Boka (Sečanj)

Koordinate: 45° 21′ 11″ S; 20° 49′ 47″ I / 45.3531492° S; 20.8297362° I / 45.3531492; 20.8297362
S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Boka
Pravoslavna crkva
Administrativni podaci
DržavaSrbija
Autonomna pokrajinaVojvodina
Upravni okrugSrednjobanatski
OpštinaSečanj
Stanovništvo
 — 2011.Pad 1.412
 — gustina17/km2
Geografske karakteristike
Koordinate45° 21′ 11″ S; 20° 49′ 47″ I / 45.3531492° S; 20.8297362° I / 45.3531492; 20.8297362
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina53 m
Površina79,1 km2
Boka na karti Srbije
Boka
Boka
Boka na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj23252
Pozivni broj023
Registarska oznakaZR

Boka (mađ. Bóka) je naselje u opštini Sečanj, u Srednjobanatskom upravnom okrugu, u Srbiji. Prema popisu iz 2011. bilo je 1412 stanovnika.

Geografski položaj[uredi | uredi izvor]

Boka se nalazi u srednjem Banatu, na 45° 21' 11″ srednje geografske širine i 20° 49' 47″ istočne geografske dužine. Boka se prostire 68-72 metara nadmorske visine. Jugoistočno od mesta prolazi železnička pruga Zrenjanin — Vršac, južno od mesta prolazila je železnička pruga Čot – Alibunar, a kroz Boku prolazi magistralni put Zrenjanin – Vršac. Boka ima veoma veliki atar koji se prostire na severu do reke Tamiš, na zapadu do kanala Dunav — Tisa – Dunav, na jugu do kanala Brzava, a na istočnoj strani graniči se sa atarom Šurjan i Konaka. Seoski atar graniči se sa sledećim mestima: Neuzina, Banatska Dubica, Sečanj, Jarkovac , Konak i Šurjan. Po geografskim kartama grofa F. K. Mersija iz 1723 — 1725. potok Igan se kao pritoka ulivao u Tamiš između Boke i Neuzine.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Boka je tokom svoje istorije više puta menjala svoje ime:

  • Godine:
  • 1334 – Boka
  • 1338 – Borzatö Báka
  • 1717 — Boka
  • 1801 – Srpska i Hrvatska Boka
  • 1898 – Boka (Bóka)

Naselje Vissig je po tvrđenju istoričara identično sa posedom (possessio) Fyzugh, koji potpada pod atar Borzveto — baka (Boka). Taj se posed pominje 1338. u listi papskog desetka. Mesto je imalo katoličku parohiju, nosilo je ime Fuseg, i vremenom od naziva Visik i Fizig ostade Fisiti. Posle izgona Turaka 1716. princ Eugen Savojski upravu nad novoosvojenim pokrajinom poverio je Banatu. Početkom XI veka uključen je Banat u ranofeudalnu Ugarsku, a time su stvoreni i uslovi povoljni za širenje katoličke crkvene organizacije, koju je podržavala vladarska kuća Arpadovića. Banata, a manja naselja su opustela i crkve su počele tiho da propadaju. Ono što nisu uništili Turci, uništilo je ovdašnje stanovništvo naseljeno na ovom prostoru tokom XVIII. veka, smatrajući te građevine turskim.[1]

Već 1334. godine pominje se Boka kao parohijsko mesto koje pripada Kevinskom Komitatu. Godine 1338. dano je ovome mestu mađarsko ime Borzatö-Baka, jer je ležalo na ušću Brzave (Brzava). Od 1361 - 1362. godine ime naselju je opet Boka.

Boka je 1764. godine pravoslavna parohija i sedište Bokinskog protoprezvirata.[2] Austrijski carski revizor Erler je 1774. godine konstatovao da se mesto Boka nalazi u Tamiškom okrugu, Bečkerečkog distrikta. Stanovništvo je bilo srpsko.[3] Kada je 1797. godine popisan pravoslavni klir Temišvarske eparhije u Boki su bila tri sveštenika, Srbina. Parosi, pop Teodor Popović (rukop. 1765), pop Ilija Protić (1785) i pop Jovan Popović (1794).[4]

