Demografija Republike Srpske

U Republici Srpskoj je prosečna gustina naseljenosti 47 stanovnika na km²,^[1] što je svrstava u red retko naseljenih evropskih regiona. Uz to je, regionalni razmeštaj stanovništva veoma neravnomeran (npr. Hercegovina 20 st/km², a Posavina i Semberija 150 st/km²), što predstavlja dodatni problem za ekonomski i ukupni razvoj Republike Srpske.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Etnički sastav SR BiH 1948. godine^[2]

Srbi (44,29%)

Bošnjaci (30,73%)

Hrvati (23,94%)

Ostali (1,04%)

Još u prošlom veku većinsko stanovništvo u Bosni i Hercegovini je bilo pravoslavno, što pokazuje i popis iz 1865. godine kada je zabilježeno 46,3% pravoslavnih, 30,4% muslimana i 22,7% katolika. Sličan odnos u okviru etničke strukture bilježi i posljednji austrougarski popis iz 1910. godine (43,4% pravoslavnih, 32,3% muslimana i 23,3% katolika). Većinsko pravoslavno stanovništvo zabeleženo je i popisima u periodu između dva svetska rata (iz 1921. i 1931. godine).

U prvim popisima u socijalističkoj Jugoslaviji 1948, 1951. i 1961. godine na području SR BiH Srbi su bili najbrojnija etnička grupa. Prema prvom vanrednom popisu u socijalističkoj Jugoslaviji iz 1948. godine, od ukupno 2.565.277 stanovnika u BiH, Srba je bilo 1.136.116, ili 44,29% stanovnika, Muslimana je bilo 788.403, ili 30,73% stanovnika, a Hrvata je bilo oko 614.123, ili 23,94% stanovnika.^[2] Prema prvom redovnim popisu u socijalističkoj Jugoslaviji iz 1961. godine, od ukupno 3.277.948 stanovnika u BiH, Srba je bilo 1.406.057, ili 42,9% stanovnika, Muslimana je bilo 842.248, ili 25,7% stanovnika, a Hrvata je bilo oko 711.665, ili 21,7% stanovnika.^[3]

Popis iz 1971. godine prvi put je pokazao da je izmijenjena etnička struktura stanovništva bivše SR BiH i da su Muslimani u njoj postali relativna većina (39,6% Muslimani, 37,2% Srbi i 20,6% Hrvati).^[4] Prema poslednjem popisu u SFRJ 1991. godine na području Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine dalje je porastao udeo Muslimana na oko 43,67%, a smanjio se udeo Srba na oko 31,37%, ili 1.369.258 Srba od ukupno 4.364.574 stanovnika u SR BiH.^[5]

Prema popisu stanovništva Bosne i Hercegovine iz 1991. godine broj stanovnika iznosio je 4.364.649. Od toga je Srba bilo 1.369.883 ili 31,38%, Muslimana je bilo 1.905.274 ili 43,65%, Hrvata je bilo 755.883 ili 17,31%,Jugoslovena je bilo 239.857 ili 5,49%, a ostalih etničkih grupa 93.752 ili 2,14%.^[6]

Godine 1993. u ratnim uslovima broj stanovnika na teritoriji tadašnje Republike Srpske je procijenjen 1.378.852.^[7] 1996. godine je sproveden popis domaćinstava, izbeglica i raseljenih lica. Tim popisom je registrovano 410.173 domaćinstva i broj ukupnog stanovništva je procenjen na 1.391.593 stanovnika. 2000. godine je procenjena populacija od 1.469.182 stanovnika.

