arhivirano iz originala 18. 8. 2007. g. Pristupljeno 3. 5. 2007.
- Florida Fish and Wildlife Conservation Commission (2006). „Exotic Freshwater Fishes”. Arhivirano iz originala 8. 2. 2007. g. Pristupljeno 5. 3. 2007.
- Riehl, R.; Baensch, H. (1996). Aquarium Atlas Volume 1. Voyageur Press.
- Helfman, Gene S.; Collette, Bruce B.; Facey, Douglas E. (1997). The diversity of fishes. Malden, Mass: Blackwell Science. ISBN 978-0-86542-256-8. OCLC 299475257.
- De Graaf, Martin; Megens, Hendrik-Jan; Samallo, Johannis; Sibbing, Ferdinand A. (2007). „Evolutionary origin of Lake Tana's (Ethiopia) small Barbus species: Indications of rapid ecological divergence and speciation”. Animal Biology. 57: 39—48. doi:10.1163/157075607780002069.
- He, Shunping; Mayden, Richard L.; Wang, Xuzheng; Wang, Wei; Tang, Kevin L.; Chen, Wei-Jen; Chen, Yiyu (2008). „Molecular phylogenetics of the family Cyprinidae (Actinopterygii: Cypriniformes) as evidenced by sequence variation in the first intron of S7 ribosomal protein-coding gene: Further evidence from a nuclear gene of the systematic chaos in the family” (PDF). Molecular Phylogenetics and Evolution. 46 (3): 818—29. PMID 18203625. doi:10.1016/j.ympev.2007.06.001. Arhivirano iz originala (PDF) 11. 08. 2011. g. Pristupljeno 28. 05. 2022.
- He, Shunping; Gu, Xun; Mayden, Richard L.; Chen, Wei-Jen; Conway, Kevin W.; Chen, Yiyu (2008). „Phylogenetic position of the enigmatic genus Psilorhynchus (Ostariophysi: Cypriniformes): Evidence from the mitochondrial genome” (PDF). Molecular Phylogenetics and Evolution. 47 (1): 419—25. PMID 18053751. doi:10.1016/j.ympev.2007.10.012. Arhivirano iz originala (PDF) 29. 07. 2020. g. Pristupljeno 28. 05. 2022.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Species Profile - Grass Carp (Ctenopharyngodon idella), National Invasive Species Information Center, United States National Agricultural Library. Lists general information and resources for Grass Carp.
- „Ctenopharyngodon idella”. Integrated Taxonomic Information System.