Odlukom Marije Terezije iz 1778. godine znatni deo poseda zagrebačkog biskupa i Turopoljskog plemstva trebalo je da bude ustupljen vojnoj upravi. Nakon dugogodišnjih pregovora postignut je sporazum 1801. kojim su oštećeni plemići dobili posede u Banatu među kojima i Hrvatsku Boku. Godine 1800. postala je Boka posed zagrebačkog kaptola, koji je kraj naselja osnovao (1801) novo Hrvatsku Boku (мађ. Horvat Boka) i naselio je hrvatskim plemićima i njihovim kmetovima. Godine 1801. izmenom dobara na ovo područje su došli Hrvati jer je pripadalo Zagrebačkoj biskupiji, kojoj su i do tada pripadali. Zagrebačka biskupija je ovo područje (oko vlastelinstva Bileda) dobila kao naknadu za Nove vlasti u Pokuplju nisu priznavale plemićka prava dotadašnjim stanovnicima na tom prediju (predijalcima), čiji je dotadašnji vlasnik bio zagrebački biskup. Da bi sačuvali svoja prava, u dogovoru s biskupom su odlučili se preseliti u Banat. Preseljavati ih je počeo biskup Tomo Galjuf 1788. godine, a biskup Maksimilijan Vrhovac je nastavio i dovršio 1801. godine. Predijalci su se naselili u Hrvatsku Boku, Hrvatsku Klariju (danas spojenu sa Srpskom Klarijom u jedinstvenu Klariju, kasnije preimenovanu u (Radojevo) te u Hrvatsku Keču, koja je danas u Rumuniji .

Godine 1802. dobilo je ovo novo naselje svog katoličkog sveštenika, a 1840. godine podignuta je crkva.

U revoluciji 1848-1849. godine Boka je mnogo stradala, jer su Srbi 4. avgusta 1884. godine opljačkali Hrvatsku Boku, a 4. septembra izgorela je srpska crkva do temelja, jer su je zapalili Mađari 19. januara 1849. godine. Kad su se Mađari povukli, opet su Srbi napali Hrvatsku Boku.

Podignuta je nova crkva 1852. godine.

Godine 1854. obe opštine imaju (srpska i hrvatska) ukupno 2725 stanovnika. Još 1844. godine spremilo se 93 pravoslavnih porodica iz Boke, zajedno sa sličnim iz Velikog Gaja i Konaka, na selidbu u Kneževinu Srbiju. Njihovi izaslanici su obišli područje koje im je srpska država ponudila kod Kladova, i ono im se svidelo. Kada su nameračili da zaista krenu, čekali su dugo dozvolu graničarskih vlasti kao i priliku da prodaju svoja imanja u Boki. U tom izbije Mađarska buna, kad su im kuće postradale. Zbog toga nisu uspeli da izvedu pokret ni do 1857. godine. Zato su te godine obnovili molbe za iseljenje preko Dunava.[5]

Neuzinski paroh pop Stevan Bolmanac je poveo 1880. godine srpsku sirotinju iz Banata, u Kneževinu Srbiju, da bi se naselili u novoosvojenim krajevima oko Niša, kao kolonisti. Najviše naseljenika bilo je iz Srpske Neuzine i Boke, a skrasili su se u selu Aleksandrovu (Merošini) 1881. godine.[6] Novo sagrađena pruga proradila 21. decembra 1895. g. na pruzi za Bečkerek i za Čakovo. Mađarsko ministarstvo unutrašnjih dela (br. 105820-IVa 1898. spojilo Srpsku i Hrvatsku Boku. Popisano je 31. januara 1921. g. 2794 stanovnika, od kojih je: Srba i Hrvata 1829. ostalih Slovena - 1; Rumuna – 13; Nemaca – 232; Mađara – 672 i ostalih 72 stanovnika.[7]

Demografija[uredi | uredi izvor]

U naselju Boka živi 1365 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 41,2 godina (38,2 kod muškaraca i 44,3 kod žena). U naselju ima 647 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,67.

