Zapadna Dvina
| Zapadna Dvina Западная Двина; Заходняя Дзвіна; Daugava | |
|---|---|
_in_Riga_-_bridges.JPG) Zapadna Dvina kod Rige | |
 Basen Zapadne Dvine | |
| Opšte informacije | |
| Dužina | 1.020 km (630 mi)[1] km |
| Basen | 87.900 km2 |
| Pr. protok | 678 m3⁄s |
| Sliv | Baltičko more |
| Vodotok | |
| Izvor | Valdajsko pobrđe (Tverska oblast) |
| Koor. izvora | 56° 51′ 15.6″ N 32° 32′ 25.4″ E / 56.854333° S; 32.540389° I |
| V. izvora | 221 m |
| Ušće | Riški zaliv (Riga) |
| Koor. ušća | 57° 3′ 43″ N 24° 1′ 33″ E / 57.06194° S; 24.02583° I |
| Geografske karakteristike | |
| Država/e |  Rusija Belorusija Letonija |
| Naselja | Vitepsk, Polack, Navapolack, Daugavpils, Riga |
| Pritoke | Ajviekste, Obalj, Polota, Drisa, Ogre River, Kasplja, Ula, Ušača, Disna, Meža, Dubna River, Velesa, Usvjača, Lučosa, Vicba, Drujka, Toropa, Sarjanka, Perse, Užica, Dvinka, Žižica, Laucesa, Marupit, Melnička, Olekte, Riga, Milgravis kanal, Hapaka gravis |
| DRV | 01020000112199000000010 |
| Reka na Vikimedijinoj ostavi | |
Zapadna Dvina ili Daugava (rus. Западная Двина; blr. Заходняя Дзвіна; let. Daugava; nem. Düna, polj. Dźwina) reka je u severnom delu istočne Evrope i njen basen obuhvata područja tri zemlje: Rusije, Belorusije i Letonije.
Izvire na području Valdajskog pobrđa u Tverskoj oblasti Rusije i nakon 1.020 km toka uliva se u Riški zaliv Baltičkog mora kod grada Rige.[2] Kanalskim sistemom povezana je sa rekama Berezina i Dnjepar, odnosno sa Crnim morem.
Bila je prikazana na novčanici od 10 letonskih lata.[3][4][5][6]
Geografske karakteristike[uredi | uredi izvor]
Zapadna Dvina izvire iz močvara u blizini jezera Korjakino na području Valdajskog pobrđa Tverske oblasti u Rusiji. Nakon svega nekoliko kilometara toka protiče kroz jezero Ohvat odakle nastavlja svoj tok na jugozapadu. Kod grada Vitepska skreće ka severozapadu i zadržava taj pravac sve do ušća u Riški zaliv Baltičkog mora u koji se uliva u vidu manje erozivne delte.[1]
Ukupna dužina vodotoka je 1.020 km od čega je 325 km preko teritorije Ruske Federacije, 328 u Belorusiji i 367 km na području Letonije. Ukupna površina slivnog područja je 87.900 km². prosečan godišnji protok u zoni ušća je 678 m³/s.
Pritoke[uredi | uredi izvor]
Neke od najvažnijih pritoka Zapadne Dvine su Usvjača, Obalj, Polota, Drisa, Kasplja, Lučosa, Ula, Ušača, Disna, Velesa.
Gradovi[uredi | uredi izvor]
Najveći gradski centri koji leže na njenim obalama su Vitepsk, Polack, Navapolack, Daugavpils i Riga.
Etimologija[uredi | uredi izvor]
Prema Etimološkom rečniku Maksa Vasmera, toponim Dvina ne može da potiče iz uralskog jezika; umesto toga, verovatno dolazi od indoevropske reči koja je nekada značila reka ili potok.[7] Ime Dvina veoma nalikuje na Danuvius, koje je i samo po sebi izvedeno od protoindoevropskog *danu, što znači „velika reka”.
