Golubački grad

Za druge upotrebe, pogledajte Golubac (višeznačna odrednica).

Golubački grad
Golubački grad
Opšte informacije
Mesto	Golubac
Opština	Golubac
Država	Srbija
Vrsta spomenika	tvrđava
Vreme nastanka	XIV vek
Tip kulturnog dobra	spomenik kulture od izuzetnog značaja
Vlasnik	Republika Srbija
Nadležna ustanova za zaštitu	Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture Smederevo
spomenicikulture.org.rs/sr/kulturna-dobra/goluba-ki-grad

Golubački grad ili tvrđava Golubac je srednjovekovna tvrđava, spomenik kulture od izuzetnog značaja. Nalazi se u Nacionalnom parku Đerdap, na desnoj obali Dunava, 4 km nizvodno od današnjeg naselja. Smeštena je na visokim liticama, na mestu na kom se reka sužava, na samom ulazu u Đerdapsku klisuru.

Tvrđava je građena lepezasto i sastoji se od tri dela: prednjeg, zadnjeg i gornjeg grada (sa citadelom). Čini ga ukupno 10 kula i dve velike kolske kapije. Ispred tvrđave je bilo civilno naselje, o čemu danas svedoče samo neki delimično istraženi objekti.

Golubac je imao burnu istoriju. Tokom srednjeg veka, vodile su se mnoge bitke oko njega, naročito između Osmanskog carstva i kraljevine Ugarske. 1867. godine, turska posada je napustila Golubački grad, koji je predat srpskom knezu Mihailu Obrenoviću. U savremeno doba Golubac je popularna turistička atrakcija na Dunavu. Tokom 2012. godine je započet projekat revitalizacije tvrđave u okviru kojeg je izgrađena obilaznica i tunel, a do kraja 2017. se prvobitno očekivala kompletna obnova.

Golubačkom tvrđavom upravlja Javno preduzeće „Golubački grad-tvrđava”. Tvrđava je potpuno obnovljena i svečano otvorena 29. marta 2019. godine.

Uređenje tvrđave

Golubački grad-tvrđava se nalazi na desnoj obali Dunava, u opštini Golubac, na ulazu u područje Nacionalnog parka Đerdap. Ulazna kapija tvrđave predstavlja i glavnu ulaznu tačku u nacionalni park sa zapadne strane, a istočno od bedema tvrđave se nalazi prirodni rezervat Golubac.

Osnova Golubačkog grada je nepravilna, dosledno prilagođena konfiguraciji terena. Usečen u stenu svakako da je predstavljao jednu od najtežih prepreka upadu neprijatelja sa severa. Najvišim tačkama utvrđenja, istočnim i južnim, teško je bilo prići zbog stenovitog terena, a najlakši mogući pristup je sa zapadne strane. Između zidova i kula je postojala veza, a iz svake kule moglo se izaći na odbrambeni zid. Golubac je bio opasan sa devet kula uglavnom četvrtastog oblika. Ispred najnižeg dela utvrđenja nalazio se vodeni rov, preko koga se mostom, kroz kapiju, ulazilo u grad. U gradu je postojalo unutrašnje i spoljašnje utvrđenje.

Golubac je građen lepezasto i sastoji se od tri dela: prednjeg, zadnjeg i gornjeg grada (sa citadelom). Čini ga ukupno 10 (9+1) kula i dve velike kolske kapije. Kule su kasnije Turci ojačali otvorima za topove i dodavanjem još jedne kule (10.) oko 1480. godine. Ispred grada se nalazi prednji zid (I) koji čini spoljni zid šanca, a koji je verovatno bio pun vode jer je povezan sa Dunavom koji ga je verovatno punio. Grad je teškim lancem povezan sa stenom Babakaj (koja i danas viri iz vode usred Dunava), tako da je u potpunosti kontrolisao kako drumski, tako i rečni saobraćaj kroz Đerdapsku Klisuru. Ispred tvrđave je bilo civilno naselje, o čemu danas svedoče samo neke, delimično istražene građevine.

