Zimski dvorac

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Zimska palata, sa Palatnog trga
Zimska palata, sa Palatnog nasipa
Zimska palata, odozgo
Zimski dvorac

Zimski dvorac (rus. Зимний дворец) u Sankt Peterburgu je bio službena rezidencija ruskih imperatora od 1732. do 1917. godine. On je jedan od najznačajnijih spomenika ruske barokne arhitekture, tačnije rokokoa. Nakon Februarske revolucije, dvorac je postao sedište Privremene vlade. Godine 1922. dvorac je pripojen državnom muzeju Ermitaž. Dvorac je sagrađen u periodu 1754—1762. po projektu italijanskog arhitekte Bartolomea Rastrelija.

Zimski dvorac je lociran između Dvorskog nasipa i Dvorskog trga, uz mesto gde se nalazila originalna Zimska palata Petra Velikog, sadašnja i četvrta Zimska palata izgrađena je i menjana skoro neprekidno između kasnih 1730-ih i 1837, kada je teško oštećena u požaru i odmah obnovljena.[1] Juriš na palatu 1917. godine, kako je prikazano u sovjetskoj propagandnoj umetnosti i u filmu Sergeja Ajzenštajna iz oktobra 1927. godine, postao je ikonski simbol Ruske revolucije.

Carevi su izgradili svoju palatu na monumentalnom opsegu koji je imao za cilj da odrazi silu i moć Carske Rusije. Iz ove palate, carevi[2] su vladali nad preko 22.800.000 km2 (8.800.000 sq mi)[3][4] (skoro 1/6 kopnene mase Zemlje) i 125 miliona podanika do kraja 19. veka. Nekoliko arhitekata je učestvovalo u projektovanju Zimske palate - pre svega Italijan Bartolomeo Rastreli (1700-1771) - u onome što je postalo poznato kao elizabetanski barokni stil. Zeleno-bela palata ima sveukupni oblik izduženog pravougaonika, a glavna fasada je duga 215 m (705 ft) i visoka 30 m (98 ft). Smatra se da Zimska palata sadrži 1.886 vrata, 1.945 prozora, 1.500 soba i 117 stepeništa.[5] Nakon ozbiljnog požara, obnova palate 1837, ostavila je spoljašnjost nepromenjenom, ali su veliki delovi unutrašnjosti redizajnirani u različitim ukusima i stilovima, što je dovelo do toga da se palata opisuje kao „palata iz 19. veka inspirisana modelom u stilu rokokoa“.[6]

Zimska plata Petra Velikog (1711–1753)[uredi | uredi izvor]

Prva zimska palata, koju je 1711. godine dizajnirao za Petra Velikog, Domeniko Trezini, koji je 16 godina kasnije trebalo da dizajnira treću zimsku palatu.

Po povratku iz svoje velike diplomatske misije 1698. godine, Petar I od Rusije je pokrenuo politiku pozapadnjačenja i širenja koja je trebalo da transformiše Rusko carstvo u Rusku imeperiju i veliku evropsku silu.[7] Ova politika se manifestovala u vidu cigli i maltera stvaranjem novog grada, Sankt Peterburga, 1703. godine.[8] Kultura i dizajn novog grada zamišljeni su kao svesno odbacivanje tradicionalne ruske arhitekture pod vizantijskim uticajem, poput tada modernog Nariškinovog baroka, u korist klasično nadahnute arhitekture koja prevladava u velikim gradovima Evrope. Car je nameravao da njegov novi grad bude dizajniran u flamanskom renesansnom stilu, kasnije poznatom kao petrinjski barok, i to je stil koji je odabrao za svoju novu palatu u gradu. Prva kraljevska rezidencija na tom mestu bila je skromna brvnara tada poznata kao Domik Petra I, izgrađena 1704. godine, koja je gledala prema reci Nevi. Godine 1711. transportovana je u Petrovsku Naberežnu,[9] gde i danas stoji.[10] Sa raščišćavanjem lokacije, car je zatim krenuo u izgradnju veće kuće između 1711. i 1712. Ovu kuću, koja se danas naziva prvom zimskom palatom, projektovao je Domeniko Trezini.[11]

Prva Zimska palata bila je skromna zgrada na dva glavna sprata pod krovom od škriljevca.[12] Smatra se da je Petru uskoro dosadila prva palata, jer je 1721. sagrađena druga verzija Zimske palate pod rukovodstvom arhitekte Georga Matarnovija. Matarnovijeva palata, iako još uvek veoma skromna u poređenju sa kraljevskim palatama u drugim evropskim prestonicama, nalazila se na dva sprata iznad rustifikovanog prizemlja, sa centralnim izbočenjem ispod postolja poduprtog stupovima.[13] Tu je Petar Veliki umro 1725.

Zimska palata nije bila jedina palata u nedovršenom gradu, te čak ni najlepša, jer je Petar naredio svojim velikašima da izgrade kamene rezidencije i da tamo provode pola godine.[14] Ovo je bila nepopularna komanda; Sankt Peterburg je osnovan na močvari, sa malo sunčeve svetlosti, i govorilo se da tu mogu da rastu samo kupus i repa. Bilo je zabranjeno obarati drveće za gorivo, te je topla voda bila dozvoljena samo jednom nedeljno. Jedino se druga Petrova supruga, carica Katarina, pretvarala se da uživa u životu u novom gradu.[14]

Kao rezultat prinudnog robovskog rada iz celog carstva,[15] rad na gradu je brzo napredovao. Procenjuje se da je 200.000 ljudi umrlo za dvadeset godina tokom izgradnje grada.[15] Tadašnji diplomata, koji je opisao grad kao „gomilu sela povezanih zajedno, poput neke plantaže u Zapadnoj Indiji”, samo nekoliko godina kasnije nazvao ga je „svetskim čudom, imajući u vidu njegove veličanstvene palate”.[16] Neke od ovih novih palata u Petrovom omiljenom flamanskom baroknom stilu, poput Kikinove dvorane i Menšikove palate, još uvek stoje.

