Bijeljina

Koordinate: 44° 45′ 25″ S; 19° 12′ 59″ I / 44.75699° S; 19.21633° I / 44.75699; 19.21633
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Ukoliko ste tražili jedinicu lokalne samouprave (nekadašnju opštinu), pogledajte članak Grad Bijeljina.
Bijeljina
Bijeljina
Zastava
Zastava
Grb
Grb
Administrativni podaci
DržavaBosna i Hercegovina
EntitetRepublika Srpska
GradBijeljina
Osnovanprvi pomen 1446. godine
Stanovništvo
 — 2013.Rast 41.121 (RZS)
Rast 42.278 (AGS)
Geografske karakteristike
Koordinate44° 45′ 25″ S; 19° 12′ 59″ I / 44.75699° S; 19.21633° I / 44.75699; 19.21633
Vremenska zonaUTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST)
Aps. visina90 m
Bijeljina na karti Bosne i Hercegovine
Bijeljina
Bijeljina
Bijeljina na karti Bosne i Hercegovine
Ostali podaci
Poštanski broj76300
Pozivni broj(+387) 055
Veb-sajtwww.gradbijeljina.org

Bijeljina je grad u Republici Srpskoj, Bosna i Hercegovina. Na popisu stanovništva 2013. godine, Bijeljina je prema podacima Republičkog zavoda za statistiku Republike Srpske imala 41.121 stanovnika,[1] a prema podacima Agencije za statistiku Bosne i Hercegovine 42.278 stanovnika.[2]

Geografija[uredi | uredi izvor]

Bijeljina se nalazi u sjeveroistočnom dijelu Republike Srpske, na koordinatama 44°45′16″ sjeverno i 19°12′59″ istočno, na 90 m nadmorske visine. To je, nakon Banje Luke, drugo naselje po veličini u Republici Srpskoj i peto u Bosni i Hercegovini. Smještena je u ravnici Semberiji i predstavlja raskršće puteva za Srbiju, Slavoniju i unutrašnjost Bosne i Hercegovine. Smatra se nezvaničnim centrom istočnog dijela Republike Srpske s približno 45.000 stanovnika. Udaljena je 6 km (4 km) od granice sa Srbijom i 40 km (25 km) od Hrvatske. Budući da se nalazi u središtu plodne ravnice, predstavlja jedan od centara proizvodnje i trgovine hrane. Glavninu proizvodnje čine žitarice pšenica i kukuruz te povrće kao kupus, paprika i paradajz. Voćarstvo i stočarstvo su takođe zastupljeni, ali u manjoj mjeri. Bijeljina je prepoznatljiva po velikom središnjem trgu.[3]

Klima[uredi | uredi izvor]

Na klimatske uslove ovog područja najviše utiče sjeverni peripanonski dio, koji pripada umjerenokontinentalnom panonskom pojasu. Ljeta su topla, a zime umjereno hladne, a prosječna godišnja temperatura iznosi 10 °C. Srednja julska temperatura iznosi 22 °C, a januarska –1 °C. Padavine su kroz godinu uglavnom ravnomjerno raspoređene, a najintenzivnije su u periodu maj—juni. Prosječno ostvarena količina padavina kreće se od 1000 do 1100 mm/m².[4]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Najstariji pronađeni tragovi obitavanja datiraju iz perioda neolita — starčevačke kulture, 5-4. milenijum stare ere. Važno raskršće kulturnih uticaja u neolitu, bronzanom dobu i kasnije.

Bijeljina je bila jedno od središta panonsko-ilirskog ustanka.

Među značajne ličnosti 19. vijeka ubrajaju se Filip Višnjić i Ivo od Semberije, knez bijeljinske nahije, čiji likovi se nalaze na grbu grada Bijeljine.

Iako se ime „Bijeljina” prvi put pominje već 1446. godine, ozvaničeno je tek 1918. godine. Tokom vladavine Austrougarske grad je nosio ime „Bjelina” a prije toga „Belina” i „Bilina”.

