Golf

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Za druge upotrebe pogledajte stranicu Golf (višeznačna odrednica).
Golf
Golfer u završnoj poziciji
Najviše upravno teloR&A
USGA
Međunarodna golfska federacija
Prvi put igran15. vek, Kraljevina Škotska
Karakteristike
KontaktNe
TipNa otvorenom
OpremaGolfske palice, loptice za golf, i drugo
Prisustvo
Olimpijada1900, 1904, 2016,[1] 2020[2]

Golf je sport u kojoj igrač nastoji da golf lopticu sa što manje udaraca ubaci u rupu, u skladu sa pravilima. Golf je nastao u Škotskoj u 14. veku i pretpostavlja se da su prvi igrači bili pastiri koji su na prostranim škotskim pašnjacima čuvali ovce.[3] Kao rupe su im služile zečje jame, a palice su bile od drveta. Igra je do 19. veka imala samo jedan oblik - meč plej. Pobednik na svakoj rupi bio je igrač koji je s najmanjim brojem udaraca uterao lopticu u rupu, a ukupan pobednik je bio igrač koji je pobedio na najviše rupa. Normalno se igra 18 rupa,[4][5] ili u skraćenoj verziji na 9 rupa. 19. rupa je popularan naziv za bar u klupskoj zgradi.

Jedna rupa se igra tako da se prvi udarac izvrši sa tija (tee). Zatim se drugi udarac izvrši sa mesta gde se loptica zaustavila i tako dok se loptice ne utera u rupu. Kada loptica dostigne grin (green - površina oko rupe gde je trava izuzetno fino pokošena) onda se patuje (putying - udara se tako da se loptica kotrlja po zemlji) dok se loptica ne utera u rupu. Na terenu se nalaze razne prepreke kao bunkeri sa peskom i vodene prepreke. Takmičarki golf se igra individualno ili ekipno.

Godine 1854. osnovan je danas najstariji golf klub na svetu: „The Royal and Ancient Golf Club of St Andrews“. Klub je sastavio prva pisana Pravila golfa koja uz izmene važe i danas.[6][7] U novije doba uz R&A o pravilima ali i igri brine i USGA (United States Golf Association). Golf je jedan od retkih sportova koji je uspeo da sačuva razliku između profesionalizma i amaterizma.[8] Iako je neko vreme bio Olimpijski sport trenutno nije, ali od Olimpijskih igara 2016 u Rio de Žaneiru vraćen je na listu.[1][2] Golf je uz fudbal i košarku najpopularniji sport na svetu sa oko 26 miliona igrača. Profesionalnim golfom upravlja PGA (Profesional Golf Association), a amaterskim nacionalni savezi svake zemlje, udruženi u evropski savez EGA i svetski savez IGF (International Golf Federation). U Srbiji, za sva takmičenja u golfu nadležna je Golf Asocijacija Srbije.

Istorija golfa[uredi | uredi izvor]

Počeci golfa[uredi | uredi izvor]

Golf je jedan od najstarijih sportova u istoriji. Zna se da se golf razvio u Škotskoj u 14. veku, no postoje i mnoge starije igre u različitim zemljama koje su prethodile razvoju golfa.

U Rimskom carstvu za vreme Cezara igrala se igra zvana paganica'.[9] Prema legendi, igrala se sa savijenom palicom i kožnatom loptom, a zadatak je bio ugurati loptu u rupu u zemlji. Međutim, tadašnja lopta je bila prečnika 10 do 18 centimetara, što nije ni približno današnjoj. Drugi navode čuejvan (chui znači udariti i wan znači mala lopta) kao progenitorlja, kinesku igru koja se igrala između osmog i 14. veka.[10]

U Holandiji se spominje igra zvana Kolf ili Kolven, a u Francuskoj, u 12. veku, igrala se igra chole. Francuska i Nizozemska se takođe donekle smatraju kolijevkama preteče golfa i tamo se još spominju nazivi cambuca, jeu de mail, kolven, crosse i pell mell.

U Engleskoj, u 14. veku, spominje se igra cambuca, pravilima vrlo slična paganici.[11] Postoji i dokument iz 1363. godine kojim je zabranjeno igranje u dane blagdana svih „ispraznih“ igara na čijem je popisu bile kambuka i klub bol.

