Vijenac

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Ne poistovećivati sa Kruna.
Za druge upotrebe, pogledajte Vijenac (višeznačna odrednica).
Polaganje vijenca Sovjetskim vojnicima u Beogradu 2009.

Vijenac (ekav. venac), najčešće je obruč od cvijeća, lišća, granja, voća, ili bilo kog drugog materijala čijim se uplitanjem se dobija obruč.[1]

Tradicionalno se koriste prilikom ispraćaja pokojnika, ili za sjećanje i odavanje počasti preminulima. U hrišćanstvu vijenac predstavlja povratak Hrista. U antičkoj Grčkoj, vijencem na glavi je obilježavan visoki položaj. U zemljama engleskog govornog područja, vijenci se obično koriste kao ukrasi za domaćinstvo, najčešće kao adventska i božićna dekoracija.

Obično su napravljeni od zimzelenih biljaka i simbolizuju snagu, jer zimzelene biljke traju i tokom najtežih zima. Može se koristiti i lovorov list.

U slovenskim zemljama devojke i mlade žene oduvek su nosile venac kao simbol čistote i plodnosti. Veruje se da venci imaju pagansko poreklo koje prethodi uvođenju hrišćanstva u istočnoslovenski svet u 10. veku.[2]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Antički etrurski vijenci[uredi | uredi izvor]

Vijenac sa lišćem i bobicama bršljana, na oba kraja glave satira. Zlatna ploča, etrursko umjetničko djelo, 400—350 p. n. e. Iz grobnice u blizini Tarkvinije.

Vijenci su bili dizajn koji se koristio u davnim vremenima u južnoj Evropi. Najpoznatiji su komadi etrurskog civilizacijskog nakita, izrađeni od zlata ili drugih plemenitih metala. U dizajnima se često pojavljuju simboli iz grčkih mitova, utisnuti u plemeniti metal na krajevima vijenca. Drevni rimski pisci su se pozivali na etrurski corona sutilis, koji je bio vijenac sa lišćem prišivenim na pozadini.[3] Ovi vijenci podsjećaju na dijademu, sa tankim metalnim listovima pričvršćenim za ukrasnu traku.[4] Vijenci se takođe pojavljuju utisnuti u etrurske medaljone. Biljke prikazane u izradi vijenaca u etrurskom nakitu uključuju bršljan, hrast, lišće masline, mirtu, lovor, pšenicu i vinove loze. Vijenci su kao krune nosili etrurski vladari. Etruska simbolika je nastavljeno da se koristi u drevnoj Grčkoj i Rimu. Rimski magistrati takođe su nosili zlatne vijence kao krune, kao simbolično svjedočanstvo o svojoj lozi još od ranih rimskih vladara Rima. Rimski magistrati su koristili i nekoliko drugih istaknutih etrurskih simbola pored zlatne vjenčane krune: fasces, kurulsku stolicu, ljubičastu togu i štap od slonovače.[5]

Antička Grčka i Rim[uredi | uredi izvor]

Vidi još: Maslinov vijenac i Lovorov vijenac
Replika Apolonove biste sa lovorovim vijencem na glavi.

U grčko-rimskom svijetu, vijenci su se koristili kao ukras koji je mogao predstavljati čovjekovo zanimanje, rang, njegova dostignuća i status. Vijenac koji se često koristio bio je lovorov vijenac. Upotreba ovog vijenca potiče iz grčkog mita koji uključuje Apolona, Zevsovog sina i boga života i svjetlosti, koji se zaljubio u nimfu Dafnu. Kada ju je progonio, pobjegla je i zamolila riječnog boga Peneja da joj pomogne. Penej ju je pretvorio u drvo lovora. Od tog dana, Apolon je na glavi nosio vijenac od lovora. Lovorovi vijenci se povezuju sa onim što je Apolon oličavao: pobjedu, dostignuće i status i kasnije će postati jedan od najčešće korišćenih simbola za postizanje uspjeha širom Grčke i Rima. Lovorovi vijenci su korišćeni za krunisanje pobjedničkih sportista na originalnim Olimpijskim igrama,[6] a u Italiji ih i danas nose studenti koji su upravo diplomirali.[7]

