Italijanski front (Prvi svetski rat)

Italijanski pohod
	Deo Prvog svetskog rata
Vreme	1915. — 1918.
Mesto	severna Italija
Ishod	Kolaps Austrougarske i Trijanonski sporazum
Sukobljene strane
Kraljevina Italija; Ujedinjeno Kraljevstvo; Francuska	Austrougarska; Nemačko carstvo
Komandanti i vođe
Luiđi Kadorna; Armando Dijaz	Konrad fon Hecendorf; Svetozar Borojević; Oto fon Belov
Žrtve i gubici
1.832.639:; 316.789 ubijeno ; 946.640 ranjeno; 569.210 zarobljeno ; 6.700:; 1.057 ubijeno; 4.971 ranjeno; 670 nestalo/zarobljeno; 2.872:; 480 ubijeno; (700 indirektno umrlo); 2.302 ranjeno; nepoznato zarobljeno	1.386.327:; 155,350 ubijeno ; 175.041 nestalih 560.863 ranjenih; 477.024 zarobljenih; N/A

Italijanski front (ital. Fronte italiano; nem. Südwestfront) je predstavljao seriju bitaka u severnoj Italiji između Italije i Austrougarske i njihovih saveznika od 1915. do 1918. Italija se nadala da će ulaskom u Antantu dobiti južni Tirol, Trst, Trentino, Istru i Dalmaciju. Iako se Italija nadala da će osvojiti teritorije iznenadnom ofanzivom, front je ubrzo upao u rovovski rat, sličan onom na Zapadnom frontu, ali na velikim nadmorskim visinama i sa izuzetno hladnim zimama. Borbe duž fronta raselile su veći deo lokalnog stanovništva, a nekoliko hiljada civila je umrlo od neuhranjenosti i bolesti u italijanskim i austrougarskim izbegličkim logorima.^[7]

Saveznička pobeda u bici kod Vitorio Veneta, raspad Austrougarske i italijansko zauzimanje Trenta i Trsta okončali su sve vojne operacije na frontu do novembra 1918. Primirje Vila Đusti stupilo je na snagu 4. novembra 1918. godine,^[8]^[9]^[10] kada je Austrougarska više nije postojala kao jedinstvena celina. Neki Italijani su kasnije nazvali sukob kao Četvrti italijanski rat za nezavisnost, pošto je njime završena završna faza ujedinjenja Italije.^[11]

Uzroci pohoda[uredi | uredi izvor]

Italija je bila članica saveza Centralnih sila zajedno sa Austrougarskom i Nemačkom. Nije proglasila rat u avgustu 1914. pod izgovorom da njeni saveznici nisu direktno napadnuti. Italija je još od Bečkog kongresa 1815. imala spor sa Austrougarskom. Tada je nekoliko italijanskih gradova predano Austrougarskoj. Početkom Prvoga svetskoga rata Italiju su obilazili saveznički diplomati i nudili su Italiji ustupke i teritorije ako uđe u rat na strani sila Antante. Italija je 26. aprila 1915. potpisala Londonski sporazum sa Antantom, a 23. maja 1915. proglasila je rat Austrougarskoj.

Alpski front[uredi | uredi izvor]

Alpski ili italijanski front bio je u osnovi stalna linija odbrane i rovova, koja se protezala duž granica Austrougarske i Italije od 1915. do 1917.

Pohodi 1915. i 1916.[uredi | uredi izvor]

Prva bitka na Soči[uredi | uredi izvor]

Italija je na samom početku rata pokušala da zauzme Goricu na reci Soči. Međutim italijanska vojska je bila loše opremljena artiljerijom, vozilima i municijom. Na početku rata Italija je imala samo 680 vozila za prevoz vojske. Konji su se još uvek koristili za transport i nisu mogli da prenose teret dovoljno brzo na jako strmom terenu Alpi. Osim toga novi italijanski komandant nije imao ratnog iskustva i bio je jako nepopularan u vojsci. Na početku ofanzive Italijana je bilo dva puta više, ali nisu uspeli da probiju austrijske obrambene linije na Alpima. Austrijske snage su uglavnom bile na uzvišenjima, pa su se Italijani morali penjati tokom ofanzive. Posle dve nedelje Italijani su pokušali drugi frontalni napad sa više artiljerije, ali ponovo su vraćeni na polazne položaje. Od 18. oktobra do 4. novembra 1915. usledio je novi bezuspešni napad sa 1200 topova.