Praistorija i antika[uredi | uredi izvor]

Najstariji potvrđeni tragovi života ljudi na prostoru današnjeg grada Bijeljine potiču iz mlađeg kamenog doba — neolita — starčevačke kulture (5.000 — 3.000 godina p. n. e.). Takođe, pronađeni su i materijalni ostaci iz perioda bronzanog i gvozdenog doba. Najviše nalaza iz ovih perioda praistorije pronađeno je u atarima sela Ostojićevo, Batković, Glavičice, Dvorovi, Kojčinovac, Patkovača i Triješnica. Karakteristike grnčarije, oruđa i oružja nedvosmisleno potvrđuju kulturne veze prastanovnika Semberije sa vinčanskom neolitskom kulturom, odnosno, sa kulturama bronzanog doba — vučedolskom, kostolačkom i badenskom.

U Dvorovima kod Bijeljine otkriveni su eksponati s kraja bronzanog doba. Pronađeni predmeti potiču iz ženskog groba, iz sedmog vijeka stare ere. Riječ je o garnituri pojasnih okova i spiralnih ukrasa, niski od ćilibarskih perli i staklene paste. Ovi arheološki nalazi vezuju se za proizvode trakijsko-kimerijskog kulturnog kraja, iz perioda Glasinačke kulture, kruga čiji je centar bio na prostoru današnje Rumunije i Karpata, pa čak možda i za drevni narod Skite.[5]

Arheološki nalazi iz gvozdenog doba vezuju se za dolazak keltskih plemena, u predvečerje rimskih osvajanja (8-1. vijek p. n. e). U antičkom periodu (1-5. vijek nove ere) Semberija je, kao i cijela Posavina, bila dio rimske provincije Panonije. Najznačajnija arheološka otkrića iz rimskog perioda nalaze se na lokalitetima Prekaje u Brocu (rimska vila), Kojčinovac (nadgrobni spomenik), Velika Obarska (olovna pločica kultne namjene sa predstavom tzv. Podunavskih konjanika), Amajlije (bronzana figurina visine 13 cm), Modran (ostava rimskog novca), Dijelovi (dvije kamene skulpture lavova), a otkriveni su i lokaliteti u Janji, Dvorovima, Batkoviću i Patkovači. Negdje na prostoru Donjeg Podrinja (na jednoj od strana Drine) nalazilo se rimsko naselje Ad Drinum (Na Drini), ali još uvijek nije poznato njegovo tačno mjesto.[6]

Stari Sloveni[uredi | uredi izvor]

Najstariji staroslovenski lokalitet u Semberiji nalazi se s obje strane Bistrika, između sela Batković i Ostojićevo i sastoji se od četiri manja lokaliteta (Jazbine, Oraščić, Gradine i Čelopek) koji potiču iz perioda od 7. do 12. vijeka. Na lokalitetima Jazbine i Oraščić pronađeni su ostaci naselja iz 7-9., odnosno 10-12. vijeka, sa poluukopanim zemunicama čiji su zidovi izgrađeni od šepera i nabijene zemlje, dok je najznačajniji nalaz kompleks metalurških radionica na lokalitetu Čelopek u kojima se u 8. vijeku topilo gvožđe i proizvodile gvozdene alatke o čemu jasno svjedoči nalaz gusano-grafitnog lonca koji se čuva u Muzeju Semberije u Bijeljini.[7] U to vrijeme naselje na Bistriku, vjerovatnog naziva Bistrica, bilo je bez sumnje centar župe koja je obuhvatala cijelu ravnicu prije nego što je nastala Bijeljina.[6]

Srednji vijek[uredi | uredi izvor]

Prvo pominjanje imena Bijeljina gubi se u dalekoj prošlosti. U „Ljetopisu popa Dukljanina” pominje se jedna pobjeda zahumskog kneza Bele-Pavlimira protiv Mađara „u ravnici Belina”. Ipak, zbog krajnje nepouzdanosti ovog spisa i brojnih dokazanih netačnosti, danas se u nauci smatra da je prvi siguran pomen naselja Bijeljine onaj od 3. marta 1446. kada je ovde opljačkan jedan dubrovački trgovac od strane ljudi iločkog bana. Dokument na latinskom jeziku o ovom događaju čuva se u Dubrovačkom arhivu, u zbirci Lamenta de foris, tom 20, pagina 71, koji u prevodu glasi:

„Dan 3. marta 1446.

