Dardanci

Ne poistovećivati sa Dardanci (Mala Azija).

Ilirska plemena

Dardanci ili Dardani (antgrč. Δαρδάνιοι [Dardánioi], Δάρδανοι [Dárdanoi]; lat. Dardani), su bili izuzetno moćan ilirsko-trački narod, veoma blizak Tribalima, srodni sa Dačanima i Mezima. Po legendi, Dardanci su bili osnivači Troje (vidi: Dardan (grad)) i saveznici Trojanaca u Trojanskom ratu.

Otac Eneje, prema legendi osnivač rimske slave i veličine, poreklom je Dardanac, kao i njegov rod gens Iulia, iz kojeg je proizašao i Gaj Julije Cezar poočim Oktavijana Avgusta. Stoga u kultu rimskih careva posebno mesto zauzima Afrodita-Venera (koja je i julijska zvezda). Poznato je da je Dardanac Eneja prema legendi sin boginje Afrodite.

Živeli su u staro doba u velikom delu današnje južne Srbije, zatim Makedonije, Kosova i Metohije

Dardanska kraljevina

Glavni članak: Kraljevina Dardanija

Dardanska oblast pružala se otprilike od Knjaževca do Velesa i od Šar-planine do Bugarske. Dardance su pokorili Rimljani verovatno krajem 1 veka p. n. e.

Dardanija je bila bogata rudama. Dardanci su bili dobro obučeni ratnici. Susedni narodi, Makedonci, a posle Rimljani, mnogo su propatili od njihovih upada sa Skordiscima.

200 i 197. p. n. e., poplavili su severni deo države makedonskog kralja Filipa III.

• 
  Kraljevstvo Dardanije, 3-1. vek pre nove ere
• 
  Kraljevstvo Dardanije, 3-1. vek pre nove ere

Naselja

Važniji i veći gradovi Dardanaca su bili Ulpiana (Priština) Therranda (Prizren) Vicianum (Vučitrn) Skopi (Skoplje) Damastioni (blizu Ohridskog jezera). Naissus (Niš) je kasnije postao najvažniji grad i sedište rimske provincije Mezije.

Rimska Dardanija

Glavni članak: Dardanija (rimska provincija)

97. p. n. e. Dardance su porazili Rimljani.

84. p. n. e. borio se protiv njih slavni rimski vojvoda i državnik Sula.

75 i 62. p. n. e. vođeni su ratovi između njih i Rimljana.

58 i kasnije, više puta, oni su poplavili Makedoniju.

Do kraja 3 veka posle Hrista dardanska oblast zvala se Dardanija, ali nije činila zasebnu provinciju, već je bila deo provincije Mezije (posle Gornje Mezije). Niš, Skoplje i Lipljan nalazili su se u to doba u Dardaniji. Krajem 3 veka posle Hrista Dardanija je postala posebna provincija, ali joj je oblast bila malo uža, jer je Niš pripao Dakiji (mediteranskoj, unutrašnjoj).

Pod rimskom vlašću, oni su gospodarima davali izvrsne vojnike. U njihovoj zemlji vađene su i rude (gvožđe, srebro i olovo), a za vlade cara Trajana i Hadrijana kovan je rudarski novac.

• 
  Rimska provincija Dardanija, 4. vek
• 
  Rimska provincija Dardanija u kasnom Rimskom carstvu

Vizantijska Dardanija

Glavni članak: Dardanija (vizantijska provincija)

U vreme Vizantijske uprave, postojala je vizantijska provincija Dardanija koja je obuhvatala delove današnje južne Srbije i delove Severne Makedonije. Dardanci su u ovo vreme već bili romanizovani i pretopljeni u stanovništvo kasnije poznato pod imenom Vlasi. Dolaskom Slovena, Sloveni i Vlasi će privremeno koegzistirati na nekadašnjem području Dardanaca, da bi se ovi Vlasi tokom vremena konačno pretopili u Slovene, odnosno u pretke današnjih Srba i Makedonaca.

Iako današnji kosovski Albanci svojataju Dardance kao svoje etničke i političke prethodnike, ne postoje dokazi koji bi ih doveli u direktnu vezu sa Dardancima. Srednjovekovni izvori pominju na Kosovu i Metohiji romanizovane potomke balkanskih starosedelaca, dok su današnji Albanci potomci drugog, neromanizovanog ogranka Ilira, koji se na Kosovo i Metohiju doselio kasnije sa područja današnje Albanije.

• 
  Vizantijska provincija Dardanija, 6. vek
• 
  Sloveni i Vlasi na području nekadašnje Dardanije (današnje južne Srbije) u 6-8. veku

Običaji Dardanaca

Prema jednom starom piscu, Dardanci su živeli vrlo primitivnim životom, nisu znali za čistotu, jer su se kupali svega tri put u životu, i živeli su u zemunicama, pokrivenim đubretom. U isto vreme priča se, da su bili veoma muzikalni i da su voleli flautu i instrumente sa žicom (vidi gusle). Kaže se, dalje, da su bili surovi i vrlo otporni. Bavili su se stočarstvom, i čuven je bio dardanski sir. Spominju se i grubi dardanski štofovi. Od njihovog jezika poznata su nam samo imena dveju biljaka.

Dardanski vladari

• Bardilej, osnivač Dardanije i prvi kralj
• Longarus, kralj (3. vek p. n. e.)
• Bato, kralj (3-2. vek p. n. e.)
• Monunius, kralj (2. vek p. n. e.)
• Etuta, kraljica (2. vek p. n. e.)

Vidi još

• Dardanija
• Kraljevina Dardanija
• Dardanija (rimska provincija)
• Dardanija (vizantijska provincija)
• Mezija
• Gornja Mezija
• Istorija Srbije u starom veku

Literatura

• Mirković, Miroslava (1981a). „Rimsko osvajanje i organizacija rimske vlasti”. Istorija srpskog naroda. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 66—76. 
• Mirković, Miroslava (1981b). „Ekonomsko-socijalni razvoj u II i III veku”. Istorija srpskog naroda. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 77—88. 
• Mirković, Miroslava (1981v). „Centralne balkanske oblasti u doba poznog carstva”. Istorija srpskog naroda. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 89—105. 
• Papazoglu, Fanula (1964). „Dardanska onomastika”. Zbornik Filozofskog fakulteta. Beograd. 8 (1): 49—75. 
• Papazoglu, Fanula (1969). Srednjobalkanska plemena u predrimsko doba: Tribali, Autarijati, Dardanci, Skordisci i Mezi. Sarajevo: Akademija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine. 
• Papazoglu, Fanula (1978). The Central Balkan Tribes in pre-Roman Times: Triballi, Autariatae, Dardanians, Scordisci and Moesians. Amsterdam: Hakkert. 
• Papazoglu, Fanula (1980). „O helenizaciji i romanizaciji”. Glas SANU. 320 (2): 21—36. 
• Papazoglu, Fanula (1988). „Ilirska i dardanska kraljevina: Poreklo i razvoj, struktura, helenizacija i romanizacija”. Iliri i Albanci. Beograd: SANU. str. 145—199. 
• Petrović, Vladimir P. (2007). Dardanija u rimskim itinerarima: Gradovi i naselja (PDF). Beograd: Balkanološki institut SANU. 
• Petrović, Vladimir P. (2007). „Pre-Roman and Roman Dardania: Historical and Geographical Considerations” (PDF). Balcanica. Balkanološki institut SANU (37): 7—23. 

Spoljašnje veze

• Etnokulturni odnos Kosova i Pomoravlja u praistoriji