Prednji grad

Prednji grad se sastoji od gornjeg i donjeg dela koje je delio zid koji povezuje 4. i 7. kulu.

U donjem delu se nalazi ulaz (II), koji su čuvaju 9. i 8. kula, koja je pojačana otvorom za top. Na kraju grada se nalazi 10. kula, koju su dogradili Turci, kao nisku artiljerijsku kulu. Ona kontroliše prolaz Dunavom i prilaz gradskoj luci (koja se verovatno nalazila između 5. i 10. kule), a sa 9. kulom je vezana niskim zidom. Niski zid vezuje 5. i 9. kulu, dok su krak ka 10. kuli dodali Turci. Nasuprot ulazu nalazila se kolska kapija koja je vodila u zadnji grad. U ovom delu nije bilo građevina sa izuzetkom ostataka koji se nadovezuju na 8. kulu i koji su verovatno bili sa njom povezani u jednu celinu. Uz sam put, paralelno sa njim, se nalazi kanal širine 0,5 i dubine 0,75 metara, od koga počinje strma padina.

Pogled na gornji deo prednjeg grada

Na zidu koji deli gornji od donjeg dela je smeštena kapija (III) kroz koju se ide ka gornjem gradu. U gornjem delu nema građevina i tu se nalazi putić koji ide ka kapiji (IV) koja vodi u gornji grad i nalazi se u zidu, na visini 2 metra od zemlje do koje vode stepenice, uz samu 3. kulu. Na zid koji povezuje 6. i 7. kulu penje se stepenicama (V), dok se na zid između 6. i 3. kule penje kroz 6. kulu.

Pogled sa citadele na zadnji grad

Zadnji grad

Zadnji grad od gornjeg odvajaju zid (koji povezuje 2. i 4. kulu) i oštra stena visine 3 do 4 metra. Na zid, nad kolskom kapijom, penje se stepenicama (VI). Uz samu 5. kulu nalazi se zgrada (VII)(koja je verovatno bila magacin i vojna baraka) iz koje se izlazilo na zid koji se od 5. kule prostire paralelno sa rekom i vodi skoro do stene na kojoj je smeštena 2. kula.

Gornji grad

U gornji grad se ulazi kroz kapiju (IV) i odatle putić vodi, paralelno sa zidom između 1. i 3. kule, do ulaza (VIII) u citadelu. Ispod tog putića se nalazi nekoliko zgrada, između kojih se staza spušta kroz kapiju (X) ka 2. i 4. kuli i zidu nad zadnjim gradom. U steni na kojoj se nalazi 1. kula urezan je rezervoar (IX) za vodu koji se punio kišnicom. Na zidu, između 4. kule i kapije (IV), nalazi se isturena terasica.

Prilaz Donžon kuli 2006. godine

Sama citadela je pravougaonične, skoro kvadratne osnove kroz koju se, između spoljašnjeg zida i stene na kojoj se nalazi 1. kula, provlači putić ka poslednjem uporištu utvrđenja Donžon kuli (1. kula). Poslednji deo putića (XI), širok nepun metar, oivičen je oštrim liticama, koje se sa jedne strane obrušavaju u unutrašnjost citadele nekih 5 do 6 metara ispod, dok se sa druge obrušavaju nekoliko desetina metara niže skoro do nivoa Dunava. Posebnu čar tom prelazu daje vetar koji stalno duva, jer je okrenut ka Đerdapskoj klisuri, pogotovo kad iz klisure izleti košava.

Kule

Donžon kula 2006. godine

10. kula

Kule u tvrđavi su sa drvenim spratovima i stepenicama u unutrašnjosti, dok su stepenice koje vode do njih kamene. Širina stepenika je nepunih 60 santimetara. Polovina kula je sa svih strana od kamena (1,2,4,5,10), dok su ostale sa tri strane kamene, a četvrtu stranu, koja je okrenuta ka unutrašnjosti, nemaju (3,6,7,8,9,).

