Kanada (jezik)
| kanada | |
|---|---|
| ಕನ್ನಡ – tr. Kannada | |
.jpg) | |
| Govori se u | Indija |
Broj govornika | 43 miliona[1][2] drugi jezik: 130 miliona[1] (2011) |
| devanagari i kanada pismo | |
| Zvanični status | |
Službeni jezik u |  Karnataka |
| Reguliše | Različite akademije i vlada države Karnataka[4] |
| Jezički kodovi | |
| ISO 639-1 | kn |
| ISO 639-2 | kan |
| ISO 639-3 | kan |
 Rasprostranjenost kanada jezika[5] Većinski jezik
Manjinski jezik | |
Kanada (ಕನ್ನಡ – tr. Kannada)[6][7][8][9] je južnoindijski jezik, koji se uglavnom koristi u saveznoj državi Karnataka. Pripada porodici dravidskih jezika. Sa oko 43 miliona govornika jedan je od 4 najveća jezika južne Indije.[10] Ako se uračunaju i oni kojima kanada nije prvi jezik, broj govornika dostiže 57 miliona.[11] Kanada je jedan od 23 zvanično priznata jezika Indije.[12] Kanada je jedan od najstarijih dravidskih jezika, i ima dugu literarnu tradiciju. Porocenjuje se da je kao poseban jezik nastao pre 2500 godina. Prvi zapis na jeziku kanada je „Bramagiri ukaz“ cara Ašoke iz 230. godine p. n. e. Pre nove ere, a i u prvim vekovima nove, jezik kanada je bio u bliskom kontaktu sa grčkim i rimskim teritorijama na zapadu. U nekim starim grčkim dramama, nailazi se na kanada reči i fraze.
Jezik kanada ima bogatu fleksiju, sa 3 roda (muški, ženski, neutralni) i dva broja (jednina, množina). Jezik je fonetski i ima 49 fonema i grafema (simbola u alfabetu). Pisani simboli su slični drugim indijskim pismima, t. j. potiče od brami pisma. Kao i mnogi jezici indijskog potkontinenta, kanada jezik je pozajmio brojne reči iz sanskrita. Savremeni rečnik sadrži mnogo pozajmljenica iz engleskog jezika.
Kanadski jezik je napisan pomoću kanadskog pisma, koje je nastalo iz kadambskog pisma iz 5. veka. Kanada je epigrafski posvedočena tokom oko jednog i po milenijuma, a starokanadska književnost je procvetala u dinastiji Ganga u 6. veku[13] i tokom dinastije Raštrakuta u 9. veku.[14][15] Kanada ima neprekidnu književnu istoriju dugu više od hiljadu godina.[16] Kanadska književnost dobila je 8 Džnanpitovih nagrada, najviše za bilo koji dravidski jezik i na drugom je mestu među indijskim jezicima.[17][18][19]
Na osnovu preporuka Komiteta lingvističkih stručnjaka, koji je imenovalo Ministarstvo kulture, indijska vlada je kanadu proglasila klasičnim jezikom Indije.[20][21] U julu 2011. godine, u okviru Centralnog instituta za indijske jezike u Majsoru, osnovan je centar za proučavanje klasične kanade radi olakšavanja istraživanja vezanih za jezik.[22]
Razvoj[uredi | uredi izvor]
Kanada je južni dravidski jezik i prema naučniku Sanfordu B. Stiveru, njegova istorija se može konvencionalno podeliti u tri faze: starokanadski (Halegannada) od 450–1200 godine, srednjekanadski (Naduganada) od 1200–1700 i moderni kanada jezik od 1700. do danas.[23] Na kanadu je u velikoj meri uticao sanskrit. Uticaji drugih jezika, poput prakrita i palija, takođe se mogu naći u kanadskom. Naučnik Iravatam Mahadevan ukazao je na to da je kanada već bila jezik bogate govorne tradicije pre 3. veka p. n. e. i da je na osnovu izvornih kanadskih reči pronađenih u natpisima na prakritu tog perioda, kanadu moralo govoriti široko i stabilno stanovništvo.[24][25][26][27][28][29][30][31] Naučnik K. V. Naravana tvrdi da bi mnogi plemenski jezici koji su sada označeni kao kanadski dijalekti mogli biti bliži ranijoj formi jezika, sa manjim uticajem drugih jezika.[24]
Primer teksta[uredi | uredi izvor]
Član 1 Univerzalne deklaracije o ljudskim pravima
ಸ್ವತಂತ್ರರಾಗಿಯೇ ಜನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಹಾಗೂ ಘನತೆ ಮತ್ತು ಹಕ್ಕು ಗಳಲ್ಲಿ ಸಮಾನರಾಗಿದ್ದರೆ. ವಿವೇಕ ಮತ್ತು ಅಂತಃಕರಣ ಗಳನ್ನು ಪಡೆದವರಾದ್ದರಿಂದ ಅವರು ಪರಸ್ಪರ ಸಹೋದರ ಭಾವದಿಂದ ವರ್ತಿಸಬೇಕು.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Kanada (jezik) at Ethnologue (22nd ed., 2019)
- ^ „Statement 1: Abstract of speakers' strength of languages and mother”. tongues – 2011|publisher=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India|website=www.censusindia.gov.in|access-date=7 July 2018}}
- ^ Zvelebil (fig. 36) and Krishnamurthy (fig. 37) in Shapiro and Schiffman (1981), pp. 95–96
- ^ The Karnataka official language act, 1963 – Karnataka Gazette (Extraordinary) Part IV-2A. Government of Karnataka. 1963. str. 33.