Stanovništvo u ovom naselju veoma je nehomogeno, a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
Demografija[8]
Godina Stanovnika
1948. 2.912
1953. 2.819
1961. 3.260
1971. 2.673
1981. 2.246
1991. 1.992 1.905
2002. 1.734 1.843
Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍[9]
Srbi
  
 994 57,32%
Mađari
  
 482 27,79%
Hrvati
  
 83 4,78%
Romi
  
 47 2,71%
Jugosloveni
  
 16 0,92%
Slovaci
  
 8 0,46%
Makedonci
  
 7 0,40%
Bugari
  
 6 0,34%
Slovenci
  
 5 0,28%
Rumuni
  
 4 0,23%
Crnogorci
  
 1 0,05%
Nemci
  
 1 0,05%
Muslimani
  
 1 0,05%
Bunjevci
  
 1 0,05%
nepoznato
  
 2 0,11%


Stanovništvo prema polu i starosti[10]
m
ž
? 1
  
  
 3
80+ 15
  
  
 30
75—79 27
  
  
 43
70—74 41
  
  
 62
65—69 51
  
  
 75
60—64 45
  
  
 67
55—59 39
  
  
 45
50—54 68
  
  
 54
45—49 71
  
  
 57
40—44 60
  
  
 52
35—39 61
  
  
 49
30—34 55
  
  
 52
25—29 63
  
  
 45
20—24 59
  
  
 36
15—19 53
  
  
 57
10—14 64
  
  
 43
5—9 57
  
  
 49
0—4 54
  
  
 31
Prosek : 38,2 44,3
Domaćinstva
Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.
Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002.
Broj domaćinstava 741 741 926 803 814 721 647
Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.
Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosek
Broj domaćinstava 168 185 102 121 44 17 7 1 2 0 2,67
Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu
Pol Ukupno Neoženjen/Neudata Oženjen/Udata Udovac/Udovica Razveden/Razvedena Nepoznato
Muški 709 229 415 37 27 1
Ženski 727 113 416 173 23 2
UKUPNO 1.436 342 831 210 50 3
Stanovništvo po delatnostima koje obavlja
Pol Ukupno Poljoprivreda, lov i šumarstvo Ribarstvo Vađenje rude i kamena Prerađivačka industrija
Muški 417 229 0 31 27
Ženski 186 107 0 1 15
UKUPNO 603 336 0 32 42
Pol Proizvodnja i snabdevanje Građevinarstvo Trgovina Hoteli i restorani Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški 3 40 13 4 21
Ženski 1 3 16 6 6
UKUPNO 4 43 29 10 27
Pol Finansijsko posredovanje Nekretnine Državna uprava i odbrana Obrazovanje Zdravstveni i socijalni rad
Muški 0 12 24 5 2
Ženski 0 1 8 10 10
UKUPNO 0 13 32 15 12
Pol Ostale uslužne aktivnosti Privatna domaćinstva Eksteritorijalne organizacije i tela Nepoznato
Muški 6 0 0 0
Ženski 0 2 0 0
UKUPNO 6 2 0 0
Katolička crkva

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Letopis Opština u južnom Banatu: Banatska mesta i običaji Marina M.(Beč 1999). :
  2. ^ "Srpski sion", Sremski Karlovci 1905.
  3. ^ J.J. Erler: "Banat", Pančevo 2003.
  4. ^ "Temišvarski zbornik", Novi Sad 9/2017.
  5. ^ "Srbski dnevnik", Novi Sad 1857. godine
  6. ^ "Zastava", Novi Sad 1888. godine
  7. ^ Milekerovi letopisi Opština u južnom Banatu Feliks Mileker. ISBN 978-86-85075-04-9. str. 35–36.
  8. ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9. 
  9. ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9. 
  10. ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Mileker, Feliks; Pantić, Kosta; Belča, Dušan (2005). Letopisi opština u južnom Banatu. ISBN 978-86-85075-04-9. 
  • „Boka u Banatu“, Ljubiša Večanski, Istorijski arhiv, Pančevo, 2003.
  • „Monografija Podunavske oblasti“, 1812-1927, sastavio Dr, Vladimir Margan biv. Predsednik Oblasnog odbora Komesar Oblasne Samouprave, objavljeno 1927, „Napredak Pančevo“
  • „Istorijiski pregled Podunavske oblasti, banatski deo“; napisao Feliks Mileker, bibliotekar i kustos gradske biblioteke i muzeja u Vršcu 1928.
  • Letopis Opština u južnom Banatu: Banatska mesta i običaji, Marina M. (Beč 1999).

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Boka na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Бока_(Сечањ)&oldid=26827451”