Savremeni golf[uredi | uredi izvor]

Kraljevski i antički golf klub Sent Endruz.[12]

Počeci golfa se bilježe u Škotskoj u 14. vek u i pretpostavlja se da su prvi igrači bili pastiri koji su na prostranim škotskim pašnjacima čuvali ovce. Kao jamice su im služile zečje rupe, a palice su izradili iz drveta.[13][14]

Prvi pisani dokument o današnjem golfu je ujedno i dekret o zabrani golfa kojeg je 1457. izdao kralj Džejms II.[15] On se naime izdao zabranu zato što je ta igra uzimala preveliku pažnju i time omela vežbe streličarstva. Hteo je da vratiti prednost ratnim veštinama poput streličarstva, kopljarstva i slično.

Poznati škotski kralj Džejms IV bio je prvi pripadnik kraljevske porodice koji je počeo ozbiljno da proučava golf.[16] Njegova unuka kraljica Meri je bila zaluđena golfom pa je tako i 1567. godine bila optužena, zato što je samo par dana nakon ubistva njezinog supruga otišla da odigra partiju golfa.

Igra je do 19. veka imala samo jedan oblik - match play, tj. igra za polje. Pobednik na svakom polju bio je igrač koji je s najmanjim brojem udaraca završio to polje.

Godine 1854. osnovan je danas najstariji aktivni golfski klub na svetu - Kraljevski i antički golf klub Sent Endruz. Klub je sačinio prva pisana pravila golfa koja vrede i dan danas.[17][18] U novije doba uz R&A o pravilima ali i igri doprinosi i USGA (United States Golf Association).

Najstariji postojeći golfski turnir na svetu je Otvoreni šampionat, koji se prvi put igrao 17. oktobra 1860. u Prestvik golfskom klubu, u Ejrširu u Škotskoj, gde su škotski golferi pobedili.[19] Dva škota iz Danfermlina, Džon Rid i Robert Lokhart, su prvi demonstrirali golf u SAD u jednom voćnjaku 1888. godine. Rid je uspostavio prvi golf klub u Americi iste godine, Sent Endru golf klub u Jonkersu u Njujorku.[20]

Golf je jedan od retkih sportova koji je uspeo da sačuva razliku između profesionalizma i amaterizma. Golf je uveden na OI 2016.. Ovaj sport je uz fudbal i košarku jedan od najpopularnijih sportova na svetu. Profesionalnim golfom upravlja PGA (Professional Golf Association), a amaterskim golfom nacionalni savezi svake zemlje, udruženi u evropski savez (EGA) i svetski savez IGF (International Golf Federation).

Igra[uredi | uredi izvor]

Pogled iz vazduha na Golfplatz Vitenbek u Meklenburgu, Nemačka

Princip igre[uredi | uredi izvor]

Golf je igra u kojoj su suprotstavljeni igrač i golf igralište. Svaki igrač ima lopticu i komplet palica i bit je u tome da se loptica udarena palicom odvede od početnog područja (Tee) do rupe (Hole) i to sa što manjim brojem udaraca.

Svaki udarac bio uspješan ili ne računa se u rezultat, a ako se dogodi povreda određenog pravila igre onda se dodaju i kazneni bodovi odnosno udarci.[21]

U igri se igrači susreću s raznim fizičkim preprekama na terenu, jednako kao i s onim psihičke naravi. Golf je igra koja zahteva preciznost, strpljenje, smirenost i strategijsko razmišljanje.

Teren[uredi | uredi izvor]

Standardno golf igralište ima 18 delova koji se nazivaju polja ili rupe.[4][22] Svako polje ima početno područje (Tee) i završno područje zvano Hole, što je zapravo jamica u kojoj se nalazi zastavica, odnosno Pin

Prvo golf igralište sa 18 delova u SAD je bilo napravljeno na farmi ovaca u Dauners Grouvu u Ilinoisu 1892. godine. To igralište postoji i danas.[23]

Grin (Green) u dodiru s dva bunkera.

Veličina jednog terena s 18 polja koji se prelazi igrajući iznosi 5-7 km, a dužina pojedinog polja je od 60-600 m. Po dužini postoje tri vrste polja, to su kratka polja do 225 m, srednje duga polja do 425 m i duga polja preko 500 m. Igrač mora 18 polja proći određenim redom a pobednik je onaj igrač koji to uspe sa što manjim brojem udaraca.