- ^ Schwartzberg, Joseph E. (1978). „Currency of Selected Languages and Scripts”. A Historical Atlas of South Asia. University of Chicago Press. str. 102. ISBN 978-0195068696.
- ^ „Kannada”. Merriam-Webster Dictionary.
- ^ „Kannada”. Oxford English Dictionary (3rd izd.). Oxford University Press. septembar 2005. (Potrebna je pretplata ili članska kartica javne biblioteke UK.)
- ^ „Kanarese | Definition of Kanarese by Lexico”. Arhivirano iz originala 17. 04. 2019. g. Pristupljeno 05. 10. 2021.
- ^ „Definition of KANARESE”. www.merriam-webster.com.
- ^ „Census 2011: Languages by state” (PDF). censusindia.gov.in. Pristupljeno 5. 5. 2019.
- ^ „Indiaspeak: English is our 2nd language”. The Times of India.
- ^ „The Karnataka Official Language Act” (PDF). Official website of Department of Parliamentary Affairs and Legislation. Government of Karnataka. Pristupljeno 29. 6. 2007.
- ^ „Gangas of Talakad”. Official website of the Central Institute of Indian Languages, India. classicalkannada.org. Arhivirano iz originala 25. 7. 2011. g. Pristupljeno 12. 5. 2008.
- ^ „Rastrakutas”. Official website of the Central Institute of Indian Languages. Arhivirano iz originala 10. 1. 2011. g. Pristupljeno 12. 5. 2008.
- ^ Zvelebil 1973, str. 7 (Introductory, chart)
- ^ Garg 1992, str. 67
- ^ „Jnanpeeth Awardees from Karnataka | Jnanapeeta Awardees | Jnanpith Award”. www.karnatakavision.com. Arhivirano iz originala 11. 02. 2021. g. Pristupljeno 05. 10. 2021.
- ^ „Jnanpith Award: Eight Kannada authors who have won 'Jnanpith Award'”. 5. 9. 2017. Arhivirano iz originala 22. 12. 2020. g. Pristupljeno 05. 10. 2021.
- ^ „Jnanpith Awards Winners Full List”. 27. 7. 2016.
- ^ Kuiper 2011, str. 74
- ^ R Zydenbos in Cushman S, Cavanagh C, Ramazani J, Rouzer P, The Princeton Encyclopedia of Poetry and Poetics: Fourth Edition, p. 767, Princeton University Press, 2012, ISBN 978-0-691-15491-6
- ^ „IBNLive – CIIL to head Centre for classical Kannada study”. ibnlive.in.com. 23. 7. 2011. Arhivirano iz originala 11. 1. 2012. g. Pristupljeno 12. 2. 2013.
- ^ Steever, S. B. (1998), p. 129
- ^ a b „Classical Kannada, Antiquity of Kannada”. Centre for classical Kannada. Central Institute for Indian Languages. Arhivirano iz originala 25. 4. 2010. g. Pristupljeno 28. 8. 2011.
- ^ Iravatham Mahadevan (2003). Early Tamil Epigraphy from the Earliest Times to the Sixth Century AD. Harvard University Press. ISBN 9780674012271. Pristupljeno 12. 4. 2007.
- ^ K R, Subramanian (2002). Origin of Saivism and Its History in the Tamil Land. Asian Educational Services. str. 11. ISBN 9788120601444.
- ^ Kamath 2001, str. 5–6
- ^ Wilks in Rice, B.L. (1897), p490
- ^ Shashidhar, Melkunde (2016). A HISTORY OF FREEDOM AND UNIFICATION MOVEMENT IN KARNATAKA. United States: Lulu publication. str. 7. ISBN 978-1-329-82501-7.
- ^ Pai and Narasimhachar in Bhat (1993), p103
- ^ Sen, Sailendra Nath (1999). Ancient Indian History and Civilization. India: New Age International. str. 360. ISBN 9788122411980.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- The Karnataka official language act, 1963 – Karnataka Gazette (Extraordinary) Part IV-2A. Government of Karnataka. 1963. str. 33.
- Masica, Colin P. (1991) [1991]. The Indo-Aryan Languages. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-29944-2.
- Thapar, Romila (2003) [2003]. The Penguin History of Early India. New Delhi: Penguin Books. ISBN 978-0-14-302989-2.
