Grahovsko polje

Za kraško polje u Bosni pogledajte stranicu Grahovsko polje (Bosna).

Grahovsko polje je malo kraško polje u jugozapadnom delu Crne Gore, nedaleko od granice sa Bosnom i Hercegovinom severoistočno od Orjena. Zahvata površinu od 6,4 km², pruža se na dužini od 7 kilometara i široko je 1,5 kilometar. Nadmorska visina polja je 695-780 metara. Otvoreno je prema Risanskom zalivu, od kojeg je udaljeno 6,5 km. Sevroistočno od polja je prostrana kraška zaravan Katunskog krša i Banjana, a prema zapadu se uzdiže Orjen (1894 m) i njegovi ogranci.

Polje je formirano u krečnjacima kredne starosti, na granici sa dolomitima, a dno mu je pokriveno fluvioglacijalnim nanosima Orjensje glacijacije, prosečne debljine 10 metara. Grahovsko polje spada u grupu periodski plavljenih kraških polja, stoga su ovde dobro razvijene privredne grane poput ratarstva i stočarstva.

Njime teče Grahovska reka, na kojoj je podignuto veštačko jezero za vavodnjavanje. Ima srednju januarsku temperaturu 2°C, a julsku 23°C. Godišnja količina padavina je 2895 mm. Njive zapremaju 50% površine polja, a ostalo su livade.

Na severnom obodu polja nalaze se izvori Grabovice, Grahovske reke i Čeline. U polju se nalazi i arheološko nalazište - nekropola Petkovići i naselje Grahovo.

Geografija

Grahovsko polje je malo kraško polje u jugozapadnom delu Crne Gore, nedaleko od granice sa Bosnom i Hercegovinom severoistočno od Orjena. Zahvata površinu od 6,4 km², pruža se na dužini od 7 kilometara i široko je 1,5 kilometar. Nadmorska visina polja je 695-780 metara. Otvoreno je prema Risanskom zalivu, od kojeg je udaljeno 6,5 km. Sevroistočno od polja je prostrana kraška zaravan Katunskog krša i Banjana, a prema zapadu se uzdiže Orjen (1894 m) i njegovi ogranci.

Polje je formirano u krečnjacima kredne starosti, na granici sa dolomitima, a dno mu je pokriveno fluvioglacijalnim nanosima Orjensje glacijacije, prosečne debljine 10 metara. Grahovsko polje spada u grupu periodski plavljenih kraških polja, stoga su ovde dobro razvijene privredne grane poput ratarstva i stočarstva.

Njime teče Grahovska reka, na kojoj je podignuto veštačko jezero za vavodnjavanje. Ima srednju januarsku temperaturu 2°C, a julsku 23°C. Godišnja količina padavina je 2895 mm. Njive zapremaju 50% površine polja, a ostalo su livade.

Na severnom obodu polja nalaze se izvori Grabovice, Grahovske reke i Čeline. U polju se nalazi i arheološko nalazište - nekropola Petkovići i naselje Grahovo.

U prošlosti su granice prema jugu i istoku bile različite. Region su naseljavali Riđani, pleme-rod koji se asimilovao ili doselio do kraja 17. veka. Planinski venci, planine Njegoš i planina Somina čine prirodnu granicu na severu. Brekovac, Bratogošti i Tisovac prostiru se do Trebišnjice i Bilećkog jezera od sjeverozapadne do jugozapadne granice. Južna i istočna granica Banjana ide preko brdovitog terena, bez većih prirodnih barijera. Regiju Grahova određuju sljedeća naselja koja su bila u sastavu Opštine koja je ukinuta 1960. godine, Naselja su Balosave, Bare, Broćanac, Vilusi, Grahovac, Grahovo, Dolovi, Zagora, Zaslap, Jabuke, Nudo, Podbužer, Riječani. i Spila.

Istorija

Prvi pisani pomen Grahova je 1687. godine. Grahovsko polje pominje vojvoda po imenu Ilija Balotić, čime će on i njegovi sunarodnici Vojvode iz susednih plemena rasteretiti grad i obezbediti mu 400 ljudi, od čega 200. bili sposobni da se bore u ratu. Još jedan njegov spis zaključuje da je iz plemena Drobnjaka, i da bi samo od njih doneo dodatnih 500 duša. Pleme Banjana nalazilo se po selima Grahovo i Grahovac. Ilija Balotić je rekao da će osloboditi grad Grahovo i da će u svakom trenutku imati na raspolaganju 100 ljudi protiv Turaka u slučaju upada na selo. Od 1858. godine Grahovo je u sastavu Crne Gore. U Regiji živi porodica Daković koja se titulirala kao grahovski knezovi, a prvi se pominje Jakov Daković. Iako ima malo podataka o njegovoj ličnoj biografiji, učestvovao je u bitkama protiv Osmanskog carstva, a poginuo je 1853. godine. Kraj je bio domaćin 2 bitke tokom Crnogorsko-osmanskih ratova, a mnogi Grahovci su učestvovali u bici na Vučjem Dolu. Tokom 20. vijeka, mnogi ljudi iz porodice Kovačevića u Nudom, odgajani su u komunističkoj porodici koja se najviše oružala u borbi protiv okupatora, a najznačajniji je bio Sava Kovačević.

Kultura

U vreme od 19. do 20. veka, u čast Grahovske bitke i Grahovačke bitke, napisano je Rođenje slobode-Grahovo.

 _{,,Na tomeđi, na pogonu}       

              _{pleme nam se namjerilo;}

              _{zlo svakoje nas dohvaća}

              _{i na nas se okomilo.}

              _{Vojasaka padalište}

              _{Grahovo je bilo naše;}

              _{krst i mjesec na licu mu}

              _{zelenom se zavađaše.}

               _{Ka Kosovo orošeno}

               _{krvlju devet Jugovića,}

               _{Grahovo se natopilo}

               _{krvlju - deset Petrovića.}

               _{Muke, patnje, pogibije}

               _{od zemana Ali-paše}

               _{neumorno - a uporno}

               _{svetile su ruke naše.}

               _{Ma Grahovac sve završi,}

               _{naš Grahovac čudo novo;}

               _{on osveti zlo i pokor,}

               _{što se sluči na Kosovo."}

          _{(Kralj Nikola, ,,Grahovsko kolo" 1913.g)}

Vidi još

• Nikšićko polje
• Cetinjsko polje
• Lukovsko polje
• Njeguško polje
• Dragaljsko polje

Literatura

• Rodić D. i Pavlović M. (1994): Geografija Jugoslavije 1, Savremena administracija, Beograd

;

• tekst dr Branka Radojčića, univ. prof., Nastavniči fakultet Nikšić u Encikoplefiji jugoslavije JLZ „Miroslav Krleža“ Zagreb 1986. tom 4 (E—HRV) str.545.