Etnički sastav prostora današnje Republike Srpske po naseljima 1961. godine
Etnički sastav prostora današnje Republike Srpske po naseljima 1981. godine
Etnički sastav prostora današnje Republike Srpske po naseljima 1991. godine

Etnički sastav Republike Srpske po opštinama 1991. godine (teritorijalna organizacija iz 2013. godine)
Etnički sastav Republike Srpske po opštinama 1991. godine (teritorijalna organizacija iz 2013. godine)
Udeo Srba u Republici Srpskoj po opštinama 1991. godine (teritorijalna organizacija iz 2013. godine)
Udeo Muslimana u Republici Srpskoj po opštinama 1991. godine (teritorijalna organizacija iz 2013. godine)
Udeo Hrvata u Republici Srpskoj po opštinama 1991. godine (teritorijalna organizacija iz 2013. godine)

Savremeni podaci[uredi | uredi izvor]

Prema procjeni Zavoda za statistiku Republike Srpske ukupan broj stanovnika Republike Srpske za 2018. godinu iznosi 1.147.902 stanovnika.^[8]

God.	Muški	Ženski	Ukupno
Procjene broja stanovnika Republike Srpske^[9]
1998.	679.795	749.003	1.428.798
1999.	689.186	759.351	1.448.537
2000.*	695.194	733.705	1.428.899
2001.	704.197	743.280	1.447.477
2002.	708.136	746.666	1.454.802
2003.	706.925	745.426	1.452.351
2004.	705.731	744.166	1.449.897
2005.	704.037	742.380	1.446.417
2006.	702.718	740.991	1.443.709
2007.	700.754	738.919	1.439.673
2013.	572.298	598.881	1.171.179^[8]
2018.	560.595	587.107	1.147.902^[8]
*Od 2000. godine u procjene broja stanovnika nije uključen Brčko distrikt.

Popis 2013. — podaci za Republiku Srpsku[uredi | uredi izvor]

Zbog velikog broja nepravilnosti tokom obrade podataka, i prikazanog broja u iznosu od 198.000 fiktivnih stanovnika Republika Srpska je odlučila da objavi sopstvene podatke o broju stanovnika za svoju teritoriju, koji su jedini validni i priznati rezultati od strane vlasti i institucija Republike Srpske. Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku u Srpskoj živi 1.170.342 stanovnika od čega 598.530, ili 51,14% žena i 571.812, ili 48,86% muškaraca.^[10]^[11]

Etnički sastav[uredi | uredi izvor]

Etnički sastav Republike Srpske 2013. godine^[11]

Srbi (82,95%)

Bošnjaci (12,69%)

Ostali (4,36%)

Od popisanog stanovništva 82,95% su se izjasnili kao Srbi, 12,69 kao Bošnjaci, 2,27 kao Hrvati, dok su 1,25% iz reda ostalih, to jest Srba je bilo 970.857, Bošnjaka je bilo 148.477, a Hrvata je bilo 26.509.^[12]

Etnički sastav Republike Srpske po opštinama 2013. godine
Etnički sastav Republike Srpske po opštinama 2013. godine
Udeo Srba u Republici Srpskoj po opštinama 2013. godine
Udeo Bošnjaka u Republici Srpskoj po opštinama 2013. godine
Udeo Hrvata u Republici Srpskoj po opštinama 2013. godine

Jezički sastav[uredi | uredi izvor]

Srpskim jezikom govori 982.480 građana Republike Srpske, bošnjačkim 150.221, a hrvatskim jezikom 17.315 građana.

Jezički sastav Republike Srpske po opštinama 2013. godine
Jezički sastav Republike Srpske po opštinama 2013. godine
Udeo srpskog jezika u Republici Srpskoj po opštinama 2013. godine
Udeo bosanskog jezika u Republici Srpskoj po opštinama 2013. godine
Udeo hrvatskog jezika u Republici Srpskoj po opštinama 2013. godine

Verski sastav[uredi | uredi izvor]

Da su pravoslavne vjeroispovjesti izjasnilo se 969.315 građana, muslimana je 149.435, a katolika 25.763.^[13]

Verski sastav Republike Srpske po opštinama 2013. godine
Verski sastav Republike Srpske po opštinama 2013. godine
Udeo pravoslavaca u Republici Srpskoj po opštinama 2013. godine
Udeo muslimana u Republici Srpskoj po opštinama 2013. godine
Udeo katolika u Republici Srpskoj po opštinama 2013. godine

Broj stanovnika po jedinicama lokalne samouprave[uredi | uredi izvor]

