Brod (Gora)
Brod | |
|---|---|
 Pogled na Brod | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Autonomna pokrajina | Kosovo i Metohija |
| Upravni okrug | Prizrenski |
| Opština | Gora |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  1544 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 41° 59′ 31″ S; 20° 42′ 22″ I / 41.9919° S; 20.7061° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 1695 m |
.svg)  Brod Brod na karti Srbije | |
Brod (naziva se i Prizrenski Brod) (alb. Brod, Brodi) je goransko selo (muslimansko selo srpskog govornog područja) u Opštini Gora, na Kosovu i Metohiji. Na osnovu zakona privremenih institucija Kosova, ovo naselje je deo opštine Dragaš. Atar naselja se nalazi na teritoriji katastarske opštine Brod, površine 4822 ha.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Šarplaninsko selo Brod, kod Dragaša, prvi put se pominje u Svetoarhanđelskoj povelji iz 1348. godine. Tada je stanovništvo bilo hrišćansko.[1] Selo je popisano i 1452/1453. u popisu Vilajeta Paštrik. Tada je u njemu popisano 50 domaćinstava čiji su nosioci, među kojima su dvojica bili sveštenici, imali hrišćanska i slovenska imena.[2] Proces islamizacije je u Brodu, kao i u ostatku Gore krajem 16. veka, sudeći po osmanskim popisima tek bio u začetku.[3] U Brodu se slavio sv. Pantelejnom (27. jula). [4] Ivan Jastrebov je o ovom selu zapisao da su tu bile tri crkve: Sv. Dimitrija, Sv. Pantelejmona i Sv. Nikole. Stari ljudi iz tog kraja su dobro pamtili i imena crkava. Temelje crkve Sv. Nikole sa grobljem koje ih okružuje, na nekoliko koraka od džamije, pokazali su mu Brođani, starci od 80 godina. Pričali su mu kako su u detinjstvu išli u tu crkvu Sv. Nikole, tada još nije bila porušena, i da se još sećaju kako su njihovi očevi palili sveće na grobovima i delili kolač u spomen za pokoj umrlih. Pokazali su mu i crkvu Sv. Dimitrija na mestu koje dominira nad selom, na njegovom severoistoku. Pričali su mu da je tu bio manastir. Jedan starac se trudio da ga ubedi kako je u stara vremena tu živeo vladika da je tu bila mitropolija. Nije želeo u to da veruje dok nije kasnije pročitao da je baš u tom Brodu (Brairov) Vasilije II Bugaroubica uredio jedno od vladičanstava zajedno s prizrenskom, hvostanskom i skifjanskom. Iznad te crkve u planini pokazali su mu grob izdvojen od svih a zovu ga - Popov grob. Jastrebov se pitao, nije li to bio njihov poslednji pop? Crkva Sv. Nikole je do 1861. bila još čitava i neskriveno je govorila o Brođanima da su bili hrišćani. Tu crkvu su Brođani skroz porušili po nagovoru buljukbaše nekog Sefera rodom iz Prizrena, koji je u to vreme gradio kulu - stražaru. Videvši da su izgubili i narodnu patrijaršiju kao centar njihove vere, izgubili su svaku nadu u bolju budućnost i pali su duhom. Novopostavljene grčke vladike (fanarioti) nisu marile za narod nego samo za prihode i u tom kontekstu Jastrebov pominje i tadašnjeg mitropolita Meletija. Iako im popovi nisu dolazili, Brođani su slavili dan sveca (slavu), lomili kolač i ispred porušenih crkava se pričeščivali tim kolačem polivajući ga vinom. Hrišćanstvo se i u Brodu ugasilo smrću mitropolita prizrenskog Joanikija - rodom Srbina. Poslednja hrišćanska duša u selu Brodu izdahnila je krajem 1855. - starica Božana (Marija), koja je do svoje smrti živela sa svojom poturčenom decom, unučadima i rođacima. Njen sin Slavko je postao Selim, Gavrilo - Halilej, Katarina - Kadima, a druga kćer nije ni imala hrišćansko ime. Otac joj nije dozvolio da joj se da hrišansko ime i da se krsti, iako nikako nije mogao da poturči svoju ženu a njihovu majku, Božanu. Jastrebov opisuje i nastojanja Redžep-paše da poturči i Brođane, kako je to već učinio sa Rasteličanima. Protivnika je nalazio u mladom, bogatim i pametnom Brođaninu Petku koji ga je odvraćao od toga poklonima. Lukavi paša je u Brod poslao, preko svojih špijuna, lažnu vest o svojoj smrti. Svi su se obradovali smrti svog zlikovca pa i Petko, zbog čega je paša osudio Petka na smrtnu kaznu zbog licemjernog prijateljstva, pa ga je jedino poturčivanje moglo spasiti od sigurne smrti. Pričalo se da je taj Petko bio prvi renegat u selu Brodu. [5] Islamizacija u ovom selu se pored ostalih razloga desila i zbog ovog toga što im mitropolit prizrenski nije odredio sveštenika za to selo. [6]
Demografija[uredi | uredi izvor]
Naselje ima goransku etničku većinu.
Broj stanovnika na popisima:
- popis stanovništva 1948. godine: 2248
- popis stanovništva 1953. godine: 2229
- popis stanovništva 1961. godine: 1604
- popis stanovništva 1971. godine: 1485
- popis stanovništva 1981. godine: 1685
- popis stanovništva 1991. godine: 1741
Popis 2011.[uredi | uredi izvor]
Na popisu stanovništva 2011. godine, Brod je imao 1554 stanovnika, sledećeg nacionalnog sastava:
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Čitač knjiga
- ^ Tatjana Katić, Vilajet Pastric (Paštrik) 1452/53. godine, Mešovita građa (Miscellanea) 31, (2010), 54.
- ^ Ema Miljković, Na raskršću epoha, Niš 2013, 50.
- ^ Jastrebov, Ivan (2018). Stara Srbija i Albanija, pp. 196. Beograd: Službeni glasnik.
- ^ Jastrebov, Ivan (2018). Stara Srbija i Albanija, pp. 205., 206., 209., 210. Beograd: Službeni glasnik.
- ^ Jastrebov, Ivan (2018). Stara Srbija i Albanija, pp. 327.-328. Beograd: Službeni glasnik.
- ^ Etnička struktura nakon popisa 2011.
