Viljan

Koordinate: 45° 52′ 10″ S; 18° 27′ 20″ I / 45.86951° S; 18.45562° I / 45.86951; 18.45562
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Viljan
mađ. Villány
Gradska kuća u Viljanu
Zastava
Zastava
Grb
Grb
Administrativni podaci
Država Mađarska
RegionJužna prekodunavska regija
ŽupanijaBaranja
SrezŠikloš
Stanovništvo
Stanovništvo‍
 — 2008.2.480
 — gustina112,62 st./km2
Geografske karakteristike
Koordinate45° 52′ 10″ S; 18° 27′ 20″ I / 45.86951° S; 18.45562° I / 45.86951; 18.45562
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Površina22,02 km2
Viljan na karti Mađarske
Viljan
Viljan
Viljan na karti Mađarske
Poštanski broj7773
Pozivni broj72
Veb-sajt
www.villany.hu http://www.villany.hu/

Viljan[1] (mađ. Villány, nem. Willand) gradić je u Mađarskoj. Viljan se nalazi u okviru županije Baranja.

Prema podacima iz 2008. godine grad ima 2480 stanovnika Središte je poznatog vinogradarskog kraja u Mađarskoj.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Grad Viljan se nalazi u južnom delu Mađarske. Od prvog većeg grada, Pečuja, grad je udaljen oko 35 kilometara jugoistočno. Grad se nalazi u središnjem delu Panonske nizije, u istorijskoj oblasti Baranja, na svega 8 kilometara od granice Mađarske sa Hrvatskom. Severno od naselja izdiže se Viljansko gorje, poznati vinogradarski kraj u Mađarskoj.

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Demografija

Stanovništvo Viljana danas je pretežno mađarsko, ali tu žive i pripadnici manjinskih naroda: Nemci (12,9%), Srbi (0,2%), Hrvati (0,5%), Romi. Nevelika srpska zajednica ima mesnu samoupravu, jednu od 20-ak aktivnih podružnica srpske manjinske samouprave u Mađarskoj.

Popis 1910.[uredi | uredi izvor]

Viljan[2]
Jezik Vera

ukupno: 2.552

  Nemački 1.918 (75,15%)
  Mađarski 413 (16,18%)
  Srpski 203 (7,95%)
  Hrvatski 9 (0,35%)
  Rumunski 3 (0,11%)
  Slovački 1 (0,03%)
  ostali 5 (0,19%)
<div style="border:solid transparent;position:absolute;width:100px;line-height:0;

ukupno: 2.552

  Rimokatol. 2.142 (83,93%)
  Pravoslavci 207 (8,11%)
  Jevreji 136 (5,32%)
  Kalvinisti 42 (1,64%)
  Luterani 24 (0,94%)
  Grkokatolici 1 (0,03%)
  - (-%)

Srbi u Viljanu[uredi | uredi izvor]

Prvobitna srpska pravoslavna crkva podignuta je početkom 18. veka. Sadašnja velika seoska crkva sa masivnim zvonikom sagrađena je i posvećena prazniku Uspenju Bogorodice ili Velikoj Gospojini 1773. godine. Godine 1876. ograđena je crkvena porta prilogom Šiklošana, brata i sestre - Stevana Šešića i Marije Janković. Zahvalnost su im javno izrazili predstavnici mesne crkvene opštine Ljubomir Cvetić i Radoslav Paunović.[3] Templo je oslikano 1885. godine. Zografske ikone iz prve decenije 18. veka izložene su u muzejskoj postavci u Sentandreji.[4] Pravoslavno parohijsko zvanje je osnovano 1777. godine, kada su i matrikule zavedene.

Zapisano je u selu 1731. godine 36 srpskih pravoslavnih domova. Kada je uoči Uskrsa pop ispovedao i pričešćivao vernike pred njim je stalo 99 pravoslavaca. Od domaćina zabeležena su prezimena: Kovač, Božić, Miletić, Kasapa, Kuveždin, Đurić, Jurišić, Dragačev, Kapetan, Ivan, Merćenov, Aćimov, Relić, Mihailov i Obrad. Opština Viljanska je 1745. godine opredela za izdržavanje srpske škole 10 forinti godišnje.[5] Godine 1796. zapisano je u mestu 297 srpskih stanovnika, a vek docnije bilo ih je mnogo manje, 1890. godine - 170 duša. „Izgubilo se” čak 127 osoba srpske nacionalnosti.[6]

Zabeležena su 1826. godine dva pravoslavna sveštenika u „Vilanu”: pop Andrej Popović paroh i pop Jovan Popović kapelan.[7] Pravoslavni paroh, pretplatnik i skupljač pretplate za jednu srpsku knjigu bio je 1859. godine pop Prokopije Topenarski. U Viljanu je 1867. godine bilo 197 pravoslavnih Srba stanovnika.[8] Po carskom reskriptu iz 1868. godine ukinute su neke crkvene opštine u Ugarskoj, poput one u Viljanu. Za spomenik despotu i svetitelju srpskom Stevanu Štiljanoviću u Šiklošu (Đuntiru), priložili su Viljanci, njih 12, ukupno 5 forinti, koje je doneo lično tutor Đoko Dadić.[6]