1. kula je Donžon. Ima osmostranu osnovu iz koje se izdiže kružni vrh u čijem se središtu nalazi kvadratna unutrašnjost. Ulazi se kroz vrata (XII) koja vode do terase zaštićene grudobranima, sa koje se ulazi (XIII) u okrugli deo kule. Kroz kulu, oko kvadratne unutrašnjosti, vode kamene stepenice koje vode na vrh.
2. kula ima kružni oblik i sa svih strane je kamena.
3. kula ima kvadratnu osnovu, dok joj je slaba strana okrenuta ka Donžon kuli, a na poslednjem spratu ima terasicu koja gleda ka Đerdapu.
4. kula ima kvadratnu osnovu. Ima ulaz u ravni tla, dok se sa jednog od njenih viših spratova izlazi na zid koji je povezuje sa 3. kulom, u kom se nalazi kapija (IV). U prizemlju je smeštena pravoslavna kapelica o čemu svedoče niše za oltar, đakonikon i proskomidija koji su okrenuti ka istoku, a izgrađeni su sa kulom tj. nisu kasnije dozidane.
5. kula je pravilnog kvadratnog oblika. Jedina vrata koja vode u nju smeštena su na zidu, koji je spaja sa 4. kulom, do koga vode kamene stepenice (VI).
6. kula ima kvadratnu osnovu, ali je sa spoljašnje strane ojačana nepravilnom šestostranom osnovom. Kroz nju vode stepenice ka zidu koji je povezuje sa 3. kulom.
7. kula ima kvadratnu osnovu ali je spolja pojačana u obliku kruga.
8. kula ima nepravilnu četvorostranu osnovu i nešto je niža od ostalih.
9. kula ima kvadratnu osnovu, dok spolja ima osmostrano pojačanje.
10. kula je niska (ima samo jedan sprat), sa otvorima za topove. Osnova joj je osmostrana i gotovo je istovetna trima kulama koje su, sa istom namenom (kao artiljerijske kule), dodate Smederevskoj tvrđavi.

Prošlost tvrđave

Golubac

Pogled na glavnu kapiju, u vreme kada je Đerdapska magistrala prolazila kroz samu tvrđavu

Gornji grad i kapija (VI)

Srednjovekovni Golubac nastao je na ostacima starijeg rimskog utvrđenja. Od 803. godine, do 1018. godine, područje je pripadalo Prvom Bugarskom carstvu, Vizantijskom carstvu od tada do 1193. godine, a Drugom Bugarskom carstvu do 1257. godine. Dobar strateški položaj prepoznali su i srednjovekovni graditelji, te su iskoristili osnove starijih utvrđenja za izgradnju novih tvrđava. Sagrađen je na obali Dunava na samom ulazu u Đerdapsku klisuru, na liticama uzvišenja Radana. Na ovom mestu nalazila se rimska tvrđava Vico Cuppae, a u srednjem veku ovde je podignuto novo utvrđenje kao vojna tvrđava za borbu hladnim oružjem i važno strateško uporište. Na osnovu istorijskih, arhitektonskih i arheoloških podataka smatra se da je grad nastao u drugoj polovini 13. i početkom 14. veka i da su ga gradili Srbi. Vremenom je osnovni izgled tvrđave menjan, pošto je mnogo puta dograđivana i prilagođavana potrebama artiljerije, ali svoj današnji izgled dobila je krajem 15. veka.

Golubac se prvi put pominje u ugarskim izvorima datiranim u 1335, 1337, odnosno 1342. godinu. Prema ovim izvorima, tvrđava se vezuje za ugarskog kralja Ludvika I. Ipak, ne zna se kada i ko ga je podigao, ali je njegovu osnovu tj. „Gornji grad” podigao srpski odnosno pravoslavni velikaš, o čemu svedoči i pravoslavna kapelica u sastavu četvrte kule. Grad je potom proširen (na „zadnji” i „prednji grad”) tokom srpske ili ugarske vlasti, iako nije isključeno da je u samom početku izgrađen u ovoj veličini. Poslednju fazu u gradnji sproveli su Turci ojačavši šestu, sedmu, osmu i devetu kulu i dodavši u produžetku spoljašnjeg bedema nisku artiljerijsku kulu (10.) koja je nadzirala Dunav i štitila pristanište za šajke, koje se uz nju nalazilo.