Bogiša Bogmilović pred gospodinom Alojzom knezom dubrovačkim podnosi tužbu protiv Vučića Pribiševića i Vučića Ugrinovića i Radića Gučića i ostalih ljudi iločkog bana Osvarta; izjavljujući da su ga oni opljačkali u Bielini i oduzeli mu: u robi, dukatima, srebru i suknu — 435 dukata i dva konja sa oružjem i njegovu odjeću i jedan srebreni poslužavnik.”[8]

Pored ovoga, nalazi srednjovjekovnih nadgrobnih spomenika sa staroćirilskim natpisima, prilikom radova na obnovi Atik džamije u centru Bijeljine, bacaju novo svjetlo na prošlost ovog kraja u predturskom periodu.[9] Iako nijedan spomenik nema siguran datum, paleografska analiza pokazuje da su natpisi nastajali u dugom vremenskom rasponu od druge polovine 14. do sredine 15. vijeka, što znači da su neki podignuti i prije bilješke u Dubrovačkom arhivu. Ovim se još jednom potvrđuje da je Bijeljina u predturskom periodu bila zasebna župa, a da je njeno sjedište svakako bilo na mjestu gdje se nalazila crkva. Kroz tu župu je prolazio put koji je vodio iz Podrinja, tj. preko Srebrenice, Kušlata, Zvornika, Teočaka i Bijeljine prema Mitrovici i Iloku. S tim glavnim putem ovdje se sastajao i put koji je vodio od rijeke Bosne tj. Doboj grada dolinom Spreče, zatim preko Srebrenika i Soli.[8]

Srednji vijek u Semberiji obilježile su stalne borbe za prevlast u ovim krajevima između vladara Srbije, Bosne i Mađarske, kao i sitnijih feudalaca. Iz vremena srednjeg vijeka potiče najstarija građevina u Semberiji i jedan od simbola Bijeljine — manastir Tavna, za koji se vjeruje da je zadužbina sinova kralja Dragutina kralja Vladislava II i kneza Uroša Nemanjića te da potiče s početka 14. vijeka.[8]

Franjevački samostan Svete Marije, u poljima, u okolini Bijeljine pominje se 1514. godine. Tom razdoblju pripadaju trinaest stećaka, od kojih su dva dekorisana, a na četiri se nalaze fragmentarno čitljivi napisi. U zaseoku Mitrovićima, selo Gornji Dragaljevac, na dva lokaliteta nalaze se tri stećka, od kojih je jedan ukrašen motivima biljne stilizacije i predstavom životinje; kao takav prenijet je na zgradu dragaljevačke osnovne škole.[10]

Prvi srpski ustanak[uredi | uredi izvor]

Srbija 1809. godine

Srbi ovog kraja su iskreno podržali Karađorđev ustanak i buđenje srpskog naroda, ali pokušaj oslobađanja nije imao uspjeha. Najveći doprinos u pokušaju oslobađanja „prekodrinskih Srba” dali su čuvene ustaničke vođe — Jakov Nenadović, pop Luka Lazarević, Stojan Čupić i pop Nikola Smiljanić. Rezultati ovih akcija u Semberiji i okolini bili su rušenje starog utvrđenja u Teočaku 1805. godine, spaljivanje Janje 1807. godine, a 1809. godine kratkotrajno je bila oslobođena Bijeljina i gotovo cijela Semberija i Majevica.[6]

Početkom aprila 1807. godine Karađorđe je naredio da se prikupi valjevska, šabačka i mačvanska vojska i uputi u Bosnu. Stojanu Čupiću je palo u udio da, sa potrebnim snagama, zauzme Janju i Bijeljinu i pobuni okolna sela. Sudeći po oskudnim austrijskim izvještajima, ustanici su u Bosni pretrpjeli znatne gubitke. Čak je javljeno da je Čupić poginuo, ali ta vijest nije bila tačna. Operacije u istočnoj Bosni su nastavljene i kasnije, a za komandanta srpskih trupa postavljen je Jakov Nenadović. Pod njegovom komandom je bio i Stojan Čupić koji, sa 1000 svojih vojnika, polovinom aprila prodire duž Save, pali turska sela i mobiliše sav živalj koji je sposoban da nosi oružje. Ipak, pred jačim i brojnijim turskim snagama, ustanici su se morali povući u Srbiju.[11]