Po popisu iz 1900. godine u mestu Viljanu je 208 pravoslavnih Srba.[9]

Mesni učitelj Georgij Popović je 1816. godine kupio pedagošku knjigu iz koje se mogao bolje spremiti za rad.[10] Drugi mesni učitelj Sava Milić nabavio je 1824. godine jednu srpsku knjigu.[11] Prenumerant i učitelj viljanski bio je 1859. godine Simeon Uvalić. Naimenovan je u Viljanskoj školi za učitelja 1866. godine Jakov Nikolić. On je završio osnovnu školu i Preparandiju u Somboru. Proglašen je za kvalifikovanog za rad u seoskoj školi.[12] Školski referent Popović je vršio 1884. godine kontrolu rada srpskih veroispovednih škola. U Viljan je došao 28. februara i zatekao učitelja Lazara Zundanovića da sa 30 učenika „dobro radi”. Primedbe su se odnosile na školsko zdanje, pa je bilo potrebe za opravkama. Trebalo je školu malo uzvisiti i nove veće prozore namestiti, pod da se patoše a krov pokrije. Trebalo je da Viljanci mole ministarstvo da im udeli slike za očiglednu nastavu, mape ugarske kraljevine i mađarske štice.[13] Ponuđena plata novom učitelju u mesnoj školi je iznosila 1897. godine, 120 forinti u novcu.[14] Kao privremena učiteljica došla je 1899. godine u tamošnju školu Zorka Lazić. Za Srpski učiteljski konvikt u Novom Sadu, priložio je 102 k članarine, Jovan Lazić posednik iz Viljana 1902. godine. Predsednik Školskog odbora je 1905. godine Timo Kuzmanović, perovođa Miloš Đukić i staratelj Miloš Nikolić. Škola je srpska narodna sa jednim zdanjem. Učiteljica u Viljanu 1902-1914. godine je bila Katica Telarović, rodom iz Sombora. U osnovnu školu ide 21 đak, a za poftornu ima tri učenika starijeg uzrasta.[15]

Godine 1905. Viljan je mala opština, naseljena posle Mohačke bitke. To je mesto u Dardanskom srezu gde živi 2473 stanovnika u 421 domu. Dominiraju Nemci, a Srba je malo; ima ih 204 pravoslavne duše u 34 kuće. Od srpskih javnih zdanja tu su pravoslavna crkva i narodna škola. Komunikacije su pošta, brzojav i željeznička stanica.[16] U Viljanu početkom 20. veka postoji srpska crkvena opština, skupština je redovna pod predsedništvom Milana Lazića. Crkveno-opštinski posed iznosi 24 kj. zemlje. Pravoslavna parohija zajedno sa onom u Mađarboji čini jednu zajedničku i to šeste platežne klase. Sveštenik je iz Mađarboje, koji dolazi po rasporedu i potrebi.

Na početku 21. veka opstala je srpska pravoslavna Uspenska crkva u mestu. Lepo je uređena, okružena visokim zidom portanskim i nalazi se u centru naselja. Srpsko pravoslavno groblje je sanirano 1960-ih godina, a pet starih kamenih spomenika od peščara sa srpskim epitafima je preneto u portu pravoslavne crkve. Na viljanskom rimokatoličkom groblju je pronađeno nekoliko srpskih spomenika.[17]

Partnerski gradovi[uredi | uredi izvor]

Izvori[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Mađarska”. Arhivirano iz originala 19. 07. 2019. g. Pristupljeno 19. 07. 2019. 
  2. ^ „Jezički i verski sastav stanovništva Kraljevine Ugarske po naseljima, Popis 1910. godine”. Arhivirano iz originala 13. 01. 2018. g. Pristupljeno 29. 03. 2019. 
  3. ^ "Zastava", Novi Sad 1878. godine
  4. ^ "Nin", specijalni dodatak Dinka Davidova, Beograd 1990. godine
  5. ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1886. godine
  6. ^ a b "Srpski sion", Karlovci 1895. godine
  7. ^ "Serbski letopisi", Budim 1826. godine
  8. ^ "Glasnik društva srpske slovesnosti", Beograd 1872. godine
  9. ^ "Školski list", Sombor 1907. godine
  10. ^ Jovan Berić: "Pedagogija i metodika za učitelja", Budim 1816. godine
  11. ^ Vasilije Bulić: "Zemleopisanije vseobšćeg", Budim 1824. godine
  12. ^ "Školski list", Sombor 1866. godine
  13. ^ "Školski list", Sombor 1884. godine
  14. ^ "Srpski sion", Karlovci 1897. godine
  15. ^ Mata Kosovac, navedeno delo
  16. ^ Mata Kosovac: "Srpska pravoslavna mitropolija Karlovačka po podacima iz 1905. godine", Karlovci 1910. godine
  17. ^ Srpski institut, internet baza podataka, Budimpešta

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Viljan na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Виљан&oldid=25943663”