Dobrljin
Dobrljin | |
|---|---|
.jpg) Željeznička stanica u Dobrljinu | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Bosna i Hercegovina |
| Entitet | Republika Srpska |
| Opština | Novi Grad (Republika Srpska) |
| Stanovništvo | |
| — 2013. |  858 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 08′ 58″ S; 16° 28′ 53″ I / 45.1493361° S; 16.4812677° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
  Dobrljin Dobrljin na karti Bosne i Hercegovine | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 79223 |
| Pozivni broj | 052 |
Dobrljin je naseljeno mjesto u opštini Novi Grad, Republika Srpska, BiH. Prema popisu stanovništva iz 2013. godine, u naselju je živjelo 858 stanovnika.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Dobrljin je udaljen 15 do 16 kilometara od Novog Grada i 15 kilometara od Kostajnice.[1] Nalazi se na desnoj obali rijeke Une.[1]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Prvi put se pominje u 13. vijeku.[1] U prošlosti je bio u posjedu knezova Babunića, za koje se veže porijeklo imena Dobrljin.[1] Pruga od Dobrljina do Banje Luke izgrađena je 1873.[2] Austrougarska je tokom svoje vladavine za potrebe eksplatacije drveta otvorila pilanu „Šipad“ i pored autohtonog srpskog stanovništva naselila Slovence, Poljake, Čehe, Nijemce i Galicijane.[1] Radnici fabrike su učestvovali u generalnom štrajku 1906.[1] Prema podacima iz vremena Kraljevine Jugoslavije, u pilani je 1937. bilo zaposleno 303 radnika.[1]
Drugi svjetski rat[uredi | uredi izvor]
 | Ovaj odeljak možda zahteva čišćenje i/ili prerađivanje kako bi se zadovoljili standardi kvaliteta Vikipedije. |
Na dan 21. aprila 1941. ustaše su u parohijskom stanu u selu Dobrljinu, srez Bosanski Novi, izboli noževima sliku banjalučkog mitropolita Vasilija, "ukrali sa pisaćeg stola moje skupoceno naliv-pero, a orman sa parohijskim protokolima i arhivskim spisima varvarski pocepali i uništili, odneli ručnu gvozdenu kasu crkvene opštine sa gotovinom od 40.000 dinara, uložnu knjižicu na 20.000 dinara, uništili polisu osiguranja od 1.500.000 dinara, i odneli celokupni nameštaj kućevni i sve druge stvari".[3]
U Dobrljaku ustaše su poklale i svirepo ubile 200 Srba. Nakon masakra silovali su maloletne devojčice, devojke i žene, da bi posle orgijanja i njih poklali.[4]
Protu Aleksu Popovića iz Dobrljina, sreza bosanko-novskog terali su da poruši spomenik kralja Petra I koji je on sa narodom podigao govoreću mu: „Hajde, proto, odbi nos svom kralju“.
Sedamdesetpetogodišnjeg protu Aleksu iz Dobrljina nagonili su da ruši postament spomenika kralja Aleksandra. Neko vreme bio je u Kostajnici, zatim je oteran u Koprivnicu na prinudan rad a odatle u policijski zatvor u Zagrebu. Kada su protu Aleksu i njegove parohijane doterali u zagrebački zatvor, držali su ih dve noći i ceo dan na kiši u dvorištu, nisu im dali ni hrane ni vode, a gonili su ih da rade. Protu Aleksu su terali da baca iz kola ugalj u dvorište sve dok nije pao u nesvest. Noću pak, tukli su ih kundacima i pendrecima. Studentkinja Stilinovićeva tukla je revolverom po glavi protu Aleksu, „čupala mu bradu, pljuvala u lice i tukla nogom među noge“.
