Белоглави суп
| Beloglavi sup | |
|---|---|
| |
| Beloglavi sup u letu | |
Naučna klasifikacija 
| |
| Domen: | Eukaryota |
| Carstvo: | Animalia |
| Tip: | Chordata |
| Klasa: | Aves |
| Red: | Accipitriformes |
| Porodica: | Accipitridae |
| Rod: | Gyps |
| Vrsta: | G. fulvus
|
| Binomno ime | |
| Gyps fulvus (Hablizl, 1783)
| |
| |
prostor celogodišnjeg prebivališta
| |
Beloglavi sup (lat. Gyps fulvus) je vrsta lešinara srednje veličine.[2] Visine je od 95-110 cm, ima raspon krila od 230-265 cm.[3] Prosečna masa iznosi između osam i devet kilograma, a pojedini primerci mogu dostići masu i do jedanaest kilograma.[4]
Osnovno perje je riđe braon, dok su letna pera mrka.[2] Odrasle ptice se razlikuju po tome što imaju belu paperjastu kragnicu pri osnovi vrata, dok je kod mladih ona smeđa. Noge su snažne sa tupim kandžama koje se ne savijaju. Ptica dostiže zrelost sa 4-5 godina.
Ishrana[uredi | uredi izvor]
Hrana su mu uginule životinje, čime sprečava širenje zaraza i na taj način vrši „prirodnu reciklažu“.[4]
Razmnožavanje[uredi | uredi izvor]
Beloglavi sup gnezdi se u klisurama reka na strmim krečnjačkim stenama. Ženka snosi samo jedno jaje u periodu od kraja januara do početka aprila. Na jajetu leže na smenu oba roditelja od 52 do 57 dana. Mladunac posle tri meseca može da leti, ali je i dalje nesamostalan i zadržava se u blizini gnezda i roditelja do jedne godine starosti, kada počinje da luta sve do pune zrelosti.[2]
Stanište[uredi | uredi izvor]
Naseljava suptropski klimatski pojas, oblast Mediterana, od Magreba sve do Himalaja. Severne granice naseobina su Kavkaz i Krim, dok su one južne Sahara, Arabijska pustinja i visoravan Dekan u Indiji.[2]
Njegova gnezdilišta u Srbiji su u klisurama reka Uvac, Mileševka i Trešnjica na zapadu i jugozapadu države.[3] Odrasle ptice se koncentrišu kolonijalno na širem prostoru gnežđenja, dok mlade lutaju na velikim distancama. Ranije je često bio lovljen i trovan. U Srbiji, brojnost mu je u porastu zbog unapređenja zaštite i prihranjivanja[3].
Migracije[uredi | uredi izvor]
Zahvaljujući Fondu za zaštitu ptica grabljivica pri beogradskom Institutu za biologiju „Siniša Stanković“, beloglavi sup je spasen od izumiranja na teritoriji Srbije. Takođe prstenovanjem ptica saznalo se i nešto više o njihovom životu. Tako jedan od supova markiranih na Uvcu pronađen od ornitologa na stalnom staništu u Judejskoj pustinji u Izraelu. Kasnije je još pet ptica sa Uvca pronađeno na istoj lokaciji, dok je sedam supova prstenovanih u Izraelu, locirano na staništu u Srbiji.
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
-
-
-
-
Jaje beloglavog supa (muzejski primerak)
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ BirdLife International (2017). „Gyps fulvus (amended version of 2016 assessment)”. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2019.3. International Union for Conservation of Nature. Pristupljeno 27. 1. 2020.
- ^ a b v g Fond za zaštitu ptica grabljivica - Beograd: „Beloglavi sup“, pristup 19.4.2013
- ^ a b v Ptice: Ptice Srbije i područja od međunarodnog značaja Arhivirano na sajtu Wayback Machine (24. septembar 2015), Dragan Simić, Slobodan Puzović, pristup 19.4.2013
- ^ a b Zlatar: „Beloglavi sup (Gips fulvus)“ Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. april 2013), pristup 19.4.2013
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Sup, Dr Saša Marinković i dr Branko Karadžić, Institut za biološka istraživanja „Siniša Stanković”, Publikum - Beograd, 2008.
- Specijalni rezervat prirode „Uvac“, Zvanični veb sajt.
- Fond za zaštitu ptica grabljivica - Beograd, Zvanični veb sajt.
- Beloglavi sup - Klisura reke Uvac, 1. deo, RTS naučno-obrazovni program - Zvanični kanal
- Povratak beloglavog supa - Klisura reke Uvac, 2. deo, RTS naučno-obrazovni program - Zvanični kanal
- Ranjeni sup iz Srbije lečen u Izraelu, Večernje novosti, V. M. 13. januar 2012.
- Ljubovija: Spaseno još jedno mladunče orla, Večernje novosti, R. B. 17. januar 2012.
- Sačmom ubijen kralj visina, Večernje novosti, B. P. 26. februar 2012.
- Beloglavi supovi prezimili zahvaljujući ljudima, Večernje novosti, B. Puzović, 3. mart 2013.
- Uvac: Obrok na litici, Večernje novosti, D. Gagričić, 14. april 2013.
- Povratak beloglavog supa na Staru planinu, Večernje novosti, V. Ćirić, 7. septembar 2015.
- Zimska borba za beloglave supove, Politika, Branko Peković, 11. januar 2017.