Golubački grad se nalazio se u sastavu države kneza Lazara, koji je sela u okolini davao kao metohe manastirima. Odmah nakon Kosovskog boja, 1389. godine, u njega ulazi Bajazit I. Ugarski kralj Sigismund preuzima 1392. godine (Katanić, 1971). Ugari grad 1403. godine predaju despotu Stefanu, kada je on postao ugarski vazal. Grad je trebalo, prema ugovoru iz 1426. godine, da po despotovoj smrti (Stefan umire 1427. godine), zajedno sa Beogradom, bude predat Ugarima. Međutim, komandant grada vojvoda Jeremija ga, iz nepoznatih razloga, predaje Turcima. Prema Segedinskom miru, iz 1444. godine, između Ugara i Turaka, Srpska despotovina biva obnovljena i u njen sastav ulazi i Golubac. Nakon smrti despota Đurđa 1456. godine, Turci ga osvajaju 1458. godine (Srejović, 1994). Ugari na čelu sa kraljem Matijom Korvinom uspevaju da ga osvoje 1481. godine, ali ga vrlo brzo napuštaju (Simić, 1983; Deroko, 1951). Turci vladaju tvrđavom više vekova. Tokom ovog razdoblja ispred tvrđave vremenom se razvilo civilno naselje, a u 18. veku Golubac se opisuje kao napredan grad.

Od tada pa do 19. veka Turci vladaju Golupcem. Za kratko su ga držali Austrijanci (1688—1690) i srpski ustanici tokom Kočine krajine i Prvog srpskog ustanka. Srbi Golubac osvajaju ponovo u Drugom srpskom ustanku. Ipak, Golubački grad je konačno predat Srbima na upravu tek 1868. godine. Tada, sa još nekim gradovima u Srbiji, Turci konačno predaju knezu Mihailu Golubac.

Golubac u 20. veku

Neposredno posle Prvog svetskog rata kroz stenu, na kojoj se tvrđava nalazi, probijen je magistralni put koji prolazi kroz tvrđavu, koristeći obe kolske kapije u utvrđenju. Glavna ulazna kapija je srušena bez prethodno urađene dokumentacije. Ovaj put je najkraća veza Srbije sa istočnim delovima Balkanskog poluostrva, tako da su se neretko kroz tvrđavu provlačili šleperi, koji su jedva mogli proći kroz kapije. Neposredno pred obnovu tvrđave, napravljen je novi tunel 20-30 metara dalje i izvan tvrđave, dok je postojeći zatvoren za korišćenje u saobraćajne svrhe.

Izgradnjom HE na Dunavu, njegov nivo kod Golupca se podigao, tako da su najniži delovi grada potopljeni. U godinama velikih suša ili kada zbog poplavnog talasa HE ispuste veću količinu vode, moguće ja uploviti stojeći na čamcu u zgradu u zadnjem gradu (VII), dok se pri normalnom vodostaju čamac jedva provuče kroz lučne ostatke zgrade. Potopljeni delovi zidina, zajedno sa desetom kulom, pružaju sjajne mogućnosti pasioniranim ljubiteljima pecanja, kojih uvek ima u najnižim delovima tvrđave.

Zbog svog istorijskog značaja i izuzetne arhitektonske vrednosti, Golubačka tvrđava je proglašena za spomenik od izuzetnog značaja 1979. godine (Spomeničko nasleđe Srbije, 2009). Istraživački i konzervatorski radovi započeti su 1969. godine, a završeni 1987. godine, zbog nedostatka finansijskih sredstava.

Početkom 21. veka svi delovi utvrđenja iznad puta, uključujući i šanac, su bili skroz obrasli koprivama, kupinama, šipkom i sličnim rastinjem koje je skoro u potpunosti onemogućavalo kretanje kroz gornje delove utvrđenja, osim po malom uskom putiću koji je vodio do Donžon (1.) kule. Tokom proleća 2005, izvršena je akcija uklanjanja tog rastinja iz šanca i prednjeg grada. U samom šancu je obnovljena česma (koju je do tad skrivalo visoko rastinje) podignuta u čast poljskog viteza Zaviše Crnog koji je ostavio svoj život u Golupcu. U samoj se citadeli, uz kupine, smestilo i nekoliko stabala smokve.

