Karači

Uredi veze
Koordinate: 24° 52′ S; 67° 01′ I / 24.86° S; 67.01° I / 24.86; 67.01
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Karači
urd. کراچی
Kolaž slika Karačija
Administrativni podaci
Država Pakistan
Pokrajina Sind
Stanovništvo
Stanovništvo‍
 — 2017.14.910.352
 — gustina4.227,49 st./km2
Geografske karakteristike
Koordinate24° 52′ S; 67° 01′ I / 24.86° S; 67.01° I / 24.86; 67.01
Vremenska zonaUTC+5
Aps. visina8 m
Površina3.527 km2
Karači na karti Pakistana
Karači
Karači
Karači na karti Pakistana
Ostali podaci
GradonačelnikSajad Husein Abasi[1]
Pozivni broj021
Veb-sajt
karachicity.gov.pk

Karači (urd. کراچی) je najveći grad u Pakistanu[2][3] i glavni grad pakistanske regije Sind. On je sedmi najnaseljeniji grad u svetu[4][5] i 8. najnaseljeniji metropolitanski grad u svetu.[6] Rangiran kao beta svetski grad,[7][8] ovaj grad je pakistanski premijerni industrijski i finansijski centar.[9] Karači je isto tako pakistanski najkosmopolitskiji grad.[10] Karači je finansijski i trgovački centar i najveća luka Pakistana. Nalazi se na obali Arabijskog mora, severozapadno od delte Inda. Prema podacima iz 2017. u gradu je živelo 14.910.352 stanovnika.

Mada je region Karačija bio naseljen milenijumima,[11] grad je osnovan kao utvrđeno selo zvano Kolachi[12] 1729. godine.[13] Značaj naselja je drastično porastao s dolaskom Britanske istočnoindijske kompanije sredinom 19. veka, koja ne samo da je započela velike radove da pretvori grad u značajnu luku, već i da ga poveže i sa svojom obimnom železničkom mrežom.[12] Do vremena podele Britanske Indije, grad je bio najveći u Sindu sa procenjenom populacijom od 400.000.[10] Nakon nezavisnosti Pakistana, gradska populacija se dramatično povećala sa dolaskom stotina hiljada muslimanskih izbeglica iz Indije.[14] Grad je doživeo brz ekonomski rast nakon nezavisnosti, privlačeći migrante iz celog Pakistana i južne Azije.[15]

Karači je jedan od Pakistanskih najsvetovnih i društveno liberalnih gradova.[16][17][18] On je isto tako u najvećoj meri lingvistički, etnički i religiozno raznovrstan grad u Pakistanu.[10] Sa populacijom samog grada od 14,9 miliona prema pakistanskom popisu iz 2017,[19] Karači se smatra da je drugi najvaći grad nakon Džakarte među zemljama sa muslimanskom većinom,[20] i da je 10. najnaseljenija urbana aglomeracija u svetu.[6][21] Karači je jedan od najbrže rastućih gradova,[22] i ima zajednice koje predstavljaju skoro svaku etničku grupu u Pakistanu. Karači je dom za preko 2 miliona bangladeških imigranata, 1 milion afganistanskih izbeglica, i do 400.000 Rohindžanaca iz Mjanmara.[23][24][25]

Karači je sad pakistanski premijerni industrijski i finansijski centar. Grad ima formalnu ekonomiju koja se procenjuje da je vredna $113 milijardi po podacima iz 2014.[26] Karači sakuplja više od jedne trećina pakistanskih poreskih prihoda,[27] i generiše približno 20% pakistanskog BDP.[28][29] Oko 30% pakistanskog industrijskog proizvoda dolazi iz Karačija,[30] dok luke Karačija prosleđuju oko 95% pakistanske spoljašnje trgovine.[31] Približno 90% multinacionalnih korporacija koji operišu u Pakistanu imaju sedišta u Karačiju.[31] Do 70% radne snage grada je zaposleno u neformalnoj ekonomiji,[32] koja se tipično ne uključuje u BDP proračune.[33]