Ova teška vremena iznjedrila su i dvojicu najznamenitijih velikana ovog kraja: kneza Ivana Kneževića (1760—1840) kao simbola srpske plemenitosti, i Filipa Višnjića (1767—1834), najpoznatijeg srpskog guslara. Kao simboli Bijeljine i Semberije, na velikom grbu Grada su predstavljeni kao čuvari štita. U Prvom srpskom ustanku istakao se i Simo Katić (1783—1832) iz Dvorova koji je bio komandant odbrane granice od Badovinaca do ušća Drine u Savu, a kasnije, za vrijeme vladavine kneza Miloša Obrenovića, pomoćnik starješine Mačve. Čuveni junak je bio i Zeko Buljubaša — Jovan Gligorijević (1770—1813) iz Broca — „Srpski Leonida” koji je zajedno sa ostalim „golaćima”, herojski poginuo u bici na Ravnju, posljednjoj bici Karađorđevog ustanka.[6]

Austrougarska okupacija[uredi | uredi izvor]

Austrougarska je upravljala Bijeljinom od 1878. do 1918. godine. Zbog mnogo višeg stepena razvoja Dunavske monarhije u odnosu na Tursku, Bosna i Hercegovina u te tri decenije su doživjele ubrzan privredni napredak, koji je doveo do novog talasa buđenja nacionalne svijesti. Popisom stanovništva 1879. godine utvrđeno je da u Bijeljini ima 1.602 stambena objekta i 6.090 stanovnika. Za to vrijeme Bijeljina je bila veliko naselje, peto po veličini u Bosni i Hercegovini. Vrijeme austro-ugarske okupacije je vrijeme preporoda Bijeljine, kada ona počinje da dobija obrise savremenog grada. Uviđajući strateški značaj Bijeljine u pograničnom položaju prema Kraljevini Srbiji vlasti su poklonile veliku pažnju razvoju naselja i njegovom prilagođavanju vojnim potrebama. Ukazom Zemaljske vlade, Bijeljina već početkom 1879. godine, među prvim opštinama u BiH, dobija opštinski Statut.[12]

Prvi i Drugi svjetski rat[uredi | uredi izvor]

Prvi svjetski rat je donio nova stradanja stanovništva Semberije od strane austro-ugarskih vlasti zbog neprestanog sumnjičenja za saradnju sa Srbima sa druge strane Drine. O užasima tih dana, junaštvu Semberaca i njihovoj nepokolebljivoj želji da žive u slobodi zajedno sa sunarodnicima uvjerljivo svjedoči poznati austrijski pisac i novinar Egon Ervin Kiš čija regimenta je tada bila smještena u Bijeljini. 1918. godina je označila veliki preokret – nakon proboja Solunskog fronta i pobjedonosnog pohoda srpske vojske, raspala se Austro-Ugarska Monarhija, a Semberiju je prvi put u savremeno doba na duže vrijeme obasjala sloboda.

Bijeljinski srez je u Kraljevini SHS dio Tuzlanske oblasti, a od 1929. Drinske banovine, sa sjedištem u Sarajevu. Poljoprivredna kriza se prenijela i na grad, čija je privreda bila u stagnaciji a zanati opadali.[13] Spomenik kralju Petru I Karađorđeviću je otkriven na Petrovdan 1937. - srušen je 1941, obnovljen 1993.