Asjađo ofanziva[uredi | uredi izvor]

Nakon italijanskih neuspešnih ofanziva Austrijanci su počeli pripremati kontraofanzivu od Trenta prema Asjađu. Ofanziva je počela 11. marta 1916. Petnaest austrougarskih divizija je probilo italijanske linije. Italijanski komandant je bio upozoren da se sprema ofanziva, a on je odabrao lokalne ofanzive umesto da pripremi odbranu. Potpuni poraz Italijana je sprečen samo brzim dolaskom pojačanja sa drugih frontova.

Kasnije bitke na Soči[uredi | uredi izvor]

Tokom 1916. izbile su još 4 bitke na Soči. Šesta bitka na Soči započela je u avgustu 1916. i bila je mnogo uspešnija od prethodnih ofanziva, zato što je austrougarska vojska bila iscrpljena i oslabljena Brusilovljevom ofanzivom na istočnom frontu, kada je izgubila 1,5 miliona vojnika. Italijani u šestoj bici na Soči nisu ostvarili nigde strateški dobitak, ali osvajanje Gorice je podiglo moral italijanske vojske. Usledile su još tri bike na Soči (Sedma, Osma i Deveta bitka na Soči) od 14. septembra 1916. do 4. novembra 1916. U tim bitkama se nije ništa postiglo, osim što su istrošile snage već iscrpljenih armija obe strane.

Dolazak Nemaca 1917.[uredi | uredi izvor]

Nakon minijaturnih dobitaka u Desetoj bici na Soči, Italijani su usmerili svoj napad na austrijske linije severno i istočno od Gorice. Italijanske snage pod zapovedništvom Lujđija Kapela probile su austrijske linije i zauzele su Banjšku planotu. Italijani su bili na rubu pobede, ali morali su da se povuku jer su im linije snabdevanja bile prenategnute, odnosno nisu mogle održavati vojsku koja je ušla dublje u neprijateljsku teritoriju.

Posle Jedanaeste bitke na Soči austrougarskoj vojsci je očajnički trebalo pojačanje. Na front su došli Nemci, jer su imali manje posla na Istočnom frontu, gde je u julu 1917. propala ofanziva od Kerenskoga. Nemci su uveli Hutijerovu taktiku i pripremali su novu ofanzivu. Italijanska vojska je bila pogođena padom morala. Vojnici su živeli loše i prisiljavani su da idu iz napada u napad, a vojni dobici bi bili minimalni. Austrougarska i nemačka vojska su 24. oktobra 1917. započeli bitku kod Kobarida. Bitku su započeli velikom artiljerijskom vatrom, pa je usledilo napredovanje vojske pomoću Hutijerove taktike, zaobilazeći italijanske jake tačke i napadajući iz pozadine. Krajem prvoga dana bitke Italijani su se povukli 20 km. Italija je izgubila veliku teritoriju.

1918. :Završetak rata[uredi | uredi izvor]

Bitka na reci Pijavi[uredi | uredi izvor]

Austrijanci su brzo napredovali, pa su linije snabdevanja ostale iza njih i bili su prisiljeni da se zaustave i regrupiraju. Italijani su potisnuti do obrambenih linija blizu Venecije na reci Pijavi. Imali su 600.000 mrtvih tokom rata. U novembru 1917. Britanci, Francuzi i Amerikanci su počeli ojačavati front, tako da je austrijska ofanziva zaustavljena. U proleće 1918. Nemci su povukli vojsku, jer im je bila potrebna za Proljetnu ofanzivu. Austro-ugarski generali se nisu mogli lako složiti kako da završe rat u Italiji jednom konačnom ofanzivom. Nadvojvoda Jozef August Austrijski odlučio je da se sprovede ofanziva sa dva šiljka.

Bitka na reci Pijavi je započela napadom na planinskom prelazu Tonal. Austrijski dezerteri su Italiji odali ciljeve ofanzive, tako da su Italijani znali gde će biti šiljci napada austrijske vojske. Zbog toga su postavili dve armije na put jednoga šiljka. Drugi šiljak je predvodio Svetozar Borojević od Bojne. Drugi šiljak austrijske vojske je dobro napredovao dok mu linije snabdevanja nisu bile bombardovane i dok nisu stigla italijanska pojačanja. Jedan veliki deo Borojevićeve vojske je prešao reku Pijavu i kad više nisu mogli održavati tu poziciju nisu se mogli lako ni povući, jer su poplave odnele mostove. Italijani su udarom na krila izložene Borojevićeve vojske naneli Austrijancima težak poraz. Austrijska vojska je posle toga krenula putem dezintegracije.

