Žbandaj
Žbandaj | |
|---|---|
| Administrativni podaci | |
| Država | Hrvatska |
| Županija | Istarska |
| Grad | Poreč |
| Stanovništvo | |
| — 2011. | 415[1] |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 12′ 32″ S; 13° 40′ 59″ I / 45.209° S; 13.683° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 132 m |
  Žbandaj Žbandaj na karti Hrvatske | |
 Žbandaj Žbandaj na karti Istarske županije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 52440 Poreč |
| Pozivni broj | +385 52 |
Žbandaj (ital. Sbandati) je naseljeno mesto u Republici Hrvatskoj u Istarskoj županiji. Administrativno je u sastavu Grada Poreča.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Žbandaj se nalazi 6 km jugoistočno od Poreča na nadmorskoj visini od 132 m. Prema popisu iz 2012. ima 296 stanovnika. Smješten je na brežuljku pokraj glavnog puta (D 302) Poreč — Baderna, na raskrsnici sa putem za Sveti Lovreč. Žbandaju gravitiraju naselja: Buići, Filipini, Jehnići, Kadumi, Kirmenjak, Ladrovići, Mičetići, Mihelići, Montižana, Radmani, Radoši, Ružići i Veleniki.
Žbandaj i okolna naselja administrativno pripadaju gradu Poreču, u kojem većina stanovništva uglavnom radi. Ostalo je još malo onih kije sa bave poljoprivredom. Okolina Žbandaja se intenzivno urbanizuje, a izgradnja je pre svega u funkciji masovnog turizma porečkog priobalja.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Šire područje je bilo nastanjeno od praistorije (ilirske gradine iz bronzanog doba), a u antičko doba pripadalo je Parentinskom području. Posle ratnih dešavanja i epidemija koje su ga demografski opustošile, u Žbandaju se 1570. godine nastanjuje kapetan Juraj Filipin sa 40 porodica iz Zemunika u Zadarskom zaleđu. To je bilo u sklopu organizovane kolonizacije koju je mletačka vlast provodila sa izbeglicama iz područja pod njenom vlašću koja su bila zahvaćena ratom sa Osmanlijama. Doseljenicima je dodeljivana neobrađena zemlja na lokalitetima napuštenih i nenaseljenih srednjovekovnih sela, što je dovodilo do širenja novonastalih naselja. Svojim dolaskom doseljenici su uticali na promenu u strukturi poljoprivredea na način da stočarstvo postaje jednako zastupljeno kao i zemljoradnja. Godine 1607. pominje se da je župan Žbandaja bio Šime Filipin, što dokazuje postojanje organizovane lokalne vlasti. Broj stanovnika u više se navrata sledećih decenija povećavao doseljavanjem novih izbeglica. Nakon 1622. godine naišao je novi talas naseljavanja Poreštine kolonistima pretežno iz Dalmacije, Crne Gore, Bosne, Albanije, kao i iz Furlanije, Treviza i grčkog Krita.
Trobrodna župna crkva Svetih Ivana i Pavla Mučenika izgrađena je na mestu starije crkve iz 1595. godine, u periodu doseljavanja stanovnika iz Dalmatinskoga zaleđa, kada je osnovana i župa. Zvonik je visok 20 m, a u unutrašnjosti crkve ima više umetnina rustičnih karakteristika te krstionica sa uklesanom 1688. godinom.
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Prema poslednjem popisu stanovništva iz 2001. godine u naselju Žbandaj je živelo 296 stanovnika[2] koji su živeli u 70 porodičnih i 12 samačkih domaćinstva.[3] Kretanje broja stanovnika po popisima 1857—2001.[4]
| godina popisa | 1857. | 1869. | 1880. | 1890. | 1900. | 1910. | 1921. | 1931. | 1948. | 1953. | 1961. | 1971. | 1981. | 1991. | 2001. | 2011. |
| br. stanovnika | 1521. |
Napomena:U 1857, 1869, 1921. i 1931. sadrži podatke za naselja Buići, Dekovići, Jehnići, Kadumi, Kirmenjak, Ladrovići, Mihelići, Montižana, Radmani, Radoši kod Žbandaja, Ružići i Veleniki i Vržnaveri. Od 1857. do 1880, 1921. i 1931. sadrži podatke za naselje Filipini, a u 1857, 1869, 1890, 1921. i 1931. za naselje Mičetići.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ „Popisane osobe, kućanstva i stambene jedinice, prvi rezultati popisa 2011.”. Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske. Arhivirano iz originala 01. 06. 2012. g. Pristupljeno 28. 8. 2012.
- ^ Popis stanovništva 2001. Stanovništvo po naseljima, www.dzs.hr
- ^ Kućanstva prema obiteljskom sastavu i obiteljska kućanstva prema broju članova, Popis 2001, www.dzs.hr
- ^ „Naselja i stanovništvo Republike Hrvatske 1857-2001, www.dzs.hr”. Arhivirano iz originala 19. 12. 2013. g. Pristupljeno 22. 09. 2020.
