Vukolaj Radonjić
 | Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
Vukolaj Radonjić | |
|---|---|
 Vukolaj Radonjić, slika Adama Stefanovića | |
| Datum rođenja | 1770. |
| Mesto rođenja | Njeguši |
| Datum smrti | 30. maj 1832. (61/62 god.) |
| Mesto smrti | Kotor |
Vukolaj Jovanov Radonjić (Njeguši, oko 1770 — Kotor, 30. maj 1832) je bio posljednji crnogorski guvernadur.
Život[uredi | uredi izvor]
Školovanje je završio u Plemićkoj akademiji u Šklovu (današnja Belorusija) otvorenoj 1778. godine, gde je stekao i titulu kavalijer i dobio Orden Svete Ane. Takođe je bio nosilac ordena Sv. Georga, kao i nekih naslednih titula. Bio je oženjen Stanom Vukovom Petrović (Njeguši, oko 1775 — Kotor 28. septembar 1855). Još za života njegovog oca guvernadura Jovana Radonjića vršio je dužnost guvernadura (1798—1799) i kao guvernadur bio član crnogorske Narodne skupštine, kao i njegov brat od strica — protopop Stanko Radonjić. Bio je i nahijski sudija od 23. septembra 1799. godine. Takođe, bio je i predsednik Senata starih što je u tom trenutku značilo vrhovnu vlast sa kojom je imao pravo i da u svakom momentu može da raspusti Senat.
Za guvernadura je formalno izabran 15. maja 1804. godine na opštenarodnoj skupštini, dve godine posle smrti svoga oca. Na Ugovoru proglašenja ujedinjenja između Boke i Crne Gore u Dobroti, 29. oktobra 1813. godine pored potpisa vladike Petra I stoji potpis guvernadura Vukolaja Radonjića u ime cele Crne Gore i Brda, kao i ostalih glavara drugih opština.
Vukolaj je komandovao sa odredom od 3.000 ljudi u boju kod utvrde Trojice-Kotor u protjerivanju Napoleonovih vojnika.
Pod optužbom da je sa svojim bratom Markom činio razne prestupe i prkosio vladiki Petru II da vrati opštecrnogorski pečat koji je pripadao njegovom ocu guvernaduru Jovanu, dana 16. januara 1832. godine bio je izveden pred sud i osuđen da se on i brat metnu u okove i zatvore u pećini Cetinjskog manastira (kasnije po njima nazvanoj Gubernadurica), a 32 člana njihove porodice proteraju na austrijsku teritoriju (Kotor), od kojih je šestoro njih bilo ubijeno u svojim kućama jer ih nisu hteli napustiti. Imovina im je bila zaplenjena i podeljena, a kuće zapaljene i srušene do temelja. Od kamena njihovih kuća je i danas izgrađena polovina kuća na Njegušima, kao i škola. Od njih je još traženo da prodaju svu svoju imovinu i u Primorje, inače sve dotle Vukolaj i Marko neće biti pušteni iz tamnice (Pismo Njegoša austrijskim vlastima u Kotor sa zahtevom da se prisile Radonjići na prodaju svoje imovine u Primorju, a na koje kotorske vlasti šalju negativan odgovor na neprimeren zahtev vladike). Pošto je se Vukolaj razboleo, 20. aprila 1832. pušten je u Kotor, gdje je u noći između 29. i 30. maja u kotorskoj bolnici i umro od posledica tamnovanja na Cetinju. Portret Vukolaja Radonjića (ulje na platnu) nalazi se u Narodnom muzeju Beograd.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Akademik Radovan Radonjić o studiji "Guvernadursko-mitropolitska kontroverza u crnogorskoj istoriografiji"
- Viala de Somijer, “Istorijsko i političko putovanje u Crnu Goru”
- Bojan Drašković - "Njegoš"
- Milovan Đilas: Njegoš - pjesnik, vladar, vladika. 1988. g.
- Tomica Nikčević "Guvernadurstvo kao politička struja Crne Gore
- Čedomir Lučić: Vlast i spontani uticaji u Crnoj Gori 1499-1851, Srpsko Sarajevo-Podgorica, 2002.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- RT CG emisija „Guvernaduri“
- [1] Gramata ruskog cara Gubernatoru i crnogorskom narodu 1804. koju Mazurevski predaje „crnogorskom i brdskomk Gubernatoru“, tj. guvernaduru Vukolaju Radonjiću
- [2] Smrt po izgnanstvu u kotorskoj bolnici 30.V 1832.
- [3]Guvernadur crnogorski Vuko Radonjić - Plan državnih reformi
- [4] Misija A. Sankovskog „Rusko-crnogorski odnosi " Jurij Bičkov
- [5] Dr Radoslav Raspopović Ruski konzulat u Kotoru 1804-1806
- [6] Akademik Branko Pavićević „Ujedinjenje Crne Gore i Boka kotorske - Rad zajedničke vlade 1813-1814.
- [7] Guvernadur Vuko Radonjić je bio kavalijer Sv. Ane i nosilac Ordena Sv. Džordža
- Stari grb Radonjića (Grbovnik-Arhiv Nirnberg i Dvorski istorijski arhiv - Beč)
- [8] Ikona i natpis na ikonostasu u crkvi na Njegušima „Sv. Gospođa"
- [9] Ikona i natpis na ikonostasu u crkvi na Njegušima „Sv. Gospođa"
- [10] Mitra Vladike Visariona Borilovića Umjetničko blago C. Gore skovana trudom i platoi Verhovnog serdara Stana Popova Radonjića
- [11] Natpis sa mitre Vladike Visariona Borilovića Umjetničko blago C. Gore skovana trudom i platoi Verhovnog serdara Stana Popova Radonjića
- Viala de Somijer, Istorijsko i političko putovanje u Crnu Goru (susret sa guvernadurom)
- „Guvernadurstvo kao politička struja Crne Gore, Tomica Nikčević
- „SVE DOĐE NA VIĐELO“ Akademik Radovan Radonjić
- fONDACIJA " GUVERNADUR RADONjIĆ "
- Akademik Radovan Radonjić „O političkom nasljeđu Crnojevića“ str.684-694
- Feljton
- "Njegoš" - Bojan Drašković