Svako polje počinje sa uzvišenim područjem gde se loptica polaže na travu ili na stalak (drveni ili plastični) koji se zabode u zemlju.

Područje oko jamice naziva se Green, to je mjesto gde je trava najgušća i visine 3-6 mm. Negdje u sredini grina se nalazi rupa prečnika 10,8 cm i dubine desetak cm, a u nju je zabodena zastavica ili pin dužine oko 2 m.

Prostor između tia i grina je trava visine 10-18 mm i naziva se Fairway. Fervej je obrubljen nešto višom travom i taj prostor naziva Rough koji se u igri izbegava, jer je zbog visine trave igra otežana.

Grafički prikaz jednog polja. 1-Tee-off 2-lateralni vodeni hazard 3-raf 4-van granica 5-pesak 6-direktni hazard 7-fervej 8-grine 9-pin 10-rupa

Na poljima se nalaze i vodene prepreke (Water hazard). Vodena prepreka može biti more, jezero, ribnjak, reka, jarak ili bilo kakva vodena površina koja je obeležena crvenim kočićima, a prostire se popreko polja. Water hazard ne mora uvek da sadrži vodu.

Postoje i bočne vodene prepreke (Lateral water hazard) koje su obeležene crvenim kočićima, a prostiru se uzduž polja.

Prepreke se razlikuju prema pravilima po kojima se loptica odigrava. Peščana prepreka ili bunker je peščani hazard (prepreka). Igranje iz peska je puno teže, zahteva posebnu tehniku udarca i vrstu palice.

PAR i Stroke[uredi | uredi izvor]

Svako polje ima svoj PAR (Professional Average Result - Prosečni profesionalni rezultat), što znači da profesionalnom igraču treba toliko udaraca za odigravanje tog polja. Kratka polja imaju PAR3, srednja PAR4 i duga PAR5. Standardni PAR golf igrališta od 18 polja je 72. Igralište se obično sastoji od deset polja s PAR4 te po 4 polja s PAR3 i 5.

S obzirom na PAR postoje i nazivi pojedinih postignutih rezultata na poljima.

  • Birdie - jedan udarac ispod PAR vrednosti
  • Eagle - dva udarca ispod PAR vrednosti
  • Bogey - jedan udarac iznad PAR vrednosti
  • Double Bogey - dva udarca iznad PAR vrednosti
  • Hole in one - polje odigrano samo s jednim udarcem.

Još jedan pojam koji se dodaje igralištu je Stroke, brojna oznaka težine nekog polja koja se kreće od 1 do 18. Najteže polje ima Stroke 1 , a najlakše Stroke 18. Težina polja zavisi od dužine, konfiguracije, položaja, broja hazarda, smera prostiranja itd.

Hendikep[uredi | uredi izvor]

Hendikep je oznaka ranga pojedinog igrača, označava se brojevima od 0 do 36. Najbolji igrač ima hendikep 0 a najslabiji 36. Hendikep se stiče na temelju rezultata postignutih na turnirima, a izračunava se po propisima EGA-a. Kod prijava na turnir igrač je dužan da navede svoj hendikep, u slučaju navođenja krivog igrač može biti diskvalifikovan.

Golf oprema[uredi | uredi izvor]

Osnovna oprema svakog igrača je set palica, loptice, golf cipele i golf torba, a tome se još može dodati niz drugih stvari kao što su golf kolica, kišobran (golf se igra i po kiši), rukavice.

Palice[uredi | uredi izvor]

Najvažniji deo su palice, a tokom igre se sme koristiti najviše 14 palica.

Drvo, pater i gvožđe.

Postoji više vrsta palica. Osnovne su: WOOD, IRON i PUTTER. Svaka od njih se koristi za različiti tip udarca i na različitim delovima polja.