Ugrofinski nazivi Vēna (livonski), Väinajogi (estonski) i Väinäjoki (finski) potiču od proto-finskog *väin, što znači „velika, mirno valovita reka”.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Ljudi su se milenijumima naseljavali na ušću Dvine i duž obala Riškog zaliva, u početku učestvujući u ekonomiji lovaca i sakupljača i koristeći vode ušća Dvine za ribolov i sakupljanje hrane. Počevši oko šestog veka nove ere, vikinški istraživači su prešli Baltičko more i ušli u reku Dvinu, plovivši uzvodno u unutrašnjost Baltika.[10]
U srednjem veku, Dvina je bila deo trgovačkog puta od Varjaga do Grka,[11] važan put za transport krzna sa severa i vizantijskog srebra sa juga. Područje Rige, naseljeno Livima koji govore finski, postalo je ključno mesto naseljavanja i odbrane ušća Dvine barem još u srednjem veku, o čemu svedoči sada porušeno utvrđenje u Tornjakalnsu na zapadnoj obali reke Dvina u današnjoj Rigi. Od poznog srednjeg veka zapadni deo basena Dvine je došao pod vlast raznih naroda i država; na primer, letonski grad Dvinopils je na različite načine bio pod papskom, slovenskom, poljskom, nemačkom i ruskom vlašću sve do obnove letonske nezavisnosti 1990. godine na kraju Hladnog rata.[12][13][14]
Okolina[uredi | uredi izvor]
Reka je počela da doživljava pogoršanje životne sredine u sovjetskoj eri zbog kolektivne poljoprivrede (koja je izazvala značajno štetno zagađenje vode) i hidroenergetskih projekata.[15]
Kvalitet vode[uredi | uredi izvor]
Uzvodno od letonskog grada Jekabpilsa, pH reke ima karakterističnu vrednost od oko 7,8 (blago alkalna). U ovoj oblasti koncentracija jonskog kalcijuma je oko 43 miligrama po litru, nitrata oko 0,82 miligrama po litru, jonskog fosfata 0,038 miligrama po litru, a zasićenost kiseonikom je 80 %. Visok nivo nitrata i fosfata u Dvini doprineo je ekstenzivnom nagomilavanju biomase fitoplanktona u Baltičkom moru; reke Odra i Visla takođe doprinose visokom opterećenju Baltika nutrijentima.
U Belorusiji se zagađenje vode Dvine smatra umereno teškim, pri čemu su glavni izvori prečišćene otpadne vode, uzgoj ribe i oticanje poljoprivrednih hemikalija (kao što su herbicidi, pesticidi, nitrati i fosfati).[16][17]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b „Main Geographic Characteristics of the Republic of Belarus. Main characteristics of the largest rivers of Belarus”. Land of Ancestors. Data of the Ministry of Natural Resources and Environmental Protection of the Republic of Belarus. 2011. Pristupljeno 27. 9. 2013.
- ^ „Gruberts D. „Daugava”. Nacionālā enciklopēdija.”. Nacionālā enciklopēdija. Pristupljeno 11. 8. 2022.
- ^ „Banknotes of the Bank of Latvia”. Bank of Latvia. Pristupljeno 2. 1. 2018.
- ^ Ēvalds Vēciņš; Rubenis, Dzintars; Gunārs Rolands Grīns (2002). Nauda Latvijā XX gadsimtā : Katalogs I daļa 2. sējums. (na jeziku: letonski). Riga: Zvaigzne. str. 79. ISBN 9984223450. OCLC 45699853.
- ^ Ēvalds Vēciņš; Rubenis, Dzintars; Gunārs Rolands Grīns (2002). Nauda Latvijā XX gadsimtā : Katalogs I daļa 2. sējums. (na jeziku: letonski). Riga: Zvaigzne. str. 81. ISBN 9984223450. OCLC 45699853.
- ^ Ēvalds Vēciņš; Rubenis, Dzintars; Gunārs Rolands Grīns (2002). Nauda Latvijā XX gadsimtā : Katalogs I daļa 2. sējums. (na jeziku: letonski). Riga: Zvaigzne. str. 61. ISBN 9984223450. OCLC 45699853.
- ^ Fasmer, Maks. Эtimologičeskiй slovarь Fasmera (na jeziku: ruski). str. 161.
- ^ Veedla, Aarne (4. 2. 2003). „Patriarhi suguvõsa saladused” (na jeziku: estonski). ekspress.ee. Arhivirano iz originala 8. 12. 2008. g. Pristupljeno 5. 12. 2008.
- ^ Johan Gabriel Sparwenfeld (2002). J.G. Sparwenfeld's diary of a journey to Russia 1684—87. ISBN 9789174023244. „Joakim Cronman (d. 1703), colonel with the garrison regiment of Narva 1679, colonel with the Savolaks and Nyslott provincial regiment 1683, commandant at Neumünde fortlet ...”
- ^ Frucht, Richard C. (2005-01-01). Eastern Europe: An Introduction to the People, Lands, and Culture (na jeziku: engleski). ABC-CLIO. ISBN 978-1-57607-800-6. Pristupljeno 2017-07-06. „The Daugava was an important transit river (carrying everything from Vikings to floating lumber) for centuries [...].”
- ^ Roman Adrian Cybriwsky (20. 3. 2018). Along Ukraine's River: A Social and Environmental History of the Dnipro (Dnieper). Central European University Press. str. 45. ISBN 978-963-386-205-6.
- ^ Latvijas Padomju Sociālistiskās Republikas — Augstākās Padomes Deklarācija: Par Latvijas Republikas neatkarības atjaunošanu. Likumi — Latvijas Republikas Tiesību Akti.
