Distributivni šok
Distributivni šok je posljedica poremećaja mikrocirkulacije i vazomotorne regulacije prokrvljenosti tkiva.[1]
Tipovi šoka[uredi | uredi izvor]
Postoji više formi ovog šoka:
- Anafilaktički/anafilaktoidni šok[2]
- Neurogeni šok[3]
- Septički šok[4]
- Endokrini šok
- Hipoglikemijski šok
Anafilaktični / anafilakoidni šok[uredi | uredi izvor]
Anafilaktični šok je posljedica trenutne burne i teške alergijske reakcije antigena i antitela. Anafilakoidni šok je maksimalna varijanta trenutne burne reakcije čiji je patomehanizam u datom trenutku nepoznat. U urgentnoj situaciji razlikovanje ova dva stanja šoka nije od značaja, jer je terapija ista.[2]
Uzroci anafilaktičnog šoka su: lijekovi (penicilin, kontrastna sredstva), otrovi životinjskog porijekla (ubodi insekata, ujed zmije) i hrana (jagode, badem, orah). U kliničkoj slici pored opštih gorenavedenih konstatuju se i znaci i simptomi alergijske reakcije: eritem, urtikarija, edemi kože, mučnina, povraćanje, proliv, spazam bronhija, dispneja, kašalj, edem glotisa.
Nakon brze dijagnostike terapija se sastoji u adekvatnoj oksigenaciji (4-8 l) i/ili endotrahealnoj intubaciji. Nadoknada volumena se vrši davanjem zamjene za plazmu (npr. dekstran 40 i dekstran 70, koloidnih (Haemacel 3,5%) i/ili kristaloidnih (npr. Ringer laktat, 500-1.500 ml i više) tečnosti.
Sljedeća mjera je aplikacija adrenalina 0,1 mg svakih 1-3 min. sve do postizanja odgovarajućih vrijednosti sistolnog pritiska. Potom se uvode H1- (npr. kloropiramin) i H2-antihistaminici (npr. ranitidin) intravenski.
Kortikosteroidi se daju u visokim dozama, npr metilprednizolon do 1.000 mg i. v.
Kod bronhospazma daje se aminofilin u bolusu (5 mg/kd), a po potrebi u infuziji ili inhalacija salbutamola ako dozvoljava stanje pacijenta.
Neurogeni šok[uredi | uredi izvor]
Ovaj oblik šoka nastaje kod neuroloških oboljenja ili češće povreda glave i kičmene moždine uslijed teškog oštećenja centralnog nervnog sistema. Mehanizam nastanka neurogenog šoka se objašnjava oštećenjem periferne regulacije vazomotornih refleksa krvnih sudova i negativnim inotropnim dejstvom na miokard zbog teškog cerebralnog oštećenja.[3]
Tok ovog šoka protiče manje dramatično od svih oblika distributivnog šoka. Neurološka trauma sama po sebi je rijetko jedini uzrok teškog, protrahiranog šoka. Zato je neophodno tragati za ostalim povredama i uzrocima šoknog stanja.
U simptomatici ovog oblika šoka pored opštih simptoma prisutni su neurološki poremećaji nastali kao posljedica neuroloških oboljenja ili češće neuro-traume. Kada se postavi dijagnoza pristupa se terapiji, koja se sastoji u oksigenaciji, nadoknadi tečnosti, primjeni kateholamina (dopamina) ako je neophodno. Kod bolesti i trauma CNS-a veoma je važno podići sistolni arterijski pritisak na oko 140 mm Hg, da bi se obezbijedila adekvatna perfuzija moždanog tkiva.
Septički šok[uredi | uredi izvor]
Septički šok je oblik distributivnog šoka koji se odlikuje teškom sistemskom upalnom reakcijom nastalom zbog infekcije. Uzročnici koji dovode do razvoja septičkog šoka su gram-pozitivne i gram-negativne bakterije, virusi i dr. koji su već prouzrokovali određenu bolest u organizmu (pneumoniju, infekciju urogenitalnog sistema, peritonitis, upalu kože). Širenje mikroorganizma u ostale organe odvija se preko krvi (bakterijemija, viremija), limfnog sistema, šupljih organa. Dolazi do raspadanja uzročnika infekcije, čiji oslobođeni toksini djeluju vazodilatatorno na periferne krvne sudove. Prekapilarni i postkapilarni krvi sudovi ne reaguju odgovarajuće na dejstvo kateholamina koji se oslobađaju u većim količinama dovodeći do relativnog smanjenja volumena krvi. Iz oštećenih krvnih sudova tkiva i organa zahvaćenih upalom dolazi do ekstravazacije tečnosti i gubitka intravaskularnog volumena. Kontarktilnost miokarda se smanjuje.[4]
Simptomatika septičkog šoka se karakteriše: visokom febrilnošću, tahikardijom, tahipnejom, leukocitozom.
Kod hiperdinamskog oblika šoka („crveni“ ili „topli šok“) prisutna je tahikardija i hipotenzija sa toplom i dobro prokrvljenom kožom i dobrim minutnim volumenom. Uslov za ovakvo stanje je očuvana funkcija srca sa očuvanim volumenom krvi.
Kod hipodinamskog oblika šoka („bijeli“ ili „hladni šok“) prisutna je tahikardija i hipotenzija sa hladnom i slabo prokrvljenom kožom i sniženim minutnim volumenom. Često se razvija iz hiperdinamskog oblika septičkog šoka, kod koga su kompenzacioni mehanizmi organizma poremećeni. U jedinicama intenzivne njege kod adekvatnog tretmana uglavnom se radi o hiperdinamskom obliku šoka.
Nakon precizno postavljene dijagnoze septičkog šoka terapija se sastoji pored opšte gorenavedene u dodatnom ordiniranju antibiotske terapije, po mogućnosti na osnovu antibiograma i/ili hirurškom tretmanu žarišta infekcije.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Shock: Heart and Blood Vessel Disorders: Merck Manual Home Edition”.
- ^ a b Ćosić V. Urgentna stanja u internoj medicini, Naučna knjiga, Beograd, 1987. pp. 51-53
- ^ a b J.M. Piepmeyer, K.B. Lehmann and J.G. Lane, Cardiovascular instability following acute cervical spine trauma, Cent Nerv Syst Trauma 2 (1985), pp. 153-159.
- ^ a b Mitchell, Richard Sheppard; Kumar, Vinay; Abbas, Abul K.; Fausto, Nelson. „Chapter 4”. Robbins Basic Pathology: With STUDENT CONSULT Online Access (8th izd.). Philadelphia: Saunders. ISBN 978-1-4160-2973-1.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Mitchell, Richard Sheppard; Kumar, Vinay; Abbas, Abul K.; Fausto, Nelson. „Chapter 4”. Robbins Basic Pathology: With STUDENT CONSULT Online Access (8th izd.). Philadelphia: Saunders. ISBN 978-1-4160-2973-1.