Tvrđava je višestruko ugrožena radom kamenoloma, uticajem uspora Dunava i rastinjem koja razara bedeme kula. U još nepovoljnijoj situaciji je podgrađe koje je nemoguće istraživati bez dislokacije magistralnog puta i zatvaranja kamenoloma (Simić, 2000). Do 2010-ih Golubačka tvrđava je bila zapuštena, unutrašnji drveni prilazi kulama su truli i opasni, pa je posmatranje tvrđave bilo bezbedno samo sa spoljne strane, a ulaz u tvrđavu, iako je moguć penjanjem uz zidine, nije bio preporučljiv iz bezbednosnih razloga.

Stanje pre obnove se može opisati kroz sledeći navod: Zidine, kule i kamena stepeništa su u dosta dobrom stanju, ali su drveni spratovi i stepenice odavno istrulele i pretvorile se u prah. U 5. kuli su naknadno postavljena vrata, koja su u dobrom stanju, kao i spratovi sa stepenicama kojima se moglo izaći na njen vrh ili sići u tminu nižih spratova. Danas su viši spratovi skroz urušeni, dok su daske koje čine pod i grede koje ih drže, u nivou ulaznih vrata trule i potpuno nebezbedne za kretanje. Uz stepenice (VI) ima ostataka drvene ograde, koja je skroz istrulela, na kojoj se vide buketi cveća ostavljeni u spomen na devojku koja je poginula kada se ograda, na koju se oslonila, polomila. Slična nesreća se dogodila i 27.09. 2008. godine, kada se, tokom đačkog izleta učenika Mladenovačke gimnazije, pod jednom učenicom odvalio deo građe tvrđave na kome je stajala, nakon čega je pala sa vrha glavne kapije (II) na magistralni put koji kroz nju prolazi. Ona je nakon toga prevezena u Požarevačku bolnicu, a zatim i u beogradski Urgentni centar, a lekari su njeno stanje ocenili kao veoma teško, ali su napomenuli da se devojka nalazi van životne opasnosti.

Obnova tvrđave

Projekat obnove tvrđave Golubac

Završni radovi na obnovi tvrđave, novembar 2018. godine

Golubačka tvrđava posle rekonstrukcije, juli 2019. godine

Vlada Republike Srbije je konkurisala sa projektom rekonstrukcije tvrđave Golubac kod IPA fondova Evropske unije u okviru međunarodnog projekta „Put kulture - Tvrđave na Dunavu“. Sredstva su preko ovih fondova obezbeđena u visini od 6,5 miliona evra. Idejni projekat obnove tvrđave je uradila arhitekta Marina Jovin, stručni konsultanti na projektu su bili Siniša Temerinski i arheolog dr Miomir Korać. Očekivalo se da će obnova trajati pet godina.

Obnova tvrđave pokrenuta je „spolja”. Izvan tvrđave, na prostoru Podgrađa, nakon izgradnje obilaznice i tunela i uklanjanja zgrada PIM-a, izgrađen je parking prostor i naspram parkinga pristan za brodove i privezi za mala plovila. Ispred parkinga prema tvrđavi smeštena je zgrada vizitorskog centra, sa sanitarnim blokom za posetioce, informacionim turističkim punktom, salom za izložbe i prezentacije, kancelarijom, a drugom krilu je restoran sa velikom terasom prema vodi. Između dva krila je amfiteatar za izlaganje prvih podataka o spomeniku i odatle polaze dve staze do Tvrđave - jedna pored vode, a druga između prostora za odmor i arheološkog parka koje idu. Jedini objekat PIM-a koji se neće uklanjati je drobilica koja će biti adaptirana za slikarske atelje, sa stanovanjem (Opština Golubac – Elaborat Tvrđava Golubac, 2010). Program se realizuje u okviru saradnje između Srbije i Rumunije, koji finansira Evropska unija (TO Golubac, 2010; Plan detaljne regulacije za revitalizaciju tvrđave Golubački grad, Službeni glasnik opštine Golubac 12/2010). Sporazum o realizaciji projekta Revitalizacija Golubačke tvrđave koja se realizuje u okviru Dunavske strategije u Srbiji potpisan je u aprilu 2014. godine u Vladi Srbije. Tender za realizaciju projektnih aktivnosti je raspisan u aprilu 2014. od strane Austrijske razvojne agencije (ADA) za svih pet predviđenih aktivnosti, a finansira se iz IPA fondova za 2011. godinu i to u iznosu od 6,6 miliona evra (www.glassrbije.org).