I druge vrste biljaka koje su se koristile za izradu vijenaca imale su simbolično značenje. Na primjer, lišće hrasta simbolizovalo je mudrost i bilo je povezano sa Zevsom, koji je, prema grčkoj mitologiji, donosio odluke dok se odmarao u hrastovoj šumici. Dvanaest tablica, datiranih iz 450. godine prije nove ere, pogrebne vijence nazivaju dugogodišnjom tradicijom.[8] Maslinov vijenac bio je nagrada pobjedniku na drevnim Olimpijskim igrama.[9]

Ceremonija polaganja vijenaca[uredi | uredi izvor]

Polaganje vijenaca na Grob neznanog junaka u Moskvi, maj 2008. godine
Grupa vijenaca položena tokom ceremonije na Nedjelju sjećanja u Londonu

Ceremonija polaganja vijenaca je tradicija tokom koje se pogrebni vijenci polažu na grob ili spomen mjesto. To se radi kao formalni znak poštovanja prema ljudima u čiju je čast to mjesto napravljeno (npr. Grob neznanog junaka). To su formalne ceremonije u kojima učestvuju visoki uglednici poput predsjednika država. Jednom kada se položi vijenac, osoba koja polaže vijenac vraća se nekoliko koraka unazad da se pokloni/pozdravi spomen obilježje. Tokom ceremonije polaganja vijenaca vojne prirode, sviraju se vojničke trube.

U Holandiji se polaganje vijenaca (hol. Kranslegging) obično održava tokom proslave Državnog dana sjećanja 4. maja. Tokom državnih posjeta, vijenci se polažu na Nacionalni spomenik u Amsterdamu.

U Rusiji je tradicija polaganja vijenaca na ratna spomen obilježja na Dane vojne počasti i komemorativne vojne praznike, poput Dana branitelja otadžbine i Dana pobjede. Jedno od zapaženijih polaganja vijenaca odvija se kod Grob neznanog junaka u moskovskom Aleksandrovoj bašti, gdje se predsjednik Rusije, premijer Rusije, poslanici Federalne skupštine, vojni oficiri, vjerski lideri Ruske pravoslavne crkve i drugi uglednici vode da polože pogrebni vijenac blizu vječnog plamena. Zatim se provodi trenutak tišine, nakon kog obično slijedi svečani marš počasne straže.

U Ujedinjenom Kraljevstvu, najznačajnije polaganjnja vijenaca je na Kenotafu na Dan sjećanja.

Geografija[uredi | uredi izvor]

U geografiji se koristi izraz planinski vijenac.

Književnost[uredi | uredi izvor]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ wreath, Pristupljeno 2020-12-14 
  2. ^ „Яkimi buli golovnі ubori poltavok ranіše: oznaki statusu, fіnansovogo dobrobutu ta harakteru - poltavchanka.info” (na jeziku: ukrajinski). 2022-10-12. Pristupljeno 2022-10-31. 
  3. ^ Higgins, Reynold Alleyne. (1980). Greek and Roman jewellery (2nd ed izd.). Berkeley: University of California Press. ISBN 0-520-03601-8. OCLC 7494037. 
  4. ^ Deppert-Lippitz, Barbara. (1996). Ancient gold jewelry at the Dallas Museum of Art. Bromberg, Anne R., Dennis, John, 1949-. Dallas, TX: Dallas Museum of Art in association with the University of Washington Press. ISBN 0-936227-19-2. OCLC 34839709. 
  5. ^ Hadas, Moses, 1900-1966. (1952). A history of Latin literature. New York,: Columbia University Press. ISBN 0-231-01848-7. OCLC 310057. 
  6. ^ Batchen, Geoffrey. (2004). Forget me not : photography & remembrance. Amsterdam: Van Gogh Museum. ISBN 1-56898-450-2. OCLC 52773776. 
  7. ^ „Johns Hopkins Gazette | At SAIS' Bologna Center, laurel wreaths cap the graduates' achievements”. pages.jh.edu. Pristupljeno 2020-12-17. 
  8. ^ „Constitution Society – Advocates and enforcers of the U.S. and State Constitutions” (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2020-12-17. 
  9. ^ „Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού - Αφιερώματα”. odysseus.culture.gr. Arhivirano iz originala 28. 04. 2015. g. Pristupljeno 2020-12-17. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Ceremonija polaganja vijenaca na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Вијенац&oldid=26842596”