Kultura[uredi | uredi izvor]
U naselju se nalazi spomenik posvećen kralju Petru I Karađorđeviću.[1] Spomenik je podignut 1924. u obliku biste sa natpisom „Kralj Petar I Karađorđević“.[1] Nalazi se u dvorištu parohijskog doma.[1] Srušile su ga ustaše u aprilu 1941. godine.[1]
Parohija[uredi | uredi izvor]
Dobrljin je sjedište istoimene parohije Srpske pravoslavne crkve.[5] Parohija Dobrljin pripada Arhijerejskom namjesništvu pounskom u sastavu Eparhije banjalučke, a čine je Velika Žuljevica, Gornje Vodičevo, Dobrljin, Donje Vodičevo, Kuljani i Prusci.[5] Parohijski hram je posvećen Prenosu moštiju Svetog oca Nikolaja.[5] Izgradnja sadašnje crkve je počela 1903, kako bi zamjenila dotadašnju crvku brvnaru.[1] Zvono na crkvi je podignuto 1920.[1] Najčešće slave u naselju su Nikoljdan, Jovannjdan i Đurđevdan.[1]
Etno muzej[uredi | uredi izvor]
U Dobrljinu se nalazi manji etno muzej u vlasništvu Željke Krpić.[1]
Obrazovanje[uredi | uredi izvor]
Prva škola je otvorena u vrijeme Austrougarske.[1] Sadašnja Osnovna škola „Vuk Karadžić“, se nalazi u objektu koji je izgrađen 1974. godine.[1] Škola je do racionalizacije školstva u Jugoslaviji 1980. bila samostalna, nakon čega je postala područno odjeljene Osnovne škole „Dobrila Grubor“ iz Novog Grada.[1] Škola je od 1974. do 1992. nosila naziv „Mihailo Đurić“.[1] Između ostalih, školu su pohađali: Mladen Oljača, Dragan Kolundžija, Zdravko Zgonjanin, Dragan Ranilović i drugi.[1]
Sport[uredi | uredi izvor]
Sjedište je fudbalskog kluba Slaven koji je osnovan 1926. godine[1] U Dobrljinu je odigrana prva noćna fudbalska utakmica 1935. u Kraljevini Jugoslaviji, koja je održana ispod 800 sijalica.[1] Igrali su Slaven i Kostajnica (2-1).[1]
Saobraćaj[uredi | uredi izvor]
Železnica
Nakon posjete Evropi turski sultan Abdul Aziz je doneo odluku o gradnji željezničke pruge koja bi povezivala Carigrad sa Bečom.
U proleće 1871. godine započela je izgradnja pruge od Dobrljina do Banje Luke i puštena je u saobraćaj krajem decembra 1872. godine. Bila je to pruga normalnog koloseka, u dužini od 101,6 km. Na pruzi je izgrađeno 13 mostova, od kojih su dva bila železna. U ložionici u Banjoj Luci bilo je 5 lokomotiva. Dve su bile izrađene u fabrici Hanomag u Hanoveru u Nemačkoj a tri u fabrici Tubize u Belgiji.
Saobraćaj na pruzi Banja Luka — Dobrljin obustavljen je 14. novembra 1875. godine zbog nedovoljnog broja putnika i robe. Nakon Berlinskog kongresa 1878. godine Bosna i Hercegovina dolazi pod vlast Austro-ugarske monarhije. Pruga je popravljena a saobraćaj od Banje Luke do Prijedora uspostavljen je 1. decembra 1878. godine, a do Dobrljina 24. marta 1879. godine. Pruga je dobila naziv „Carska i kraljevska vojna žaleznica Banja Luka - Dobrljin“. Osim za potrebe vojske, željeznica je bila dostupna i za civilno stanovništvo. Tada su izgrađene i nove stanične zgrade, kao i magacini i magacinske utovarno - istovarne rampe. Prvog decembra 1891. godine železnička stanica Banja Luka povezana je sa gradom Banja Luka novoizgrađenom železničkom prugom u dužini od 3 km.
U Dobrljinu se danas nalazi željeznička stanica na liniji Željeznica Republike Srpske. Stanica raspolaže sa robnom blagajnom i utovarnom rampom.[1]
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Stanovnici se nazivaju Dobrljinci.[1]
| Nacionalnost[6] | 2013. | 1991. | 1981. | 1971. | 1961. |
| Srbi | 1.108 | 943 | 901 | 709 | |
| Jugosloveni | 24 | 58 | 1 | ||
| Hrvati | 7 | 7 | 18 | 27 | |
| Muslimani | 10 | ||||
| Crnogorci | 1 | ||||
| ostali i nepoznato | 2 | 5 | |||
| Ukupno | 858 | 1.139 | 1.011 | 935 | 736 |
| Demografija[6]- | ||
|---|---|---|
| Godina | Stanovnika | |
| 1948. | 2.492 | |
| 1953. | 0 | |
| 1961. | 736 | |
| 1971. | 935 | |
| 1981. | 1.011 | |
| 1991. | 1.139 | |
| 2013. | 858 | |
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ e ž z i j k l lj m n nj o p r s t ć u f „Ognjišta: Dobrljin”. Radio-televizija Republike Srpske. 11. 12. 2011. Pristupljeno 11. 12. 2011.
- ^ Kozara: vječito ponosna i legendarna planina, autor: Drago Todić, Srpske zemlje i svijet (geografski naučno-popularni časopis), Broj 27, štampa: Viluks d.o.o. u 3.000 primjeraka, izdavač: Geografsko društvo Republike Srpske, Banja Luka (2007). pp. 5.
- ^ Najveći zločini sadašnjice: patnje i stradanje srpskog naroda u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj od 1941-1945, Dr. Dragoslav Stranjaković, Gornji Milanovac, Dečje novine (1991), str. 102
- ^ Atlas ustaskog genocida nad Srbima 1941-1945 Strahinja Kurdulija
- ^ a b v „Parohija Dobrljin”. Srpska pravoslavna crkva. Arhivirano iz originala 07. 10. 2008. g. Pristupljeno 11. 12. 2011.
- ^ a b Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ: Popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine.
