Biblos (zamak)
Biblos je krstaški zamak u Biblosu, Liban, u to vreme poznat i kao Zamak Gibelet.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Prvi arheološki nalazi sa područja Biblosa potiču iz 5. milenijuma pre nove ere. U 3. milenijumu pre naše ere Biblos se razvio u važnu luku i oko dobio gradske zidine. Sredinom bronzanog doba postao je najvažnija luka Levanta, posebno za trgovinu kedrovinom sa Egiptom. O tome svedoče ovde pronađene staroegipatske vaze od alabastera i posude sa hijeroglifskim imenima faraona. Egipćani su naručivali izgradnju transportnih brodova u Biblosu. Iz ovakvog poslovnog odnosa proistekla je politička nezavisnost kraljeva Biblosa koji su bili vazali egipatskih faraona. Imena kraljeva su zapisivana egipatskim hijeroglifima i nosili su egipatske titule.[1]
Biblos je bio i glavni centar za trgovinu papirusom, od koga su izrađivane rolne papirusa, najvažniji medijum za širenje pisane kulture u starogrčkom svetu. Stari Grci su po Biblosu papirus zvali Bublos. Papirus je izgleda doprineo i pojavi bibloskog pisma. Ono se lako zapisivalo na papirusu, za razliku od ugaritskog.[2]
U drugoj polovini 2. milenijuma pre naše ere Ugarit je od Biblosa preuzeo ulogu najvažnije luke istočnog Mediterana. Biblos je i dalje ostao značajan, naročito u trgovini sa Egiptom. Kratkotrajno je povratio dominaciju oko 1200. godine p. n. e. kada je Ugarit uništen. Od 900. godine p. n. e. Biblos je potpao pod uticaj Asiraca. Zna se da su u 8. veku pre nove ere kraljevi Biblosa plaćali danak vladaru Asirije.[3]
Kasnije je grad dospeo pod vlast Vavilonaca i Persijanaca. Biblos je imao svoje kraljeve, ali je kao vazal morao da plaća veliki danak. Od 4. veka pre nove ere Biblos je kovao sopstveni novac po kome su nam poznata imena pojedinih kraljeva.
Posle smrti Aleksandra Velikog grad su preuzeli Seleukidi i on više nije imao sopstvene kraljeve. Time je izgubio i političku autonomiju. U rimsko doba grad je doživeo period blagostanja, o čemu svedoče brojni mozaici, amfiteatar, kolonada i nimfeum. Grad je ponovo kovao svoj novac.
U eri krstaških ratova Biblos je imao ime Gib(e)let i u njemu je postojala krstaška tvrđava. Ona je pripadala Grofoviji Tripoli. Grad je 1187. zauzeo Saladin, krstaši su ga povratili 1197, da bi ga konačno 1298. zauzeli mameluci. Od 1516. Biblos je pod kontrolom Osmanskog carstva.
Biblos je stavljen na UNESKO listu Svetske baštine 1984. godine.[4]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Byblos (Biblos), Jean-Pierre Thiollet, H & D. 2005. ISBN 978-2-914266-04-8.