Odlučujuća bitka kod Vitorija Veneta[uredi | uredi izvor]

Posle bitke kod Pijave u kojoj je Italija pobedila nije došlo do italijanske kontraofanzive, jer su imali jako velike gubitke, pa su smatrali da je opasno krenuti u ofanzivu. General Armando Dijaz je čekao da stigne još pojačanja sa Zapadnog fronta. U oktobru je Italija sakupila dovoljno vojnika za ofanzivu. Odlučili su da napadnu Vitorio Veneto, koji se nalazio preko Pijave. Austrijska vojska se žestoko borila, ali saveznika je bilo mnogo više. Italijani su se probili kroz rupu u koju su uputili pojačanja i slomili su austrijsku obrambenu liniju. Oko 300.000 austrijskih vojnika se predalo 3. novembra 1918. Austrija je oslabljena bitkom kod Vitorija Veneta 4. novembra 1918. potpisala primirje.

Napomene[uredi | uredi izvor]

^ 246.133 ubijeno u akciji i 70.656 nestalih u akciji i pretpostavljenih mrtvih do 1921. godine
^ oko 300.000 samo tokom bitke za Kaporeto 24. oktobar – 19. novembar 1917
^ Exact figures missing in von Horstenau's work for the year 1916 are provided for August in Wilfried Thanner, Analyse des Stellungskrieges am Isonzo von 1915-1917, p. 301 link text and for the time period 15 May - 31 July 1916, from k.u.k. official reports, in Gianni Pieropan, 1916. Le montagne scottano, Tamari editori, Bologna, 1968, p. 214.
^ 150.812 vojnika i 4.538 oficira poginulih u akciji.
^ Na Italijanskom frontu je zarobljeno ili nestalo ukupno 670.114 austrougarskih vojnika i oficira, od kojih su 495.073 bili ratni zarobljenici. Koliko se od 175.041 nestalih smatralo mrtvim do 1921. nije utvrđeno. Ukupno 341.601 austrougarski vojnik i oficir je nestao i smatrao se mrtvim do 1921. godine, a nepoznati deo toga je na Italijanskom frontu.
^ oko 380.000 samo tokom bitke za Vitorio Veneto 24. oktobar – 4. novembar 1918

Reference[uredi | uredi izvor]

^ Mortara 1925, str. 28–29 link text
^ „War Losses (Italy) | International Encyclopedia of the First World War (WW1)”.
^ Statistics of the Military Effort of the British Empire During the Great War 1914–1920, The War Office, p. 744.
^ Glaise von Horstenau 1932, str. BeiL. IV. V. VII. link text
^ „War Losses (Austria-Hungary) | International Encyclopedia of the First World War (WW1)”.
^ Tortato, Alessandro: La Prigionia di Guerra in Italia, 1914–1919, Milan 2004, pp. 49–50. Does not include 18,049 who died. Includes 89,760 recruited into various units and sent back to fight the AH army, and 12,238 who were freed.
^ Petra Svoljšak (1991). Slovene refugees in Italy during the First World War (Slovenski begunci v Italiji med prvo svetovno vojno), Ljubljana. Diego Leoni – Camillo Zadra (1995), La città di legno: profughi trentini in Austria 1915–1918, Trento-Rovereto 1995.
^ Armistice Convention with Austria-Hungary
^ Cervone, Pier Paolo (1994). Vittorio Veneto, l'ultima battaglia (na jeziku: Italian). Milano: Mursia (Gruppo Editoriale). ISBN 88-425-1775-5.
^ Di Michele, Andrea. Trento, Bolzano e Innsbruck: L'Occupazione Militare Italiana del Tirolo (1918-1920) (PDF) (na jeziku: Italian). str. 436—37. Arhivirano iz originala (PDF) 2017-08-22. g. Pristupljeno 2018-11-03.
^ „Archived copy” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 22. 8. 2017. g. Pristupljeno 22. 8. 2017. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

Literatura[uredi | uredi izvor]