Tokom Drugog svjetskog rata, Bijeljina se našla u NDH, u Velikoj župi Posavje sa sjedištem u Slavonskom Brodu. U bijeljinskom srezu bila je uvedena praksa da se iz svake opštine na čijoj teritoriji dođe do ustaničkih nemira pobije po 50 seljaka.[14] Na teritoriji istočne Bosne, koju je do rata činilo 17 srezova, evidentirano je 731 veće i manje stratište, na kojima je u periodu 1941-1945, po prvim poslijeratnim istraživanjima, stradalo najmanje 50.000 lica srpske nacionalnosti. Samo na području 5 srezova: Bijeljina, Zvornik, Vlasenica, Srebrenica i Rogatica, po prvim izvještajima sa terena iz 1947. godine, ubijeno je 22.000 Srba.[15]

Raspad Jugoslavije[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Rat u Bosni i Hercegovini

Bijeljina je tokom rata u Bosni i Hercegovini bila centar Srpske autonomne oblasti, SAO Semberija i Majevica, koju su organizovale srpske vlasti. Tokom i neposredno nakon tog rata izvršene su značajne demografske promjene. Prije rata, glavninu stanovništva u gradskom naselju je činilo muslimansko i srpsko stanovništvo, a većinu sela su naseljavali skoro isključivo Srbi, osim sela Janja. U prvim danima aprila 1992. godine, paravojne snage vođene Željkom Ražnatovićem „Arkanom” su ušle u naselje, nakon čega je veliki broj nesrpskog stanovništva iz njega nasilno iseljen. Tokom preuzimanja Bijeljine početkom aprila, najmanje 48 Muslimana civila je ubijeno. U isto vrijeme su u Bijeljinu pristigle brojne izbjeglice srpske pripadnosti iz ostalih dijelova Bosne i Hercegovine koji su bili pod muslimanskom i hrvatskom vlašću, te se struktura stanovništva značajno promijenila u korist Srba. Na dan 13. marta 1993. srušeno je nekoliko džamija, među kojima i Atik-džamija u centru grada. Takođe se istakla i Bitka na Banj brdu 21. aprila 1993. godine

Po završetku rata, povratkom jednog dijela stanovništva porastao je broj Muslimana u odnosu na Srbe, ali je većinsko stanovništvo ostalo srpsko.

Arhitektura[uredi | uredi izvor]

Najstarija javna građevina u Bijeljini bila je srpska pravoslavna crkva koju su porušili Turci osmanlije i na čijim su temeljima izgradili Atik džamiju 1520. godine kao zadužbina Sulejmana Veličanstvenog ili 1687—1891 kao zadužbina Sulejmana Drugog,[16] na što ukazuju nadgrobni spomenici pronađeni prilikom obnove Atik džamije poslije Odbrambeno-otadžbinskog rata; pri iskopavanju temelja na kojima se nalaze ćirilični natpisi. Drugi važan objekat je Crkva svetog Đorđa, sagrađena 1872. godine. I treća najstarija građevina koja potiče iz 1876. godine je zgrada u kojoj se nalazi Muzej Semberije. Gradski park datira od 1892. Bijeljina se može pohvaliti najvećim etno kompleksom u Republici Srpskoj i šire, odnosno Etno selom Stanišići[17].

Znamenitosti[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Spisak spomenika u Bijeljini
Spomenik Kralju Petru Karađorđeviću

Na glavnom trgu Bijeljine, ispred gradske skupštine, nalazi se spomenik Kralju Petru Karađorđeviću, replika spomenika podignutog prije Drugog svjetskog rata. Osvećenje je obavljeno na svečanosti na Petrovdan 1937. godine.[18] Autor originalnog spomenika je hrvatski vajar Rudolf Valdec. Tokom Drugog svjetskog rata ustaše su spomenik sklonile sa trga i uništile, a komunistička vlast je po završetku rata odbila da ga vrati. Tek prve godine rata u Bosni i Hercegovini, 1992, replika spomenika je postavljena na mjesto na kome se nalazio i originalni spomenik, a na čijem mjestu je za vrijeme SFRJ bio postavljen spomenik borcima NOR-a. Autor replike je akademski vajar Zoran Jezdimirović.

Turizam[uredi | uredi izvor]

Etno Selo „Stanišići”[uredi | uredi izvor]

Na izlazu iz Bijeljine, na trećem kilometru prema Pavlovića mostu, nalazi se Etno Selo „Stanišići”[19]. Etno selo „Stanišići”, izvan sadašnjeg vremena i prostora, vraća nas precima i prirodi, i budi u nama divljenje prema jednostavnosti nekadašnjeg načina života. Ovdje se odmaraju oči i duša, čovjek postaje plemenitiji, ali i mudriji slušajući žuborenje potoka i rad vodenice.