Po popisu stanovništva 2013. u Bosni i Hercegovini, a prema konačnim podacima za Republiku Srpsku koje je izdao Republički zavod za statistiku, u tabeli je prikazan konačan broj stanovnika po jedinicama lokalne samouprave.^[14]

Opština/Grad	Stanovnika	Srbi	Bošnjaci	Hrvati	Ostali	Neizjašnj.	Nepoznato
Banja Luka	180.053	162.057	6.818	4.887	3.324	2.641	328
Berkovići	2.041	1.873	155	11	1	0	1
Bijeljina	103.874	89.474	11.680	498	1.478	654	90
Bileća	10.607	10.447	26	21	72	30	11
Bratunac	18.651	11.897	6.558	30	79	22	35
Brod	15.720	11.065	1.312	3.021	151	142	29
Višegrad	10.118	8.942	895	32	53	19	177
Vlasenica	10.657	7.190	3.360	29	29	20	29
Vukosavlje	4.363	1.448	2.025	698	146	32	14
Gacko	8.710	8.316	332	13	40	3	6
Gradiška	49.196	40.707	6.226	800	970	411	42
Derventa	25.922	21.495	1.686	2.181	264	242	54
Doboj	68.514	50.968	14.417	1.550	949	467	163
Donji Žabar	3.669	2.658	4	991	9	5	2
Zvornik	54.407	37.242	16.775	103	120	70	97
Istočna Ilidža	14.437	13.455	632	148	96	96	10
Istočni Drvar	66	65	0	1	0	0	0
Istočni Mostar	244	153	78	11	0	0	2
Istočni Stari Grad	1.116	1.059	41	6	7	2	1
Istočno Novo Sarajevo	10.401	10.028	44	102	163	61	3
Jezero	1.039	779	251	6	1	1	1
Kalinovik	1.962	1.895	43	8	15	1	0
Kneževo	9.368	8.886	413	24	37	4	4
Kozarska Dubica	20.681	18.144	1.883	261	219	162	12
Kostajnica	5.645	4.117	1.276	82	42	66	2
Kotor Varoš	18.361	12.730	4.516	852	129	115	19
Krupa na Uni	1.560	1.555	3	2	0	0	0
Kupres	293	292	0	0	0	1	0
Laktaši	34.210	32.761	104	500	562	237	46
Lopare	14.689	13.267	1.310	48	31	23	10
Ljubinje	3.319	3.280	9	10	13	5	2
Milići	10.445	6.857	3.532	22	19	7	8
Modriča	24.490	19.530	2.880	1.396	412	156	116
Mrkonjić Grad	15.926	15.340	354	148	37	35	12
Nevesinje	12.542	11.964	508	27	18	18	7
Novi Grad	25.240	19.491	5.214	174	200	137	24
Novo Goražde	2.915	1.561	1.317	2	22	6	7
Osmaci	5.546	2.852	2.673	7	5	5	4
Oštra Luka	2.705	2.510	23	149	8	12	3
Pale	20.359	19.932	165	126	70	53	13
Pelagićevo	4.358	3.146	13	1.182	9	3	5
Petrovac	354	351	0	0	3	0	0
Petrovo	6.317	6.222	6	34	30	21	4
Prijedor	80.916	54.365	22.303	1.666	1.495	718	369
Prnjavor	34.357	29.478	2.749	423	1.452	225	30
Ribnik	5.851	5.825	0	11	11	2	2
Rogatica	10.302	9.217	1.009	18	41	12	5
Rudo	7.578	6.963	574	7	26	5	3
Sokolac	11.620	10.894	629	28	38	13	18
Srbac	16.993	16.013	394	128	280	89	29
Srebrenica	11.698	5.467	6.122	14	59	22	14
Teslić	37.236	28.166	6.887	1.346	454	339	44
Trebinje	28.239	26.484	863	295	398	180	19
Trnovo	1.983	1.131	818	15	10	9	0
Ugljevik	15.118	13.007	1.999	42	36	21	13
Foča	17.580	16.157	1.169	52	160	30	12
Han Pijesak	3.445	2.994	420	7	21	3	0
Čajniče	4.679	3.806	835	6	24	3	5
Čelinac	15.117	14.508	395	48	122	35	9
Šamac	16.308	12.832	1.005	2.176	135	141	19
Šekovići	6.326	6.187	103	8	12	5	8
Šipovo	9.969	9.302	578	26	34	24	5
Ukupno	1.170.342	970.857	148.477	26.509	14.641	7.861	1.997

