Bitka za Grčku

Bitka za Grčku
Deo Drugog svetskog rata
Napad na Grčku
Vreme 7. april – 30. april 1941. Mesto Grčka Ishod Nemačka pobeda, okupacija Grčke
Sukobljene strane
Nemačka Italija	Grčka Ujedinjeno Kraljevstvo
Komandanti i vođe
Maksimilijan fon Vajhs	Aleksandros Papagos
Žrtve i gubici
15.000	Grčka: 15.700 mrtvih Britanski Komonvelt: 25.000 mrtvih ili zarobljenih

Bitka za Grčku (7. april – 30. april 1941), kodnog naziva Operacija Marita je nastavak grčko-italijanskog rata i ime za nemačku invaziju Grčke. Napad na Grčku je deo šire Balkanske kampanje u Drugom svetskom ratu. Bitka za Grčku se završila pobedom Sila osovine i okupacijom regiona.

Bitka

Istovremeno sa napadom na Jugoslaviju 6. aprila 1941, nemačke snage započele su operacije i u Grčkoj. Grčki graničari su na samoj granici pružili kratkotrajan ali snažan otpor a kasnije su se, pod borbom, povukli na utvrđene položaje Metaksasove linije. Iako su bile nadmoćnije, nemačke jedinice prvog dana nisu zabeležile veći uspeh i značajnije rezultate jer su grčke jedinice odbranile sve svoje položaje. Međutim, predveče, 6. aprila, položaj grčkih jedinica se naglo pogoršao. Na zapadnim padinama planine Belasice nemačka Šesta brdska divizija potisnula je jugoslovenske jedinice dolinom Strumice pa su nemačke jedinice bez problema upale u dolinu Butkovske reke. Istovremeno prednji jurišni odredi nemačke Druge oklopne divizije su, nastupajući preko jugoslovenskih položaja, izbile zapadno od Dojranskog jezera, ugrožavajući time ugrožen ceo grčki borbeni položaj na Metaksasovoj utvrđenoj liniji.

Ujutro, 7. aprila, uz snažnu artiljerijsku, tenkovsku i vazdušnu podršku nemačke jedinice su krenule u napad, ali opet bez značajnijih uspeha, jer nisu zauzele nijedno zanačajnije utvrđenje Metaksasove linije. Grčka vojska je u prva dva dana rata uspela da zadrži svoje odbrambene položaje istočno od Strume, ali je situacija kod Dojranskog jezera postajala sve teža. Do 9. aprila Grci su hrabro i uporno branili svoje položaje na liniji istočno od planine Belasica gde se nalazilo težište nemačkog napada. Međutim, grčka Istočnomakedonska armija našla se u teškom položaju kada je nemačka 2. oklopna divizija 18. korpusa prešla jugoslovensko-grčku granicu, zaobišla levi bok grčkih jedinica i 9. aprila u 07.00 časova zauzela grad Solun. Odsečene grčke jedinice istočno od reke Vardar predale su se istog dana oko 13.00 časova.

Sledećih dana nemačke jedinice napadaju grčko-britanske jedinice u zapadnoj grčkoj Makedoniji. Nemački 18. i 40. korpus imaju za cilj da brzim prodorima onemoguće povlačenje grčke vojske iz Albanije i organizovanje nove grčke linije odbrane Olimp – Smolikas – grčko-albanska granica. Prethodnice ovih nemačkih korpusa 10. aprila su zauzele grad Florinu i tako ispunile zadatak da onemoguće organizovanje grčke odbrane na Olimpu. Grčka Zapadnomakedonska i Epirska armija 7. aprila krenule su u napad prema Albaniji, ali su se zbog dubokih nemačkih prodora na drugim sektorima povukle na početne položaje.

Dana 13. aprila u napad je krenula 9. italijanska, a 14. aprila i 11. italijanska armija sa svojih položaja u Albaniji. Istovremeno nemačke snage postupno su svladavale otpor grčko-britanskih jedinica kod Olimpa i nastavile napad do izbijanja u Tesaliji. Do 21. aprila nemačko-italijanske jedinice nastavile su da koncentrisano nadiru u nameri da opkole i razbiju grčko-britanske jedinice koje su i dalje pružale otpor. Nemačko vazduhoplovstvo snažno je bombardovalo luke u Jonskom i Egejskom moru, a lovački avioni stalno su tukli grčko-britanske kolone. Nakon što su 19. aprila nemačke jedinice izbile u Tesaliju i zauzele grad Larisu, a delom jedinica nastavili prema Janini s namerom da preseku odstupnicu grčkim snagama koje su još bile u Epiru.

Englezi, uvidevši nemogućnost daljeg efikasnog pružanja otpora u Grčkoj i zabrinuti zbog slabe odbrane ostrva Krit, koje je svojim idealnim položajem omogućavalo kontrolu nad istočnim Sredozemljem započeli su evakuaciju svojih jedinica iz Grčke. To je poljuljalo moral grčkim vojnicima i oficirima, ali su oni rešili nastave da pružaju otpor. Britanci su se povukli u noći 19. na 20. aprila prema Termopilima, dok su za njima prodirale nemačke jedinice koje su bez problema zauzele gradove Volos, Farsalu i Lamiju, a u Epiru su nemačke snage izbile pred grad Janinu i tako ugrozile odstupanje grčkih jedinica koje su se neverovatno sporo povlačile iz Albanije. Nakon što je u dogovoru sa zapovednicima 1. i 2. korpusa, zapovednik 3. korpusa Kolakoglu, smenio komandanta Epirske armije generala Drakosa, bez odobrenja Vrhovne komande Konakoglu je počeo pregovore sa Nemcima 21. aprila. Tako je 23. aprila u Solunu potpisana kapitulacija grčke vojske. Istog dana grčki kralj Georg II i vlada napustili su Atinu i avionom pobegli na ostrvo Krit. Nakon svega toga grčko Vrhovno zapovedništvo koje nije želelo da prizna kapitulaciju, prikupilo je manji broj lojalnih i odanih jedinica i sve do 30. aprila te grčke jedinice štitile su odstupnicu britancima koji su se ubrzano povlačili.

Kraj i posledice

Nemci su 28. aprila zauzeli Atinu i zarobili oko 8.000 britanskih vojnika sa kompletnim naoružanjem i opremom. Sledećeg dana je zauzet i Peloponez. Grčke jedinice su i dalje pružale otpor i tako omogućile Britancima da se sve do 1. maja izvlače iz Grčke. Od 62.000 britanskih vojnika na ostrvo Krit evakuisano je 53.000 vojnika, dok su istovremeno Nemci zauzeli sva ostrva u Egejskom moru, a Italijani u Jonskom moru. Slabe grčke jedinice bez vazdušne podrške, bez pomoći Britanaca i bez modernijeg naoružanja više nisu bile u stanju da zaustave nemačke prodore. Prema britanskim izvorima Britanci su u grčkom ratu izgubili 11.840 vojnika, Nemci 5.100 vojnika a Italijani mnogo više.

Vidi još

• Grčko-italijanski rat
• Metaksasova linija
• Bitka za Krit