Etno Selo „Stanišići” osnovano je 2003. godine, zahvaljujući inspiraciji Borisa Stanišića. Više od nekoliko godina on je putovao po srpskim selima srednje Bosne u potrazi za starim kućama i predmetima, koji će sačuvati predstavu o jednom vremenu i kulturi življenja sa kraja 19. i početka 20. vijeka. Rezultat je autentično planinsko selo usred semberske ravnice.

U selu se danas izdvajaju dvije cjeline. Jedna prikazuje svetovni život i izgrađena je od drveta. Čine je drvene kuće — brvnare sa pokućstvom koje im je vijekovima pripadalo. Kuće povezuju popločane kamene staze, a u centru sela su dva jezera. Druga cjelina je duhovnog karaktera i predstavljena je srednjovjekovnom arhitekturom građenom u kamenu, koja je u stvari skup replika istorijskog i religijskog značaja.

Selo čine vodenice, mljekarnik, kovačnica, kameni bunar, ambar i autentične drvene kuće, sa prikazom pokućstva i narodnih nošnji. Mlin potočar je napravljen 1937. godine i još je u upotrebi kao i vodenica iz 1917. godine u kojima se još uvijek melje brašno za pogačice koje se služe u restoranu. Unutra se nalazi sve što je mlinaru bilo potrebno za boravak u njemu za vrijeme sezone mljevenja žita. Mljekarnik je iz 1948 godine. To je zgradica za preradu mlijeka i čuvanje mliječnih proizvoda, sa svim drvenim posudama. Mljekarnici su bili dobro provjetreni i čisti, a u njih su mogle ulaziti samo žene koje su se time bavile.

Kuće pripadaju dinarskom tipu, pravljene su od drveta i sa visokim krovom. To je malo apartmansko naselje gdje su kuće spolja autentične, a enterijer je prilagođen savremenim potrebama gostiju. U jednoj od kuća smještena je suvenirnica koja nudi proizvode starih zanata i domaće radinosti. U fazi izgradnje je još nekoliko objekata u koje će biti smještena kovačnica, tkačnica i grnčarska radionica. Svi objekti ove cjeline smješteni su u blizini jezera i potoka koji između njih vijuga, a povezani su stazama popločanim kamenom. Sa izvora stalno dotiče čista voda koja je svuda po selu i svojim tokom simbolizuje izvor života, postojanje i trajanje.

Duhovna cjelina nas vraća još dublje u prošlost i sačinjena je od replika objekata sa raznih mjesta obilježenih pravoslavljem. Sa svetovnim dijelom sela povezano je velikim kamenim mostom koji je replika Kozje ćuprije iz Sarajeva. Preko njega se dolazi do Krstionice koja je rađena po uzoru na malu crkvu koja postoji na Aljasci. U srcu ove cjeline je manastir Svetog oca Nikole, replika manastira Kumanice, zadužbine Nemanjića i u njemu su položene čestice moštiju Cara Uroša i Svetog oca Nikolaja. Takođe se nalazi kivot sa česticama moštiju Svetog oca Nikole. Pored manastira se nalazi manastirska kuća (konak) koja predstavlja izuzetan primjerak srednjovjekovne gradnje.

U blizini monaške kuće, na jezeru, nalazi se kameni amfiteatar sa 380 mjesta, predviđen za kulturne manifestacije pod vedrim nebom.[19]

Kultura[uredi | uredi izvor]

Srpsko kulturno umjetničko društvo „Semberija” na „Folk festu” 2006. godine

U Bijeljini radi Srpsko kulturno umjetničko društvo Semberija koje njeguje folklornu i muzičku baštinu srpskog naroda i drugih naroda koji žive na prostoru bivše Jugoslavije.[20] U Bijeljini takođe radi i Srpsko kulturno umjetničko društvo „Velika Obarska”. Ovde postoji Narodna biblioteka „Filip Višnjić” u Bijeljini.

Muzeji[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Muzej Semberije u Bijeljini

Bijeljina ima muzej Muzej Semberije koji se nalazi u najstarijoj zgradi u Bijeljini a čiji istorijat je zanimljiv.