Teritorijalni raspored stanovništva[uredi | uredi izvor]

Proces industrijalizacije i modernizacije saobraćajne mreže nakon Drugog svetskog rata nisu značajnije uticali na prostorni razmeštaj gradskih naselja, ali su podstakli proces urbanizacije. Naime, razvijeni gradski centri su se širili i na okolna ruralna naselja i istovremeno njihov broj funkcija se povećavao. Pored toga, neka ruralna naselja poprimila su brojne urbane funkcije (izgrađeni industrijski pogoni, otvorene trgovine, ambulante, škole, sportski tereni i sl.) i imaju tendenciju prerastanja u gradska naselja.

Najveće opštine u Srpskoj su (podaci iz 2004. godine):

Opština Banja Luka 224.647 stanovnika,
Opština Bijeljina 109.211 stan.,
Opština Prijedor 98.570 stan.,
Opština Doboj 80.464 stan.,
Opština Gradiška 61.440 stan.,
Opština Zvornik 51.688 stan.,
Opština Prnjavor 49.821 stan.,
Opština Teslić 49.021 stan.,
Opština Derventa 42.747 stan.,
Opština Laktaši 40.311 stan.,
Opština Kozarska Dubica 34.916 stan.,
Opština Trebinje 31.299 stan.,
Opština Novi Grad 31.144 stan.,
Opština Modriča 28.581 stan.,
Opština Pale 26.959 stan.,
Opština Foča 25.489 stan.,

A najmanje su:

Opština Istočni Drvar 62 stan.,
Opština Petrovac 189 stan.,
Opština Kupres (Republika Srpska) 483 stan.,
Opština Istočni Mostar 794 stan.,
Opština Jezero 1.316 stan.,
Opština Krupa na Uni 1.949 stan.,
Opština Trnovo 2.594 stan.,
Opština Berkovići 2.799 stan.,
Opština Donji Žabar 2.912 stan.,
Opština Ustiprača 3.095 stan.,
Opština Istočni Stari Grad 3.185 stan.,
Opština Oštra Luka 3.319 stan.,
Opština Ljubinje 4.258 stan.,
Opština Osmaci 4.807 stan.,
Opština Kalinovik 4.871 stan.,
Opština Han Pijesak 4.902 stan.,

Prirodno kretanje stanovništva^[15][uredi | uredi izvor]