Erlikman, Vadim (2004). Poteri narodonaseleniia v XX veke : spravochnik. Moscow. ISBN 5-93165-107-1.
Cassar, George H. (1998). The Forgotten Front: The British Campaign in Italy, 1917–1918. London: Continuum International Publishing Group. ISBN 1-85285-166-X.
Clodfelter, M. (2017). Warfare and Armed Conflicts: A Statistical Encyclopedia of Casualty and Other Figures, 1492-2015 (4th izd.). Jefferson, North Carolina: McFarland. ISBN 978-0786474707.
Edmonds, J. E.; Davies, Sir Henry Rodolph (1949). Military Operations: Italy 1915–1919. History of the Great War based on Official Documents by Direction of the Committee of Imperial Defence. Maps in rear cover folder. London: HMSO. OCLC 4839237.
Keegan, John (2001). The first World War; An Illustrated History. London: Hutchinson. ISBN 0-09-179392-0.
Keegan, John (1998). The first World War. London: Random House (UK). ISBN 0-09-1801788.
Mortara, G (1925). La Salute pubblica in Italia durante e dopo la Guerra. New Haven: Yale University Press.
Nicolle, David (2003). The Italian Army of World War I. Osprey Publishing. ISBN 1-84176-398-5.
Page, Thomas Nelson (1920). Italy and the World War. New York, Charles Scribner's Sons, Full Text Available Online.
Pompé, Daniel; et al., ur. (1924). Les armées françaises dans la Grande guerre. Tome X. 1er Volume. Ordres de bataille des grandes unités - Groupes D'Armées, Armées, Corps d'Armées. Ministère De la Guerre, Etat-Major de l'Armée - Service Historique (na jeziku: francuski) (1st izd.). Paris: Imprimerie Nationale. Pristupljeno 14. 8. 2020. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
Thompson, Mark (2008). The White War: Life and Death on the Italian Front, 1915–1919. London: Faber and Faber. ISBN 978-0-465-01329-6.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

FirstWorldWar.Com The Battles of the Isonzo, 1915–17
FirstWorldWar.Com Battlefield Maps: Italian Front
11 battles at the Isonzo
The Walks of Peace in the Soča Region Foundation
The Kobarid Museum (in English)
Društvo Soška Fronta (in Slovene)
Pro Hereditate – extensive site (in English, Italian, and Slovene)
Interactive map with the extensive documentation with 360° Surround photography virtual tours
Rapporto Ufficiale. Published 1929–1974. 10 books - free access to the full texts (Italian))

[3] 246.133 ubijeno u akciji i 70.656 nestalih u akciji i pretpostavljenih mrtvih do 1921. godine

[4] 300.000 samo tokom bitke za Kaporeto 24. oktobar – 19. novembar 1917

[8] Exact figures missing in von Horstenau's work for the year 1916 are provided for August in Wilfried Thanner, Analyse des Stellungskrieges am Isonzo von 1915-1917, p. 301 link text and for the time period 15 May - 31 July 1916, from k.u.k. official reports, in Gianni Pieropan, 1916. Le montagne scottano, Tamari editori, Bologna, 1968, p. 214.

[9] 150.812 vojnika i 4.538 oficira poginulih u akciji.

[10] Na Italijanskom frontu je zarobljeno ili nestalo ukupno 670.114 austrougarskih vojnika i oficira, od kojih su 495.073 bili ratni zarobljenici. Koliko se od 175.041 nestalih smatralo mrtvim do 1921. nije utvrđeno. Ukupno 341.601 austrougarski vojnik i oficir je nestao i smatrao se mrtvim do 1921. godine, a nepoznati deo toga je na Italijanskom frontu.

[12] 380.000 samo tokom bitke za Vitorio Veneto 24. oktobar – 4. novembar 1918

[1] Mortara 1925, str. 28–29 link text

[2] „War Losses (Italy) | International Encyclopedia of the First World War (WW1)”.

[5] Statistics of the Military Effort of the British Empire During the Great War 1914–1920, The War Office, p. 744.

[6] Glaise von Horstenau 1932, str. BeiL. IV. V. VII. link text

[7] „War Losses (Austria-Hungary) | International Encyclopedia of the First World War (WW1)”.

[11] Tortato, Alessandro: La Prigionia di Guerra in Italia, 1914–1919, Milan 2004, pp. 49–50. Does not include 18,049 who died. Includes 89,760 recruited into various units and sent back to fight the AH army, and 12,238 who were freed.

[13] Petra Svoljšak (1991). Slovene refugees in Italy during the First World War (Slovenski begunci v Italiji med prvo svetovno vojno), Ljubljana. Diego Leoni – Camillo Zadra (1995), La città di legno: profughi trentini in Austria 1915–1918, Trento-Rovereto 1995.

[14] Armistice Convention with Austria-Hungary

[Cervone-15] Cervone, Pier Paolo (1994). Vittorio Veneto, l'ultima battaglia (na jeziku: Italian). Milano: Mursia (Gruppo Editoriale). ISBN 88-425-1775-5.

[16] Di Michele, Andrea. Trento, Bolzano e Innsbruck: L'Occupazione Militare Italiana del Tirolo (1918-1920) (PDF) (na jeziku: Italian). str. 436—37. Arhivirano iz originala (PDF) 2017-08-22. g. Pristupljeno 2018-11-03.

[17] „Archived copy” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 22. 8. 2017. g. Pristupljeno 22. 8. 2017. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

[1]

[2]

[nb 1]

[nb 2]

[3]

[4]

[5]

[nb 3]

[nb 4]

[nb 5]

[6]

[nb 6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]