Palata, 1725–1855[uredi | uredi izvor]

Glavno ili „Jordansko stepenište“, (8 na donjem planu) tako nazvano jer se na praznik Bogojavljenja car spustio ovim carskim stepeništem u stanju za ceremoniju „blagoslova voda“. To je jedan od retkih delova palate koji je zadržao Rastrelijev stil rokokoa iz 18. veka. Masivni sivi granitni stubovi dodati su sredinom 19. veka. Slika Konstantina Uktomskog.[17]

Nakon smrti Petra Velikog 1725. godine, grad Sankt Peterburg još uvek nije bio centar zapadne kulture i civilizacije, kako je on to zamislio. Mnogi aristokrati koje je car primorao da se nastane u Sankt Peterburgu su otišli. Vukovi su noću tumarali trgovima, dok su se grupe nezadovoljnih kmetova, uvezenih za izgradnju novog carskog grada i Baltičke flote, često bunile.

Petra I je nasledila njegova udovica, Katarina I, koja je vladala do njene smrti 1727. Nju je zatim nasledio unuk Petra I, Petar II, koji je 1727. uveliko uvećao Matarnovijevu palatu radom arhitekte Domenika Trezinija.[10] Trezini, koji je dizajnirao Letnju palatu 1711. godine, bio je jedan od najvećih predstavnika petrinjskog baroknog stila, i sada je potpuno redizajnirao i proširio postojeću Matarnovijevu Zimsku palatu, do te mere da je cela Matarnovijeva palata postala samo jedan od dva završna paviljona nove, i treća, Zimske palate.[18] Treća palata, kao i druga, bila je u petrinjsko-baroknom stilu.

Arhitektura[uredi | uredi izvor]

Savremeno zdanje ima oblik kvadrata sa unutrašnjim dvorištem i fasadama okrenutim ka rijeci Nevi, Admiralitetu i Dvorskom trgu. Glavna fasada, okrenuta prema Dvorskom trgu, prorezana je lukom odnosno paradnim prolazom prema unutrašnjem dvorištu.

Na jugoistočnom dijelu drugog sprata nalazi se jedan od spomenika rokokoa, nasleđe četvrtog zimskog dvorca — Velika crkva Zimskog dvorca.

Zimski dvorac ima 1.057 soba, 1.786 vrata i 1.945 prozora.

Glavna fasada je 150 metara duga i 30 metara visoka. U prizemlju se uglavnom nalaze činovničke prostorije, prostorije za osoblje, galerije i sale. Na prvom spratu se nalaze glavne prostorije i apartmani carske porodice. Na drugom spratu se nalaze sobe i apartmani za visoke dvorjane i funkcionere. Velike sale koje je koristio dvor su bile uzduž hodnika koji je počinjao od Jordanskog stepeništa.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ The numbering of the Winter Palaces varies. Most referees used in the writing of this page refer to the present palace as the fourth. That is: Trezzini, 1711 (I); Mattarnovy, 1721 (II); Trezzini, 1727 (III) and Rastrelli, 1732 (IV). Thus, to agree with the majority and because these four versions were "palaces" each differing from the last rather than recreations, this will be the numbering used here. However, other sources count the log cabin of Peter the Great as the first palace, while others discount Trezzini's 1727 rebuilding and others count the 1837 reconstruction as a 5th Winter Palace. One source (not used here) numbers a temporary wooden structure erected to house the court during the building of the present palace.
  2. ^ In 1721, Tsar Peter I received the title of Emperor from the Governing Senate. Scholars use the titles of "Tsar" and "Emperor" (and their feminine forms) interchangeably.
  3. ^ Taagepera, Rein (septembar 1997). „Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia”. International Studies Quarterly. 41 (3): 498. JSTOR 2600793. doi:10.1111/0020-8833.00053. Pristupljeno 2020-06-28. 
  4. ^ Turchin, Peter; Adams, Jonathan M.; Hall, Thomas D (decembar 2006). „East-West Orientation of Historical Empires”. Journal of World-Systems Research. 12 (2): 223. ISSN 1076-156X. Pristupljeno 2020-06-28. 
  5. ^ Figes 2018.
  6. ^ Budberg 1969, str. 200
  7. ^ Massie 1981, str. 234–243
  8. ^ Massie 1981, str. 355–366
  9. ^ Peter's Quay on the St Petersburg Website
  10. ^ a b Petrakova
  11. ^ Swiss Architecture on the Neva. Trezzini, catalogue of works. 1711
  12. ^ Budberg 1969, str. 194
  13. ^ Budberg 1969, str. 196
  14. ^ a b Cowles 1971, str. 49
  15. ^ a b Cowles 1971, str. 58
  16. ^ Hughes 1998, str. 216
  17. ^ Budberg 1969, str. 198
  18. ^ Budberg 1969, str. 196

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Zimski dvorac na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Зимски_дворац&oldid=27554471”