Poznat kao „grad svetala” tokom 1960-tih i 1970-tih je bio poznat po svom živom noćnom životu,[34] Karači je bio opterećeni oštrim etničkim, sektaškim i političkim konfliktom tokom 1980-tih sa pristizanjem naoružanja tokom Sovjetsko-afganskog rata.[35] Grad je postao dobro poznat po svojim visokim nivoima nasilnog kriminala, ali je stepen evidentiranih zločina značajno smanjen nakon kontroverzne operacije protiv kriminalaca, koju su MQM politička partija i islamistički militanti inicirali 2013, posredstvom pakistanskih rendžera.[36] Gradska stopa ubistva u 2015. godini je smanjena za 75% u odnosu na 2013. godinu, i kidnapovanja su smanjena za 90%,[37] a sa poboljšanim sigurnosnim okruženjem došlo je do oštrog povećanja cena nekretnina.[38]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Mohata palata

Karači je poznat još od antičkih vremena. Krokola je bilo mesto, gde je Aleksandar Makedonski pripremao flotu za povratak u Vaviloniju nakon kampanje u dolini Inda. Arapima je bio poznat kao Debal. Prema legendi od ribarskog naselja je do kraja 1700—ih nastao grad, koji je započeo trgovinu sa prekomorskim zemljama. Tada je sagrađena i tvrđava za zaštitu luke. Britanska istočnoindijska kompanija je osvojila grad 1839. Englezi su shvatili značaj luke za izvoz, pa su razvili i proširili luku. Tokom Prvog indijskog rata za nezavisnost 1857. pobunjenici su preuzeli kontrolu nad gradom od Engleza, ali Englezi su pobedili pobunjenike i ponovo uspostavili kontrolu nad gradom. Prva telegrafska poruka između Indije i Engleske bila je 1864. između Karačija i Londona.

Nacionalni mauzolej sa grobom osnivača Pakistana Muhameda Ali Džine

U Karačiju je rođen osnivač Pakistana Muhamed Ali Džina. Do 1899. Karači je postao najveća luka Istoka za izvoz pšenice. Do 1914. postao je najveća luka za izvoz žita u Britanskoj imperiji. Kada je Pakistan postao nezavisan 1947. Karači je postao glavni grad. Prilikom podele Indije došlo je mnogo izbeglica iz Indije u Karači. Te izbeglice su se zvale muhadžiri. Ravalpindi je postao 1958. glavni grad Pakistana. Tokom osamdesetih i devedesetih godina dvadesetog veka u Karači je došlo mnogo izbeglica iz Avganistana. U Karačiju su izbijali sukobi različitih grupa, posebno između muhadžira i drugih grupa.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Klima[uredi | uredi izvor]

Klima Karačija
Pokazatelj \ Mesec .Jan. .Feb. .Mar. .Apr. .Maj. .Jun. .Jul. .Avg. .Sep. .Okt. .Nov. .Dec. .God.
Apsolutni maksimum, °C (°F) 32,8
(91) 		36,1
(97) 		41,5
(106,7) 		44,4
(111,9) 		47,8
(118) 		47,0
(116,6) 		42,2
(108) 		41,7
(107,1) 		42,8
(109) 		43,3
(109,9) 		38,5
(101,3) 		34,5
(94,1) 		47,8
(118)
Maksimum, °C (°F) 25,8
(78,4) 		27,7
(81,9) 		31,5
(88,7) 		34,3
(93,7) 		35,2
(95,4) 		34,8
(94,6) 		33,1
(91,6) 		31,7
(89,1) 		32,6
(90,7) 		34,7
(94,5) 		31,9
(89,4) 		27,4
(81,3) 		31,7
(89,1)
Prosek, °C (°F) 18,1
(64,6) 		20,2
(68,4) 		24,5
(76,1) 		28,3
(82,9) 		30,5
(86,9) 		31,4
(88,5) 		30,3
(86,5) 		28,9
(84) 		28,9
(84) 		27,9
(82,2) 		23,9
(75) 		19,5
(67,1) 		26,0
(78,8)
Minimum, °C (°F) 10,4
(50,7) 		12,7
(54,9) 		17,6
(63,7) 		22,3
(72,1) 		25,9
(78,6) 		27,9
(82,2) 		27,4
(81,3) 		26,1
(79) 		25,2
(77,4) 		21,0
(69,8) 		15,9
(60,6) 		11,6
(52,9) 		20,3
(68,5)
Apsolutni minimum, °C (°F) 0,0
(32) 		3,3
(37,9) 		7,0
(44,6) 		12,2
(54) 		17,7
(63,9) 		22,1
(71,8) 		22,2
(72) 		20,0
(68) 		18,0
(64,4) 		10,0
(50) 		6,1
(43) 		1,3
(34,3) 		0,0
(32)
Količina kiše, mm (in) 6,0
(0,236) 		9,8
(0,386) 		11,7
(0,461) 		4,4
(0,173) 		0,0
(0) 		5,5
(0,217) 		85,5
(3,366) 		67,4
(2,654) 		19,9
(0,783) 		1,0
(0,039) 		1,8
(0,071) 		4,4
(0,173) 		217,4
(8,559)
Sunčani sati — mesečni prosek 270,7 249,4 271,6 277,4 299,1 231,8 155,0 147,7 218,8 283,5 273,3 272,0 2.950,3
Izvor #1: NOAA[39]
Izvor #2: PMD (ekstrimi)[40]