	Broj stanovnika (procjena)	Živorođeni	Umrli	Prirodna promjena	Stopa nataliteta	Stopa mortaliteta	Prirodni priraštaj	Stopa ukupnog fertiliteta	Žensko fertilno stanovništvo (15-49 godina)
1991	1.569.332	21.337	12.266	9.071	13,6	7,8	5,8	1,72	394.612
1992
1993
1994
1995
1996¹⁾	1.247.464	12.263	10.931	1.332	9,8	8,8	1,1	1,58	279.954
1997¹⁾	1.248.683	13.757	11.755	2.002	11,0	9,4	1,6	1,78	280.229
1998¹⁾	1.250.490	13.527	12.469	1.058	10,8	10,0	0,8	1,74	280.635
1999¹⁾	1.250.622	14.500	12.529	1.971	11,6	10,0	1,6	1,87	280.662
2000¹⁾	1.249.838	14.191	13.370	821	11,4	10,7	0,7	1,82	280.487
2001¹⁾	1.248.655	13.699	13.434	265	11,0	10,8	0,2	1,77	280.221
2002	1.194.178	12.336	12.980	-644	10,3	10,9	-0,5	1,66	267.996
2003	1.192.622	10.537	12.988	-2.451	8,8	10,9	-2,1	1,42	267.716
2004	1.190.526	10.628	13.082	-2.454	8,9	11,0	-2,1	1,44	267.289
2005	1.187.940	10.322	13.802	-3.480	8,7	11,6	-2,9	1,39	266.756
2006	1.185.145	10.524	13.232	-2.708	8,9	11,2	-2,3	1,42	266.228
2007	1.182.217	10.110	14.146	-4.036	8,6	12,0	-3,4	1,36	265.658
2008	1.179.717	10.198	13.501	-3.303	8,6	11,4	-2,8	1,37	265.195
2009^[16]	1.177.995	10.603	13.775	-3.172	9,0	11,7	-2,7	1,42	264.859
2010	1.176.419	10.147	13.517	-3.370	8,6	11,5	-2,9	1,36	264.515
2011	1.174.420	9.561	13.658	-4.097	8,1	11,6	-3,5	1,28	264.085
2012	1.173.131	9.978	13.796	-3.818	8,5	11,8	-3,3	1,34	263.829
2013	1.171.179	9.510	13.978	-4.468	8,1	11,9	-3,8	1,29	261.574
2014	1.167.082	9.335	14.409	-5.074	8,0	12,3	-4,3	1,28	258.833
2015	1.162.164	9.357	15.059	-5.702	8,1	13,0	-4,9	1,29	255.815
2016	1.157.516	9.452	13.970	-4.518	8,2	12,1	-3,9	1,32	252.911
2017	1.153.017	9.339	14.663	-5.324	8,1	12,7	-4,6	1,31	250.241
2018^[17]^[18]	1.147.902	9.568	14.763	-5.195	8,3	12,9	-4,5	1,37	247.599
2019^[19]		9.274	15.081	-5.807
	Broj stanovnika (procjena)	Živorođeni	Umrli	Prirodna promjena	Stopa nataliteta	Stopa mortaliteta	Prirodni priraštaj	Stopa ukupnog fertiliteta	Žensko fertilno stanovništvo (15-49 godina)
Ukupno 1996-2018		253.442	309.807	-56.365	212,2	259,4	-47,2
Prosjek 1996-2018	1.194.301	11.019	13.470	-2.451	9,2	11,3	-2,1	1,48	266.665
^{1)Dio teritorije Brčko Distrikta je bio u sastavu Republike Srpske između 1996. i 2001. godine.}

Trenutna vitalna statistika ^[20][uredi | uredi izvor]

Rođeni

Januar - Mart 2019 = 2.090
Januar - Mart 2020 = 1.935
Razlika između broja rođenih u 2019. i 2020. godini (Januar - Mart) = -155 (-7,42%)

Umrli

Januar - Mart 2019 = 4.440
Januar - Mart 2020 = 3.876
Razlika između broja umrlih u 2019. i 2020. godini (Januar - Mart) = -564 (-12,70%)

Prirodni priraštaj

Januar - Mart 2019 = -2.350
Januar - Mart 2020 = -1.941
Razlika između prirodnog priraštaja u 2019. i 2020. godini (Januar - Mart) = +409