Pored stručnog kadra Muzej raspolaže sa četiri izložbene sale površine po 105 m² i salom za povremene izložbe, u kojima se nalaze tri stalne muzejske postavke sa cjelodnevnom i svakodnevnom otvorenošću.

Arheološka izložba se nalazi u prizemlju muzeja i obuhvata materijalne ostatke civilizacije od neolita do kasnog srednjeg vijeka. Tu je smještena najveća i najznačajnija kolekcija srednjovjekovnih natpisa u BiH i šire sa 23 ćirilična natpisa na staroslovenskom jeziku srpske redakcije.[21]

Školstvo[uredi | uredi izvor]

U srednjem vijeku hrišćani su se pismu učili uglavnom u manastirima. Prva osnovna škola u Bijeljini je otvorena 1838. godine. 1902. godine ova škola je renovirana, dodan je jedan sprat i još nekoliko učionica. U periodu između 1893. i 1895. godine tu je kao nastavnik radio Jovan Dučić. Sve do 1919. godine škola je bila smještena u ovoj zgradi, kada je predana na upravu novootvorenoj realnoj gimnaziji.

Osnove škole[uredi | uredi izvor]

Krajem Drugog svjetskog rata je promijenjen školski sistem, pa je 1951. godine otvorena prva osmogodišnja osnovna škola, a pet godina iza toga i druga. Kasnije su otvorene osnovne škole 1959. i 1966. godine. Od 1953. godine u gradu postoji i osnovna muzička škola, u zgradi bivše Srpske štedionice. Jedna od škola je Osnovna škola Sveti Sava (Bijeljina).

Srednje škole[uredi | uredi izvor]

Srednje škole u Bijeljini su sljedeće:

Visoko školstvo[uredi | uredi izvor]

Od 1992. godine, Bijeljina ima i ustanove za visoko i više školovanje. Tokom godina su se otvarali novi privatni i državni fakulteti, a danas funkcionišu sljedeći:

Saobraćaj[uredi | uredi izvor]

Od Bijeljine vodi samo jedna pruga i to ka Šidu u Srbiji i nije u funkciji. Pored toga Bijeljina ima i avionsko uzletište.

Gradski prevoz povezuje gradsko naselje sa prigradskim naseljima i saobraća svakog dana prema redu vožnje. Gradski prevoz je u organizaciji auto-prevoznika „Semberija transport”.

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Sastav stanovništva – naseljeno mjesto Bijeljina
2013.[22]1991.[23]1981.[24]1971.[25]
Ukupno42 278 (100,0%)36 414 (100,0%)31 124 (100,0%)24 761 (100,0%)
Srbi35 798 (84,67%)10 450 (28,70%)7 866 (25,27%)7 630 (30,81%)
Bošnjaci4 469 (10,57%)19 024 (52,24%)115 015 (48,24%)114 929 (60,29%)1
Neizjašnjeni502 (1,187%)–––
Romi338 (0,799%)–976 (3,136%)104 (0,420%)
Hrvati315 (0,745%)366 (1,005%)409 (1,314%)677 (2,734%)
Muslimani260 (0,615%)–––
Ostali203 (0,480%)3 122 (8,574%)521 (1,674%)349 (1,409%)
Jugosloveni127 (0,300%)3 452 (9,480%)6 028 (19,37%)637 (2,573%)
Bosanci98 (0,232%)–––
Pravoslavci61 (0,144%)–––
Nepoznato35 (0,083%)–––
Crnogorci29 (0,069%)–60 (0,193%)71 (0,287%)
Makedonci14 (0,033%)–64 (0,206%)63 (0,254%)
Slovenci11 (0,026%)–17 (0,055%)20 (0,081%)
Bosanci i Hercegovci10 (0,024%)–––
Albanci8 (0,019%)–144 (0,463%)237 (0,957%)
Mađari––24 (0,077%)44 (0,178%)
  1. 1 Na popisima od 1971. do 1991. Bošnjaci su popisivani uglavnom kao Muslimani.
Demografija[26]
Godina Stanovnika
1879. 34.479
1885. 38.455
1895. 47.468
1910. 58.002
1921. 58.142
1931. 78.602
1948. 12.660
1953. 14.303
1961. 17.340
1971. 24.761
1981. 31.124
1991. 36.187
2013. 41.121