- ^ „Aktualitātes Latvijas vēsturē arhīva dokumentos: 1990. gada 4. maijs”. Latvijas Nacionālais arhīvs (na jeziku: letonski). Pristupljeno 1. 8. 2022.
- ^ „Peace Treaty between Latvia and Russia”. Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Latvia. Arhivirano iz originala 2007-09-26. g. Pristupljeno 2008-05-04.
- ^ C.Michael Hogan (2012). „Daugava River”. Encyclopedia of Earth. National Council for Science and the Environment.
- ^ „Towards water security in Belarus: a synthesis report”. OECDiLibrary. str. 19—20. doi:10.1787/488183c4-en. Pristupljeno 27. 6. 2021.
- ^ „Water Report 15”. fao.org. Food and Agriculture Organization of the United Nations. Pristupljeno 27. 6. 2021.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Fasmer, Maks. Эtimologičeskiй slovarь Fasmera (na jeziku: ruski). str. 161.
- Richard C. Frucht; Purs, Aldis (2005). Latvia. Eastern Europe. ABC-CLIO. str. 115. ISBN 978-1-57607-800-6. Pristupljeno 2009-08-01.
- Francis W. Carter and David Turnock. 2002. Environmental problems of East Central Europe. 442 pages Google eBook
- Kropotkin, Peter Alexeivitch; Bealby, John Thomas (1911). „Dvina”. Encyclopædia Britannica (na jeziku: engleski). 8 (11 izd.). str. 738.
- Jordan, Robert Paul (mart 1985). „When The Rus Invaded Russia... Viking Trail East”. National Geographic. sv. 167 br. 3. str. 278—317. ISSN 0027-9358. OCLC 643483454.
- Thomas Schaub Noonan (1965). The Dnieper Trade Route in Keivan Russia (900-1240 A.D.). 1.
- Thomas Schaub Noonan (1967). The Dnieper Trade Route in Kievan Russia (900-1240 A.D.). 2. University Microfilms.
- Dixon, D.F., 1998. Varangian-Rus warrior-merchants and the origin of the Russian state. Journal of Macromarketing, 18(1), pp. 50—61.
- Adelson, H.L., 1960. Early medieval trade routes. The American Historical Review, 65(2), pp. 271—287.
- Sverdlov, M.B., 1970. Transit Routes in Eastern Europe in the 9th to 11th Centuries. Soviet Geography, 11(6), pp. 472—479.
- Petrukhin, V.J., 2006. The Dnieper rapids in" De administrando imperio": the trade route and its sacrificial rites. BAR INTERNATIONAL SERIES, 1499, p. 187.
- Jakobsson, Sverrir (2020). The Varangians: In God’s Holy Fire. Palgrave Macmillan. ISBN 978-3-030-53796-8.
- Spinei, Victor (2009). The Romanians and the Turkic Nomads North of the Danube Delta from the Tenth to the Mid-Thirteenth Century. BRILL. str. 54. ISBN 978-90-04-17536-5.
- ActiveSoft, Developed by. „Basarabi – complexul de biserici rupestre”. www.crestinortodox.ro.
- Curta, Florin (31. 8. 2006). Southeastern Europe in the Middle Ages, 500-1250. Cambridge University Press. str. 303. ISBN 978-0-521-81539-0.
- DiGioia, Amanda (2020). Multilingual Metal Music: Sociocultural, Linguistic and Literary Perspectives on Heavy Metal Lyrics. Bingley: Emerald Group Publishing. str. 85. ISBN 978-1-83909-948-9. Pristupljeno 27. 1. 2023.
- Velasco Laguna, Manuel (2012). Breve historia de los vikingos (versión extendida) (na jeziku: španski). Madrid: Nowtilus. str. 168. ISBN 9788499673479. Pristupljeno 27. 1. 2023.
- Marat Terterov; Reuvid, Jonathan (2005). Doing Business with Latvia. GMB Publishing Ltd. str. 182. ISBN 1-905050-61-5.
- Boguslavskiй V. V.; Kuksina E. I. (2001). „Statья «Яm-Zapolьskiй dogovor»”. Slavяnskaя эnciklopediя. Kievskaя Rusь — Moskoviя. 2. M.: Olma-Press. str. 749. ISBN 5-224-02249-5.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Индексный поиск по водоемам Беларуси — Западная Двина
- Priroda Belorusii: Populяrnaя эnciklopediя / Redkol.: I. P. Šamяkin (gl. red.) i dr. — 2-e. — Mn.: BelSЭ imeni Petrusя Brovki, — — 599 s. — 40.000 эkz. 1989. ISBN 9785-85700-001-4. str. 163.
- Западная Двина (река) — статья из Большой советской энциклопедии
- Daugava River photos at flickr
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ostale | |