Prilikom izgradnje Đerdapske saobraćajne magistrale, kroz tvrđavu je probijen put. Tada je uništena glavna kapija, do koje se stizalo preko mosta, jer se ispred utvrđenja nalazio vodeni rov. Saobraćajnica prolazi kroz kulturno zaštićeni prostor. Pre početka rekonstrukcije biće izgrađena obilaznica čime će se postojeći saobraćajni koridor premestiti iz tvrđave. Tokom obnove planirano je da se u kulama u nižim zonama tvrđave naprave sadržaji do kojih mogu da dođu svi posetioci, u ovom delu biće smešten muzej Golubačkog Grada, sa više od 100 arheoloških eksponata iskopanih na ovoj lokaciji. Na kulama na višim kotama biće urađeni vidikovci i sadržaji namenjeni mlađim posetiocima i sportistima. Tuneli koji postoje u utvrđenju će nakon isključenja saobraćaja postati klub restorani. Na obližnjem kamenolomu, biće izgrađen veliki amfiteatar, pored koga će se nalaziti slikarski i keramičarski ateljei. Projektom je predviđeno da se izgradi pristaništa za brodove, sa svim pratećim sadržajima, kao i izgradnja Vizitorskog centra. U delu između Vizitorskog centra i tvrđave, biće izgrađen bazen sa filtriranom dunavskom vodom, a uz obalu prostor je predviđen za vodene sportove, dok na velikoj poljani prostor je predviđen za male sportove ili viteške turnire. Na padini okrenutoj ka Dunavu, biće izgrađeno devet drvenih apartmana, projektovanih u duhu tradicionalne arhitekture. U blizini tvrđave, na Donjoj marini, biće izgrađeno Ribarsko selo, čija će izgradnja koštati 40 miliona dinara. Tu je predviđeno da se napravi mala marina za čamce i mala plovila, obaloutvrda, saobraćajnica, riblji restoran, kao i objekat za smeštaj gostiju.

Povodom 590 godina od smrti Despota Stefana Lazarevića na Tvrđavi Golubački grad 15. jula 2017. održano je pesničko veče Matije Bećkovića pod nazivom „Pesnik pesniku“.

Danas je Golubački grad-tvrđava vrlo posećen, što zbog činjenice da kroz njega prolazi magistralni put, što i zbog toga što se nalazi blizu Lepenskog Vira, tako da ta dva lokaliteta tvore zajedničku turističku celinu. Napori, koje opština Golubac ulaže u ovo utvrđenje su usmereni ka afirmaciji značaja Golubačke tvrđave na turističkoj karti Srbije, pa i Evrope.

U novembru 2018. je objavljeno da se obnova tvrđave privodi kraju i da je 90 odsto radova završeno. Obnovljena tvrđava je svečano otvorena 29. marta 2019.

Panorama Golubačkog Grada.

