Gilad
| Gilad rum. Ghilad | |
|---|---|
| Naselje | |
.JPG) | |
  Gilad Lokacija u Rumuniji | |
| Koordinate: 45° 27′ 54″ N 21° 8′ 17″ E / 45.46500° S; 21.13806° I | |
| Zemlja |  Rumunija |
| Okrug | Timiš |
| Opština | Gilad |
| Nadmorska visina | 80 m (260 ft) |
| Stanovništvo (2013)[1] | |
| • Ukupno | 1.842 |
| Vremenska zona | Istočnoevropsko vreme (UTC+2) |
| • Leti (DST) | Istočnoevropsko letnje vreme (UTC+3) |
| Geokod | 677393 |
Gilad (rum. Ghilad) je naseljeno mesto u Rumuniji, u okviru istoimene opštine Gilad, čije je upravno sedište. Nalazi se u okrugu Timiš, u Banatu.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Po "Rumunskoj enciklopediji" mesto se pominje 1212. godine. Po oslobođenju Banata od Turaka, 1717. godine je to veliki srpski grad, iz dva dela: Gornji Gilad ima 100 kuća, a Donji Gilad - 80. Za vreme carice Marije Terezije naseljavaju se Nemci, a od 1842. godine i Mađari.
U Temišvarskoj eparhiji 1764. godine postojao je Giladski protoprezvirat sa Giladom i drugim okolnim selima.[2] Austrijski carski revizor Erler je 1774. godine konstatovao za Gilad da se nalazi u Jaručkom okrugu i Čakovačkom distriktu. Stanovništvo je pretežno vlaško.[3] Godine 1797. popisano je pravoslavno sveštensto u eparhiji. u Giladu je zapisano šest sveštenika, od kojih pet paroha i jedan đakon, koji međutim svi govore srpskim i rumunskim jezikom. Parosi su, pop Josif Popović (rukop. 1787), pop Maksim Popović (1789), pop Simeon Popović (1796), pop Petar Popović (1796) i pop Konstantin Popović (1796), dok je Petar Petkov (1796) bio đakon.[4]
Prema šematizmu pravoslavnog klira u Ugarskoj 1846. godine Gilad je pravoslavna parohija u Čakovačkom protoprezviratu. Crkveno matično zvanje uvedeno je 1779-1785. godine. Pravoslavni hram posvećen je Sv. arhistratizima Mihajlu i Gavrilu. Ima nekoliko sveštenika paroha: Jovan Pavić, Sofronije Murgulović, Konstantin Dimitrijević, Ćirilo Oprjan i Sava Činkul. Kapelan je samo jedan - pop Pavle Janković. U mestu živi 3205 pravoslavnih duša. Postoji narodna škola u koju ide samo 36 đaka koje vodi učitelj Trailo Caran.[5]
Početkom 20. veka Gilad se nalazi u Čakovačkom srezu, ima status srpske pravoslavne parohijske filijale i u njemu tada živi 48 pravoslavnih Srba.[6]
Pretplatnik Vukove etnografske knjige bio je 1867. godine mesni trgovac Đurica Lazić.[7] U Giladu je 1882. godine živeo veleposednik Mihajlo Sabovljević.[8] U okolini Gilada imao je posed Lapaduru Aleksandar plem. Trifunac. Po njegovoj smrti ostalo je giladskoj srpskoj sirotinji 200 f.[9]
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Po poslednjem popisu iz 2002. g. u naselju živi 1.794 stanovnika.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Statistical Yearbook 2011” (PDF). Comisia Centrală pentru Recensământul Populaţiei şi Locuinţelor. Pristupljeno 2015-07-05.
- ^ "Srpski sion", Karlovci 1905. godine
- ^ J.J. Erler: "Banat", Pančevo 2003.
- ^ "Temišvarski zbornik", Novi Sad 8/2015.
- ^ Reesch de Lewald, Aloysius: "Universalis schematismus ecclesiasticus venerabilis cleri orientalis ecclesiae graeci non uniti ritus regni Hungariae partiumque eidem adnexarum, necnon magni principatus Transilvaniae, item literarius, seu nomina eorum, qui rem literariam et fundationalem scholarem ejusdem ritus procurant ... pro anno ...", Buda 1846.
- ^ Mata Kosovac: "Srpska pravoslavna mitropolija Karlovačka po podacima iz 1905. godine", Sremski Karlovci 1910.
- ^ Vuk St. Karadžić: "Život i običaji naroda srpskog", Beč 1867. godine
- ^ "Zastava", Novi Sad 1882.
- ^ "Ženski svet", Novi Sad 1. januar 1893.