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Prema podacima iz 2016. u gradu je živelo 24.300.000 stanovnika.

Kretanje broja stanovnika
1981. 1998. 2006. 2013. 2016.
5.208.132[41] 9.269.265[41] 11.969.284 23.500.000 24.300.000

Grad je 1941. imao 435.887 stanovnika. Već 1951. imao je 1.068.459 stanovnika. Kada je došlo do podele Indije 1947. u Karači je došlo mnogo izbeglica, a sa druge strane privukao je mnoge kao glavni grad nove države Pakistana. Izbeglice koje su došle u grad su uglavnom govorili urdu i poznati su kao Muhadžiri.

Muhadžiri su došli iz raznih delova Indije i sa sobom su doneli svoje običaje. Nova vlada Pakistana je tada dala Muhadžirima imovinu hindusa, koji su napustili Karači. Muhadžiri su stvorili dominantnu političku većinu u gradu, što je dovelo do kasnijih sukoba sa starosedeocima iz Sinda. Nakon sovjetske invazije Avganistana u Karači je došlo jako mnogo izbeglica iz Avganistana.

Problemi[uredi | uredi izvor]

Zbog naglog razvoja i velikog priliva stanovništva Karači se suočava sa nizom problema. Postoji veliki problem saobraćajnih gužvi, a 550 ljudi godišnje pogine u saobraćajnim nesrećama. Zagađenje vazduha je 20 puta veće od standarda Svetske zdravstvene organizacije. U zadnje vreme pojavljuju se novi problemi sa redukcijama vode i struje. Tokom letnih vrućina 2006. redukcije struje su trajale nekoliko sati svaki dan. Redukcije vode su postale uobičajena pojava.

Privreda[uredi | uredi izvor]

Karači je finansijski centar Pakistana. Većina pakistanskih banaka ima sedišta u Karačiju. Najveća berza Pakistana je u Karačiju. Najveća luka i najveći aerodrom Pakistana se nalaze u Karačiju. U zadnje vreme mnoge multinacionalne kompanije su uspostavile svoje urede u Karačiju. Posebno je značajno jačanje prisustva i ulaganja stranih kompanija iz sektora informacionih tehnologija i telekomunikacija.