Tokom rata u BiH muslimansko stanovništvo je prognano iz Bijeljine, odnosno Republike Srpske, dok je veliki broj Srba iz Federacije Bosne i Hercegovine i Hrvatske bio prognan u Bijeljinu, odnosno Republiku Srpsku. Na taj način je Bijeljina odigrala značajnu ulogu za srpske izbjeglice, najviše iz Sarajeva, Tuzle, i Zenice i drugih krajeva Federacije Bosne i Hercegovine. U toku ovog rata broj stanovnika Bijeljine je porastao za 20-30%.

Poznate ličnosti[uredi | uredi izvor]

Sljedeće poznate ličnosti su rođene u Bijeljini:

Galerija[uredi | uredi izvor]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Republici Srpskoj 2013, REZULTATI POPISA” (PDF). www2.rzs.rs.ba/. Republički zavod za statistiku. 
  2. ^ „Popis stanovništva u BiH 2013.” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 24. 12. 2017. g. Pristupljeno 18. 11. 2017. 
  3. ^ „Gradovi u Bosni i Hercegovini”. Arhivirano iz originala 12. 9. 2014. g. Pristupljeno 26. 9. 2014. 
  4. ^ virtual-srpska — Geografija / Bijeljina
  5. ^ „Bijeljina: Perle iz bronzanog doba”. Pristupljeno 26. 9. 2014. 
  6. ^ a b v g „Istorija :: ZVANIČNA PREZENTACIJA GRADA BIJELjINA ::”. Arhivirano iz originala 25. 11. 2014. g. Pristupljeno 26. 9. 2014. 
  7. ^ „Muzej Semberije — Ranosrednjovijekovni lokalitet Jazbine u Batkoviću”. Arhivirano iz originala 12. 9. 2014. g. Pristupljeno 26. 9. 2014. 
  8. ^ a b v „Istorija :: ZVANIČNA PREZENTACIJA GRADA BIJELjINA ::”. Arhivirano iz originala 13. 9. 2014. g. Pristupljeno 26. 9. 2014. 
  9. ^ „Stećci u Bijeljini”. Arhivirano iz originala 13. 9. 2014. g. Pristupljeno 26. 9. 2014. 
  10. ^ zzzeee40. „Bijeljina”. Pristupljeno 26. 9. 2014. 
  11. ^ „Junaci Prvog srpskog ustanka”. Arhivirano iz originala 13. 09. 2014. g. Pristupljeno 26. 9. 2014. 
  12. ^ Austrougarski ultimatum doveo do velikog rata
  13. ^ "Politika", 3. sept. 1937, str. 6
  14. ^ Zločini ustaša od 1941. do 1945. god.
  15. ^ Kolaboracija bošnjačkih Muslimana u Drugom svetskom ratu
  16. ^ Šta se krilo ispod Atik džamije? (5. januar 2009)
  17. ^ Etno selom Stanišići
  18. ^ „Politika”, Beograd 7. jula 1937. godine
  19. ^ a b BIJELJINA, ENERGIE STUDIO-. „Etno selo „Stanišići” - Turistički kompleks - Bijeljina”. ETNO SELO STANIŠIĆI (na jeziku: srpski). Pristupljeno 27. 12. 2018. 
  20. ^ SKUD Semberija Bijeljina Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. avgust 2007), Pristupljeno 5. maj 2013.
  21. ^ „Muzej Semberija”. Bijeljina Danas. 25. 9. 2014. Pristupljeno 26. 9. 2014. 
  22. ^ „Popis 2013 BiH - Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik”. www.popis.gov.ba. Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine. Pristupljeno 28. 4. 2020. 
  23. ^ „Nacionalni sastav stanovništva Republike Bosne i Hercegovine 1991. (str. 16/7/8)” (PDF). fzs.ba. Pristupljeno 13. 1. 2016. 
  24. ^ „Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981.” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 13. 1. 2016. 
  25. ^ „Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971.” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 13. 1. 2016. 
  26. ^ Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ: Popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Бијељина&oldid=27687768”