Svaka palica se sastoji od rukohvata ili gripa (izrađenog od gume ili kože), vrata palice koji zove se šaft (koji je izrađen od čelika ili grafita) i glave palice (drvene ili metalne)

  • Drvene palice (wood 1 se naziva i drajver) prepoznaje se po velikoj glavi koja se ranije izrađivala od drveta (po tome je dobila i ime), a danas od metala. U standardnom setu koriste se wood 1, 3 i 5. Služe izvođenju početnih udaraca i onih za koje potreban najveći domet loptice.
  • Gvozdene palice su nešto kraće od drvenih, najveća razlika je u građi glave. U standardnom setu koriste se ajroni od 2 do 9 i dva specijalizirana, PW – Pitching Wedge i SW – Sand Wedge.
  • Pater je palica specifičnog izgleda a koristi samo na grinu. Loptica udarena paterom ne leti kroz vazduh već se kotrlja po zemlji. U setu je samo jedan pater.
  • Danas se sve više koriste i tzv. hibridne palice. Glava tih palica građena je tako da kombinuje svojstva drvenih i gvozdenih palica.

Loptice[uredi | uredi izvor]

U golfu se koriste dva tipa loptica, to su wound i solid. Wound je tradicionalni tip konstrukcije loptice. Takva loptica građena je od tvrdog jezgra omotanog s 15-tak metara gumene trake i oko toga je ljuska od materijala balata ili surlina. Balat je mekši i manje otporan materijal, dok je surlin tvrđi i otporniji.[24]

Na površini loptice je raspoređen veći broj udubina tzv. dimple. Ta udubljenja poboljšavaju aerodinamička svojstva i produžuju let.

U vežbanju se koriste loptice zvane range. One su manjeg kvaliteta i njima se ne sme igrati na igralištu već samo na vežbalištu.

Popularnost[uredi | uredi izvor]

Deo golfskog terena u zapadnoj Indiji
Pogled iz vazduha na golfski teren u Italiji

Godine 2005. je Golf Digest objavio da su zemlje sa najviše golf terena po broju stanovnika bile: Švedska, Novi Zeland, Australija, Irska, Kanada, Vels, Sjedinjene Države, Švedska i Engleska (zemlje sa manje od 500.000 stanovnika su isključene iz pregleda).

Broj terena u drugim teritorijama se povećao, jedan primer toga je ekspanzija golfa u Kini. Prvi golf teren u Kini je otvoren 1984, a do kraja 2009 bilo je oko 600 terena u zemlji. Tokom najvećeg dela dosadašnjeg 21. veka, razvoj novih golf terena u Kini je bio zvanično zabranjen (sa izuzetkom ostrvske provincije Hajnana), ali se broj terena uprkos toga utrostručio u periodu od 2004 do 2009; zabrana se izbegava putem vladine prećutne saglasnosti tako što se jednostavno reč golf ne pominje u bilo kom razvojnom planu.[25]

U Sjedinjenim Državama, broj ljudi koji igra golf je dvadeset pet posto ili više godišnje je opao sa 6,9 miliona u 2000. godini na 4,6 miliona 2005,[26] po podacima Nacionalne golf fondacije. NGF je izvestila da je broj onih koji su igrali uopšte opao sa 30 na 26 miliona u toku istog perioda.[26]

Februara 1971. astronaut Alan Šepard je postao prva osoba koja je igrala golf izvan Zemlje. On je prokrijumčario golf palicu i dve loptice na letilicu Apolo 14 s namerom da igra golf na Mesecu. On je pokušao dva udarca. On je podbacio u prvom pokušaju, dok se za drugi procenjuje da je otišao više od 200 yd (180 m).[27]

Golfski tereni širom sveta[uredi | uredi izvor]

Broj golfskih terena po zemlji 2015. godine. U donjoj tabeli je navedeno prvih 18 zemalja koje imaju najveći broj golfskih terena.[28]

Zemlja Broj terena %
SAD 15.372 45%
Japan 2.383 7%
Kanada 2.363 7%
Engleska 2.084 6%
Australija 1.628 5%
Nemačka 747 2%
Francuska 648 2%
Škotska 552 2%
Južna Afrika 512 2%
Švedska 491 1%
Kina 473 1%
Irska 472 1%
Južna Koreja 447 1%
Španija 437 1%
Novi Zeland 418 1%
Argentina 319 1%
Italija 285 1%
Indija 270 1%
Ostatak sveta 4,110 13%
Ukupno 34,011 100%

Golf na Olimpijskim igrama[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Golf na Letnjim olimpijskim igrama