Saobraćaj[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Administrator Office”. Karachi Metropolitan Corporation. Arhivirano iz originala 30. 12. 2013. g. Pristupljeno 13. 10. 2015. 
  2. ^ „Population size and growth of major cities” (PDF). Pakistan Bureau of Statistics. 1998. Arhivirano iz originala (PDF) 25. 12. 2018. g. Pristupljeno 24. 11. 2017. 
  3. ^ Amer, Khawaja (10. 6. 2013). „Population explosion: Put an embargo on industrialisation in Karachi”. The Express Tribune. Pristupljeno 16. 6. 2017. 
  4. ^ „Population explosion: Put an embargo on industrialisation in Karachi”. tribune.com.pk. 6. 10. 2013. Pristupljeno 16. 6. 2017. 
  5. ^ Brinkhoff, Thomas. „The Principal Agglomerations of the World”. City Population. Pristupljeno 8. 4. 2015. 
  6. ^ a b „Populations of 150 Largest Cities in the World”. worldatlas. 7. 3. 2016. Pristupljeno 2. 6. 2016. 
  7. ^ „GaWC – The World According to GaWC 2008”. Lboro.ac.uk. 3. 6. 2009. Pristupljeno 14. 9. 2009. 
  8. ^ „GAWC World Cities Ranking List”. Diserio.com. Arhivirano iz originala 22. 02. 2010. g. Pristupljeno 14. 9. 2009. 
  9. ^ „PIGJE”. pigje.com.pk. Arhivirano iz originala 05. 02. 2016. g. Pristupljeno 25. 2. 2016. 
  10. ^ a b v Inskeep, Steve (2012). Instant City: Life and Death in Karachi. Penguin Publishing Group. str. 284. ISBN 978-0-14-312216-6. Arhivirano iz originala 30. 10. 2016. g. Pristupljeno 30. 10. 2016. 
  11. ^ Mahim, Maher (3. 11. 2013). „Karachi's Stone Age proves history didn’t start with the Muslims”. Express Tribune. Pristupljeno 16. 10. 2016. 
  12. ^ a b Gayer, Laurent (2014). Karachi: Ordered Disorder and the Struggle for City. HarperCollins Publishers. str. 368. ISBN 9789351160861. Arhivirano iz originala 30. 10. 2016. g. Pristupljeno 30. 10. 2016. 
  13. ^ Askari, Sabiah (2015). Studies on Karachi: Papers Presented at the Karachi Conference 2013. Cambridge Scholars Publishing. ISBN 978-1-4438-7744-2. Arhivirano iz originala 30. 10. 2016. g. Pristupljeno 30. 10. 2016. 
  14. ^ „Port Qasim | About Karachi”. Port Qasim Authority. Pristupljeno 10. 2. 2014. 
  15. ^ Brunn, Stanley (2008). Cities of the World: World Regional Urban Development. Rowman & Littlefield. str. 647. ISBN 978-0-7425-5597-6. Arhivirano iz originala 30. 10. 2016. g. Pristupljeno 30. 10. 2016. 
  16. ^ Nadeem F. Paracha. „Visual Karachi: From Paris of Asia, to City of Lights, to Hell on Earth”. Dawn. Pristupljeno 8. 3. 2016. 
  17. ^ Abbas, Qaswar. „Karachi: World's most dangerous city”. India Today. Pristupljeno 24. 10. 2016. „Karachi, Pakistan's largest city, with a population of 1.9 crore (Mumbai has 2 crore people), is the country's most liberal and secular metropolis.” 
  18. ^ „Pakistani journalists face threats from Islamists”. Deutsche Welle. Pristupljeno 24. 10. 2016. „This all happened in the heart of Karachi – a relatively liberal city with a population of more than 15 million” 
  19. ^ „Provisional summary results of 6th population and housing census-2017”. Pakistan Bureau of Statistics. Arhivirano iz originala 10. 01. 2019. g. Pristupljeno 21. 10. 2017. 
  20. ^ „World Urbanization Prospects, 2009 revision (online data)”. Arhivirano iz originala 31. 10. 2013. g. Pristupljeno 11. 5. 2011. 
  21. ^ „Demographia: World Urban Areas: 12th Annual Edition: 2016:04” (PDF). demographia.com. Arhivirano (PDF) iz originala 13. 10. 2016. g. Pristupljeno 30. 10. 2016. 
  22. ^ Kotkin, Joel. „The World's Fastest-Growing Megacities”. forbes.com. 
