Beotija

Položaj Beotije u modernoj Grčkoj

Beotija (grč. Βοιωτία) bila je jedna od tradicionalnih oblasti antičke Grčke, severno od istočnog dela Korintskog zaliva. Na jugu se graničila sa Atikom i Megaridom, na severu sa Lokridom Opuntskom i Euripskim moreuzom, a na zapadu s Fokidom. Kopaidsko jezero je bilo veliko jezero koje se nalazilo u središtu Beotije.

Današnja Beotija - Prefektura Beotija - je danas okrug moderne grčke države i obuhvata otprilike isto područje (pogledati: Okrug Beotija).

Mitologija

Beotija je imala bitnu ulogu u grčkoj mitologiji, pre svega grad Teba, a sa svojim kadmejskim stanovništvom, u grčkim mitovima je predstavljena kao važan centar vojne moći. Orhomen, rodni grad Minijaca, pominje se kao veoma značajan trgovački centar, a Teba je bila i rodno mesto mitskoga junaka Herakla.

Istorija

Legenda o Beoteji

Graja (grč. Γραία), što znači „stara” ili „drevna”, bila je najstariji grad u Grčkoj, a Graikos (grč. Γραικός), „Grk” ili „grčki”, povezuju s terminom „Graja”.

Po Aristotelu grad je osnovan pre velikog potopa, a podaci o poreklu grada Gaje nalaze se i na mermernom natpisu iz perioda između 267. i 263. godine pre nove ere, poznatom pod imenom „Parska hronika”, koji je otkriven 1687. godine, koji se čuva u Ohfordu i na Parosu. Grad Graja pominju i Homer, Pausanija i Tukidid.

Arhajsko doba

Pehar iz Beotije
Luvr, Pariz

Arheološka istraživanja koja su sprovedena na teritoriji Beotije, naročito u oblasti Kopaidskog jezera, kao i na prostoru grada Orhomena, otkrila su mnogobrojne spomenike mikenske kulture. Ispod slojeva mikenske kulture je pronađen i neolitski sloj iz trećeg milenija stare ere.

U mnogobrojnim mitovima koji se odnose na Beotiju, pored velikog broja najstarijih plemena koji su nastanjivali Beotiju, pominju se i Miniji, a u 8. veku stare ere, Beoćani su narod koji je govorio „beotskim dijalektom”.

Najznačajnije naselje je bilo Orhomen i Teba, o kojoj se govori kao o značajnom centru koji je kasnije pokorio naselje Orhomen.

Thebes, 440-425 bc (Eracle)

Prema Tukididu, stanovništvo Beotije došlo je iz Tesalije, mada se on ograđuje od ove tvrdnje, sa napomenom da je izvestan deo Beoćana još od ranije stanovao u ovoj oblasti. Verovatnije je, da je seoba iz Tesalije, u manjoj meri uticala na unutrašnji razvoj Beotije.

U Beotiji, zahvaljujući posebnom ekonomskom razvoju ove oblasti, nije bilo socijalnih prevrata tako karakterističnih za razvoj grčkih polisa u 7. i 6. veku pre nove ere. U plodnoj Beotiji osnovu privrede je činila zemljoradnja, posebno uzgoj žitarica, i pored promene ekonomskih uslova do koje je došlo u to vreme u većem delu Grčke. Bilo je razvijeno i stočarstvo, a kako jetrgovinska razmena zavisila samo od poljoprivrednih proizvoda, jer je zanatstvo bilo slabo razvijeno, i u Beotiji je došlo do socijalnih raslojavanja i porasti imovinske nejednakosti.

Radi očuvanja obradivih površina dodeljenih seljacima, zakonodavstvo je predviđalo vanredne mere. Prema Aristotelu, tebanski zakonodavac po imenu Filolaj propisao je početkom 7. veka pre nove ere da, ako se u nekoj porodici rađa više dece nego što iznosi broj deonica koje joj stoje na raspolaganju, tada je otac dužan, pod pretnjom smrtne kazne, da prekobrojno dete ne odgaja sam, već da ga preda nekom drugom, tj. onome, ko za njega bude hteo da plati bar mali iznos. To simbolično plaćanje predstavljalo je ostatak nekadašnje prodaje u ropstvo.

Pre grčko-persijskih ratova vlast u gradovima u Beotiji nalazila se u rukama aristokrata koji su vukli poreklo od pet velikaških rodova. Preci četiri od pet rodova su se zvali „Sparti” ili „posejani”, jer su, prema predanju o mitskom osnivaču Tebe, heroju Kadmu, izrasli iz zmajevih zuba koje je posejao Kadmo.

Glavni članak: Kadmo

Beotski savez

Glavni članak: Grčko-persijski ratovi

Politički život Beotije je karakterističan po savezu beotskih polisa, u kome je rukovodeća uloga pripadala Tebi, najvećem beotskom gradu. Postojanje Beotskog saveza je važana činjenica u istoriji Grčke. U Beotiji je postojala amfiktionija, tj. savez susednih polisa koji je sklopljen radi što bolje i efikasnije zaštite zajedničkih svetilišta - hrama Posejdona i hrama Atene Itonske.

Plemstvo koje se nalazilo na čelu Teba vršilo je stalan pritisak na građane grada, a tlačilo je i ostale beotske polise, te je to i bio uzrok da se od Tebe odvoje gradovi - polisi Eleutera i Plateja i da pređu na stranu Atine.

Spartanski sud koji je odlučivao o sukobu polisa, priznao je Plateji pravo na nezavisnost od saveza, jer je i Sparta nastojala da omete svako udruživanje polisa.

Vladavina Tebe izazvala je u Beotiji veliku odbojnost prema tebanskom plemstvu, što je i navelo Beotiju da u savezu sa Persijanacima potraži podršku u borbi protiv Tebe.