Golf je postao olimpijski sport u Parizu 1900, a igrao se i na Letnjim olimpijskim igrama 1904. u Sent Luisu. Nakon toga se više nije pojavljivao na Olimpijskim igrama, sve dok nije uvršten u program Letnjih olimpijskih igara 2016. u Rio de Žaneiru.[29] Grupu od 41 zemlje je predstavljalo 120 takmičara.[30]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b „Olympic sports of the past”. Olympic Movement. Pristupljeno 29. 3. 2009. 
  2. ^ a b file, Associated Press (9. 10. 2009). „Golf, rugby make Olympic roster for 2016, 2020”. cleveland.com. Pristupljeno 23. 9. 2010. 
  3. ^ Brasch 1970.
  4. ^ a b Golf. Encarta. Arhivirano iz originala 1. 11. 2009. g. Pristupljeno 20. 12. 2007. 
  5. ^ „Hill den Park – 9 Hole Golf Course”. hilden park.co.uk. Arhivirano iz originala 22. 12. 2007. g. Pristupljeno 20. 12. 2007. 
  6. ^ „The Rules of Golf”. United States Golf Association. Arhivirano iz originala 11. 10. 2007. g. Pristupljeno 7. 11. 2007. 
  7. ^ „Rules of Golf” (PDF). The Royal and Ancient Golf Club of St Andrews. Arhivirano iz originala (PDF) 31. 10. 2007. g. Pristupljeno 7. 11. 2007. 
  8. ^ „Amateur Status”. United States Golf Association. Arhivirano iz originala 1. 10. 2007. g. Pristupljeno 7. 11. 2007. 
  9. ^ „paganica (game) – Britannica Online Encyclopedia”. Britannica.com. Pristupljeno 23. 9. 2010. 
  10. ^ „Golf (Chui wan) – China culture”. 25. 9. 2009. Arhivirano iz originala 25. 12. 2017. g. Pristupljeno 23. 10. 2017. 
  11. ^ McGrath, McCormick & Garrity 2006, str. 13
  12. ^ Cochrane, Alistair (ed) Science and Golf IV: proceedings of the World Scientific Congress of Golf. Page 849. Routledge
  13. ^ Links plays into the record books BBC. Pristupljeno 24 September 2011
  14. ^ „Recognition for the world's oldest links, at last”. PGA Tour. 24. 3. 2009. Arhivirano iz originala 2. 4. 2009. g. Pristupljeno 24. 9. 2009. 
  15. ^ History Of Golf Golf Information.info.
  16. ^ Leibs 2004, str. 69.
  17. ^ "Historical Rules of Golf". ruleshistory.com. Pristupljeno 8 September 2010.
  18. ^ Richardson 2002, str. 46
  19. ^ The Open Championship – More Scottish than British PGA Tour. Pristupljeno 23 September 2011 „{title}”. Arhivirano iz originala 2. 10. 2012. g. Pristupljeno 27. 8. 2017. 
  20. ^ "Ryder Cup: Painting celebrates Dunfermline links to American golf". BBC. Pristupljeno 29 December 2014
  21. ^ 2008–2011 Rules of Golf (free download) Arhivirano 2008-10-29 na sajtu Wayback Machine
  22. ^ „Online Etymology Dictionary definition of the word Links”. Etymonline.com. Pristupljeno 23. 9. 2010. 
  23. ^ „Why Does Golf Have 18 Holes?”. Pristupljeno 6. 5. 2010. 
  24. ^ Nicholls, David (februar 1998). „History of the Golf Club”. Arhivirano iz originala 07. 11. 2007. g. Pristupljeno 5. 11. 2007. 
  25. ^ Washburn, Dan (6. 11. 2009). „Olympics makes China major player”. ESPN. Pristupljeno 7. 11. 2009. 
  26. ^ a b Vitello, Paul (21. 2. 2008). „More Americans Are Giving up Golf”. The New York Times. The New York Times Company. Pristupljeno 7. 7. 2008. 
  27. ^ „Feb. 6, 1971: Alan Shepard plays golf on the moon”. PGA.com. 
  28. ^ „How many Golf Holes are there in the World? Answer 576,534 - Scottish Golf History”. www.scottishgolfhistory.org. Pristupljeno 22. 11. 2016. 
  29. ^ „Golf returns to Olympics in 2016, but many questions remain”. Pristupljeno 16. 9. 2016. 
  30. ^ „Golf”. Rio 2016. Arhivirano iz originala 21. 9. 2016. g. Pristupljeno 16. 9. 2016. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Golf na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Голф&oldid=27548889”