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

^ Mjesečni statistički pregled za novembar 2018. god. na sajtu Republičkog zavoda za statistiku RS
^ ^a ^b Grabeljšek 1994, str. 11.
^ Grabeljšek 1994, str. 11, 27. Brojevi su prepisani sa 11 strane, a na (neoznačenoj rednim brojem) 27 strani dati su neznatno drugačiji brojevi za 1961. Tu je ukupno 3.278.053 stanovnika, Srba je 1.406.043 stanovnika, a Muslimana je 842.388 stanovnika.
^ Dragičević 2015, str. 79.
^ „Stanovništvo prema nacionalnoj pripadnosti, popis 1991” (PDF). str. 1. Pristupljeno 28. 3. 2020.
^ Stanovništvo prema nacionalnoj pripadnosti i površina naselja, popis 1991, Bosna i Hercegovina
^ „Arhivirana kopija”. Arhivirano iz originala 5. 3. 2016. g. Pristupljeno 1. 9. 2015.
^ ^a ^b ^v Procjena broja stanovnika za Republiku Srpsku
^ Zavod za statistiku Republike Srpske
^ Srpska objavila svoje rezultate popisa; pogledajte kompletne rezultate (VIDEO)
^ ^a ^b Vranješ 2016, str. 12, 24.
^ Vranješ 2016, str. 25.
^ Vranješ 2016, str. 30.
^ Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Republici Srpskoj 2013, REZULTATI POPISA
^ „Bilteni stanovništva”.
^ „STATISTIČKI GODIŠNjAK REPUBLIKE SRPSKE 2009” (PDF).
^ „DEMOGRAFSKA STATISTIKA 2019” (PDF).
^ „STATISTIČKI GODIŠNjAK REPUBLIKE SRPSKE 2019” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 11. 07. 2020. g. Pristupljeno 16. 12. 2019.
^ „Rođeni i umrli u Republici Srpskoj, 2019.”.
^ „Mjesečni statistički pregled”.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Vranješ, Rajko; et al. (2016). Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Republici Srpskoj 2013. Rezultati popisa (PDF). Banja Luka: Republički zavod za statistiku Republike Srpske.
Grabeljšek, Dragana; et al. (1994). Nacionalni sastav stanovništva FNR Jugoslavije: podaci po naseljima i opštinama. Knj. 3 (PDF). Beograd: Savezni zavod za statistiku.
Komić, Jasmin; et al. (2019). Statistički godišnjak Republike Srpske, 2019 (PDF). Banja Luka: Republički zavod za statistiku. Arhivirano iz originala (PDF) 11. 07. 2020. g. Pristupljeno 04. 04. 2020.
Dragičević, Milena; et al. (2015). Statistički godišnjak/ljetopis Federacije BiH 2015. Sarajevo: Federalni zavod za statistiku.

[RS@MSP-1] Mjesečni statistički pregled za novembar 2018. god. na sajtu Republičkog zavoda za statistiku RS

[FOOTNOTEГрабељшек199411-2] Grabeljšek 1994, str. 11.

[FOOTNOTEГрабељшек199411,_27._Бројеви_су_преписани_са_11_стране,_а_на_(неозначеној_редним_бројем)_27_страни_дати_су_незнатно_другачији_бројеви_за_1961._Ту_је_укупно_3.278.053_становника,_Срба_је_1.406.043_становника,_а_Муслимана_је_842.388_становника-3] Grabeljšek 1994, str. 11, 27. Brojevi su prepisani sa 11 strane, a na (neoznačenoj rednim brojem) 27 strani dati su neznatno drugačiji brojevi za 1961. Tu je ukupno 3.278.053 stanovnika, Srba je 1.406.043 stanovnika, a Muslimana je 842.388 stanovnika.

[FOOTNOTEДрагичевић201579-4] Dragičević 2015, str. 79.

[5] „Stanovništvo prema nacionalnoj pripadnosti, popis 1991” (PDF). str. 1. Pristupljeno 28. 3. 2020.

[6] Stanovništvo prema nacionalnoj pripadnosti i površina naselja, popis 1991, Bosna i Hercegovina

[7] „Arhivirana kopija”. Arhivirano iz originala 5. 3. 2016. g. Pristupljeno 1. 9. 2015.

[Процјена-8] v Procjena broja stanovnika za Republiku Srpsku

[9] Zavod za statistiku Republike Srpske

[10] Srpska objavila svoje rezultate popisa; pogledajte kompletne rezultate (VIDEO)

[FOOTNOTEВрањеш201612,_24-11] Vranješ 2016, str. 12, 24.

[FOOTNOTEВрањеш201625-12] Vranješ 2016, str. 25.

[FOOTNOTEВрањеш201630-13] Vranješ 2016, str. 30.

[а-14] Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Republici Srpskoj 2013, REZULTATI POPISA

[15] „Bilteni stanovništva”.

[16] „STATISTIČKI GODIŠNjAK REPUBLIKE SRPSKE 2009” (PDF).

[17] „DEMOGRAFSKA STATISTIKA 2019” (PDF).

[18] „STATISTIČKI GODIŠNjAK REPUBLIKE SRPSKE 2019” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 11. 07. 2020. g. Pristupljeno 16. 12. 2019.

[19] „Rođeni i umrli u Republici Srpskoj, 2019.”.

[20] „Mjesečni statistički pregled”.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

*