- George M. Moraes (1931), The Kadamba Kula, A History of Ancient and Medieval Karnataka, Asian Educational Services, New Delhi, Madras, 1990 ISBN 81-206-0595-0
- Varadpande, Manohar Laxman (1987) [1987]. History of Indian Theatre. Abhinav Publications. ISBN 978-81-7017-221-5.
- Robert Zydenbos (2020): A Manual of Modern Kannada. Heidelberg: XAsia Books (Open Access publication in PDF format Arhivirano na sajtu Wayback Machine (18. april 2021))
- Garg, Ganga Ram (1992) [1992]. „Kannada literature”. Encyclopaedia of the Hindu World: A-Aj, Volume 1. New Delhi: Concept Publishing Company. ISBN 978-81-7022-374-0.
- Kuiper, Kathleen, ur. (2011). „Dravidian Studies: Kannada”. Understanding India-The Culture of India. New York: Britannica educational Printing. ISBN 978-1-61530-203-1.
- Steever, S. B. (1998). „Kannada”. Ur.: Steever, S. B. The Dravidian Languages (Routledge Language Family Descriptions). London: Routledge. Pp. 436. str. 129–157. ISBN 978-0-415-10023-6.
- Kloss and McConnell, Heinz and Grant D. (1978). The Written languages of the world: a survey of the degree and modes of use-vol 2 part1. Université Laval. ISBN 978-2-7637-7186-1.
- Narasimhacharya, R (1988) [1988]. History of Kannada Literature. New Delhi, Madras: Asian Educational Services. ISBN 978-81-206-0303-5.
- Narasimhacharya, R. (1934) History of Kannada Language. University of Mysore.
- Rice, E.P. (1982) [1921]. Kannada Literature. New Delhi: Asian Educational Services. ISBN 978-81-206-0063-8.
- Rice, B.L. (2001) [1897]. Mysore Gazetteer Compiled for Government-vol 1. New Delhi, Madras: Asian Educational Services. ISBN 978-81-206-0977-8.
- Kamath, Suryanath U. (2002) [2001]. A concise history of Karnata.k.a. from pre-historic times to the present. Bangalore: Jupiter books. LCCN 80905179. OCLC 7796041.
- Various (1988) [1988]. Encyclopaedia of Indian literature-vol 2. Sahitya Akademi. ISBN 978-81-260-1194-0.
- Sastri, Nilakanta K.A. (2002) [1955]. A history of South India from prehistoric times to the fall of Vijayanagar. New Delhi: Indian Branch, Oxford University Press. ISBN 978-0-19-560686-7.
- Ramesh, K.V. (1984) [1984]. Chalukyas of Vatapi. New Delhi: Agam Kala Prakashan.
- Kittel, F (1993) [1993]. A Grammar of the Kannada Language Comprising the Three Dialects of the Language (Ancient, Medieval and Modern). New Delhi, Madras: Asian Educational Services. ISBN 978-81-206-0056-0.
- Bhat, Thirumaleshwara (1993) [1993]. Govinda Pai. Sahitya Akademi. ISBN 978-81-7201-540-4.
- Zvelebil, Kamil (1973) [1973]. Smile of Murugan: On Tamil Literature of South India. Leiden, Netherlands: BRILL. ISBN 978-90-04-03591-1.
- Shapiro and Schiffman, Michael C., Harold F. (1981) [1981]. Language And Society in South Asia. New Delhi: Motilal Banarsidass Publishers. ISBN 978-81-208-2607-6.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Jezik kanada u indijskoj kulturi
- Etnološki izveštaj o jeziku kanada
- Opis jezika kanada
- Istorija kanada jezika i literature
- Centar za učenje kanada jezika
- Kurs jezika kanada (sa audio primerima)
- Osnovne rečenice na jeziku kanada
- Kanada na sajtu Curlie
- „Halmidi village finally on the road to recognition, Muralidhara Khajane”. The Hindu. Chennai, India. 3. 11. 2003. Arhivirano iz originala 24. 11. 2003. g. Pristupljeno 25. 11. 2006.
- „Declare Kannada a classical language, Staff reporter”. The Hindu. Chennai, India. 27. 5. 2005. Arhivirano iz originala 5. 1. 2007. g. Pristupljeno 25. 11. 2006.
- „The place of Kannada and Tamil in Indias National Culture”. Arhivirano iz originala 15. 4. 2007. g. Pristupljeno 25. 11. 2006.
- „History of the Kannada Literature (by Jyotsna Kamat)”. Pristupljeno 25. 11. 2006.
- „Records and revelations, Indira Parathasarathy”. Arhivirano iz originala 21. 10. 2010. g. Pristupljeno 25. 11. 2006.
- „Ancient inscriptions unearthed, N. Havalaiah”. The Hindu. Chennai, India. 24. 1. 2004. Arhivirano iz originala 18. 2. 2004. g. Pristupljeno 25. 11. 2006.
- „Indian inscriptions-South Indian inscriptions, Vol 20, 18, 17, 15, 11 and 9, Archaeological survey of India, What Is India Publishers (P) Ltd”.
Zvanični jezici Indije | ||
|---|---|---|
 | ||
| ||