Galerija

Tvrđava 2019. godine

• 
  Zidine spolja
• 
  Zidine iznutra
• 
  Dozidana galerija
• 
  Galerija spolja
• 
  Vizitorski centar na ulazu u kompleks, snimljen sa tvrđave

Tvrđava 2021. godine

• 
  Pogled "uzvodno" na tvrđavu 2021. godine
• 
  Pogled na renoviranu tvrđavu
• 
  Pogled iz podnožja na kule
• 
  Pogled sa kule
• 
  Pogled na turistički kompleks i dvorište
• 
  Stepenice za silazak
• 
  Top uperen u Dunav
• 
  Pogled kroz puškarnicu na Dunav sa topovske kule
• 
  Spomenik vitezu Zaviši Crnom
• 
  Česma pored tvrđave
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Izložba u galeriji tvrđave 2021. godine

• 
  Izložba kostima iz TV serije "Nemanjići rađanje kraljevine"
• 
  Deo kostima iz TV serije "Nemanjići rađanje kraljevine"
• 
  Deo kostima iz TV serije "Nemanjići rađanje kraljevine"
• 
  Kopija "Miroslavljevog jevanđelja"
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Vidi još

• Spisak tvrđava u Srbiji
• Spisak spomenika kulture u Braničevskom okrugu
• Spisak spomenika kulture od izuzetnog značaja

Literatura

• Deroko, Aleksandar (1950). Srednjevekovni gradovi u Srbiji, Crnoj Gori i Makedoniji. Beograd: Prosveta. 
• Deroko, Aleksandar (1964). Medieval castles on the Danube (na jeziku: engleski). Beograd. 
• Deroko, Aleksandar (1951). Grad Golubac. Beograd. str. 139—149. 
• Marijanović-Vujović, Gordana (1984). „Golubački grad” (PDF). Starinar. Beograd: Arheološki institut Beograd. XXXIII-XXXIV: 71—84. ISSN 0350-0241. 
• Miljković, Ema; Krstić, Aleksandar (2007). Braničevo u XV veku: Istorijsko-geografska studija. Požarevac: Narodni muzej Požarevac. ISBN 978-86-84147-17-4. 
• Simić, Gordana (1984). „Golubački grad” (PDF). Starinar. Beograd: Arheološki institut Beograd. XXXIII-XXXIV: 71—84. ISSN 0350-0241. 
• Simić, Gordana (1992). „Palata Golubačkog grada” (PDF). Saopštenja. Beograd. XXXII-XXXIII: 71—101. G. Simić, Palata Golubačkog grada, Saopštenja XXII-XXIII, Beograd 1990-91, 77-101.
• Cunjak, Mlađan; Jordović, Časlav (2002). Srednjovekovni grad Golubac. Smederevo: Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture. ISBN 9788684241001. 
• Terzić, Aleksandra (2014). Perspektive razvoja kulturne rute "Tvrđave na Dunavu" u funkciji obogaćivanja turističke ponude Srbije. Posebna izdanja / Srpska Akademija Nauka i Umetnosti, Geografski Institut "Jovan Cvijić". Beograd: Geografski Inst. "Jovan Cvijić". ISBN 978-86-80029-61-0. 
• Xiang, Y. and Wall, G. (2005): Heritage conservation and local communities: Pressing issues in the developing countries. In the proceedings of the 3rd Sino-Korea International Tourism Conference, Aug, 2005, Weihai, China.

Spoljašnje veze

• „Sekcija tvrđava: Golubac”. 
• „Tvrđava Golubac — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU. 
• Tvrđava Golubački grad (Zvanična veb stranica)
• Tvrđava Golubački grad (RTS Obrazovno-naučni program - Zvanični kanal)
• Vremenska kapsula: Priče sa Đerdap (RTS Kulturno-umetnički program - Zvanični jutjub kanal)
• Krađa arheološkog blaga (RTS Kulturno-umetnički program - Zvanični jutjub kanal)
• Golubački Grad Kompletan vodič kroz Srbiju
• Vraćaju sjaj Golubačkoj tvrđavi, Ivana Mićević, Večernje novosti, reportaža, 5. januar 2011.
• Golubačke bedeme ugrozili neimari („Večernje novosti“, 5. april 2015)
• U kuli na Dunavu nađeno 2.300 strelica iz 14. i 15. veka!, Večernje novosti, reportaže, D. B. M., 28. januar 2016.
• Radovi na Golubačkoj tvrđavi doneli nova otkrića (B92, 4. januar 2018)