  23. ^ „Falling back”. Daily Times. Arhivirano iz originala 5. 8. 2011. g. Pristupljeno 24. 8. 2010. 
  24. ^ „Chronology for Biharis in Bangladesh”. Center for International Development and Conflict Management, University of Maryland. 10. 1. 2007. Arhivirano iz originala 2. 6. 2010. g. Pristupljeno 6. 5. 2010. 
  25. ^ Craig, Time. „Pakistan cracks down on Afghan immigrants, fearing an influx as U.S. leaves Afghanistan”. Washington Post. Pristupljeno 24. 10. 2016. „Qaim Ali Shah, the chief minister of Sindh province in southern Pakistan, said at a news conference in February that there were already more than 1 million illegal Afghan immigrants living in Karachi, a rapidly growing city of 22 million people.” 
  26. ^ Centre for Risk Studies at the University of Cambridge Judge Business School. „Karachi factsheet: Lloyd's City Risk Index”. Lloyd's City Risk Index 2015–2025. Lloyd's. Arhivirano iz originala 24. 11. 2016. g. Pristupljeno 23. 11. 2016. 
  27. ^ „The importance of Karachi – The Express Tribune”. The Express Tribune (na jeziku: engleski). 12. 10. 2015. Pristupljeno 13. 6. 2016. 
  28. ^ Asian Development Bank. „Karachi Mega-Cities Preparation Project” (PDF). Pristupljeno 1. 1. 2009. 
  29. ^ The Trade & Environment Database. „http://arifhasan.org/wp-content/uploads/2012/08/P16_Gentrification-Karachi-Coastline.pdf”. Arhivirano iz originala 25. 08. 2011. g. Pristupljeno 1. 1. 2009.  Spoljašnja veza u |title= (pomoć)
  30. ^ Pakistan and Gulf Economist. „Karachi: Step-motherly treatment”. Pristupljeno 15. 10. 2007. 
  31. ^ a b Drivers of Long-Term Insecurity and Instability in Pakistan: Urbanization. Rand Corporation. 2014. str. 18. ISBN 978-0-8330-8750-8. 
  32. ^ Hasan, Arif (2015). „Land contestation in Karachi and the impact on housing and urban development”. Environment and Urbanization. SAGE. 27 (1): 217—230. PMC 4540218 Slobodan pristup. PMID 26321797. doi:10.1177/0956247814567263. 
  33. ^ „The Informal Economy: Fact Finding Study” (PDF). Department for Infrastructure and Economic Cooperation. Pristupljeno 1. 12. 2016. 
  34. ^ Gayer, Laurent (2014). Karachi: Ordered Disorder and the Struggle for the City. Oxford University Press. str. 18. ISBN 978-0-19-023806-3. 
  35. ^ „2011 brings a violent and bloody year of ethnic conflict to Karachi, Pakistan”. Public Radio International. 19. 1. 2012. Pristupljeno 16. 10. 2016. 
  36. ^ ur-Rehman, Zia (7. 11. 2015). „Crime Down in Karachi, Paramilitary in Pakistan Shifts Focus”. New York Times. Pristupljeno 22. 10. 2016. 
  37. ^ „Karachi property prices soar after Pakistan crime crackdown”. Reuters. 29. 2. 2016. Pristupljeno 22. 10. 2016. „Recorded murders in Karachi fell to 650 last year, a 75 percent drop from 2013, while registered extortion was down 80 percent and kidnapping by nearly 90 percent, according to the CPLC, which collates official police data.” 
  38. ^ „Karachi property prices soar after Pakistan crime crackdown”. Reuters. 29. 2. 2016. Pristupljeno 22. 10. 2016. „Karachi property prices jumped 23 percent last year to a record high, outpacing other large cities and the national average of 10 percent, data from property website Zameen.com showed.” 
  39. ^ „WMO Climate Normals for KARACHI (AIRPORT) 1961–1990”. National Oceanic and Atmospheric Administration. Pristupljeno 15. 3. 2014. 
  40. ^ „Extremes of Karachi”. Pakistan Meteorological Department. Pristupljeno 2. 2. 2015. 
  41. ^ a b „PAKISTAN”. citypopulation.de. 

Bibliography[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Карачи&oldid=27679940”