Komori

Uredi veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Savez Komora
الإتّحاد القمري (arapski)
Union des Comores  (francuski)
Udzima wa Komori  (svahili)
Krilatica: Јединство, солидарност, развитак
(arap. وحدة، تضامن، تنمية)
(franc. Unité, Solidarité, Développement)
Himna: Савез Великих Острва
(arap. اتحاد الجزر العظيمة)
(kom. Udzima wa ya Masiwa)
(franc. L'Union des Îles en comorien)
Položaj Komora
Glavni gradMoroni
Službeni jezikarapski, komorski, francuski
Vladavina
Oblik državeSavezna republika
 — PredsednikAzali Asumani
 — PotpredsedniciAbdulah Said Saruma; Džafar Ahmed Said; Mustadroan Abdu
Istorija
‍
 — NezavisnostOd Francuske, 6. jula 1975.
Geografija
Površina‍
 — ukupno2.235 km2 (178)
 — voda (%)neznatno
Stanovništvo‍
 — 2013.[1]743.798 (166)
 — gustina332,8 st./km2 (25.)
Ekonomija
BDP / PKM≈ 2012
 — ukupno873 milijardi dolara (177)
 — po stanovniku1.257 dolara (155.)
IHR (2011)0,429 (169.) — nizak
ValutaKomorski franak
 — kod valuteKMF
Ostale informacije
Vremenska zonaUTC +3 (EAT)
Internet domen‍.km‍
Pozivni broj+269

Komori (arap. جزر القمر — Juzur al-Qumur / Qamar),[nb 1] zvanično Savez Komora (kom. Udzima wa Komori, franc. Union des Comores, arap. الاتحاد القمري — al-Ittiḥād al-Qumurī / Qamarī) su suverena arhipelaška ostrvska država u Indijskom okeanu smeštena na severnom delu Mozambičkog kanala na istočnoj obali Afrike između severoistočnog Mozambika i severozapadnog Madagaskara.[2] Druge zemlje u blizini Komora su Tanzanija na severozapadu i Sejšeli na severoistoku. Njihov glavni grad je Moroni, na Velikom Komoriju. Savez Komora ima tri službena jezika — komorski, arapski i francuski. Religija većine stanovništva je sunizam.

Sa površinom od 1660 km², izuzev spornog ostrva Majot, Komori su treći najmanji afrički narod po površini. Stanovništvo, osim Majota, procenjeno je brojkom od 795.601 stanovnika.[3] Kao nacija formirana na raskrsnici različitih civilizacija, arhipelag se zapaža zbog svoje raznolike kulture i istorije. Arhipelag su prvi put naselili govornici bantu jezika koji su došli iz istočne Afrike, arapskim i austronežanskim imigracijama.

Država se sastoji od tri velika ostrva i brojnih manjih ostrva, sva na vulkanskim ostrvima Komori. Najvažnija ostrva su poznata po svojim francuskim imenima: Veliki Komori, Moheli i Anžuan.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Prvi stanovnici Komora bili su afrički i austronežanski doseljenici, koji su došli brodovima.[4][5] Ovi narodi su se naselili u 6. veku nove ere. Komori su naseljeni nizom različitih etničkih grupa, od onih sa obala Afrike, Persijskog zaliva, Malajskog arhipelaga do onih koji su došli sa Madagaskara.[6] Prvi Svahili doseljenici su stigli na ostrva kao deo veće Bantu ekspanzije koja se dogodila u Africi tokom prvog milenijuma. Prema preislamskoj mitologiji Džini je ispustio dragulj koji je formirao ogromni kružni pakao. Ovo je postalo Kartala vulkan od kojeg su kasnije nastali Komori. Drevni stanovnici ostrva obožavali su prirodu i Mesec. Ova verovanja su ujedinila ostrva.

Razvoj Komora se odvijao po fazama, počevši sa Svahili uticajem i naseljem u Dembeni fazi (9. i 10. vek) tokom kojeg je svako ostrvo imalo jedno, centralno selo. Od 11. do 15. veka trgovina sa Madagaskarom i trgovcima sa Bliskog istoka je procvetala. U to doba nastaju mnoga manja naselja, a gradovi rastu.

Najranije pominjanje ostrva Komori je nađeno u delima Al-Masudija koji pominje značaj Komora i drugih priobalnih mesta u regionu, zajedno sa starim islamskim trgovačkim putevima. Takođe napominje da ostrva često posećuju Arapi zbog trgovine : koralima, slonovačom, zlatom i začinima. Oni su doneli islam stanovnicima Komora. To je bio glavni centar trgovine i značajno mesto na pomorskim putevima između Kilve u Mozambiku i Mombase u Keniji.

Nakon dolaska Portugalaca i propasti istočnoafričkih sultanata, sultan Omana Saif ibn Sultan, počeo je borbu protiv Portugalaca i Holanđana. Njegov naslednik Said ibn Sultan, pojačao je omanski uticaj u regionu, najviše zahvaljujući zauzimanju Zanzibara. Sultani su vladali Komorima uprkos mnogim vladarima koji su pokušali da zauzmu ostrva u 16. i 17. veku.

U vreme kad su Evropljani pokazali interesovanje za ostrva, Svahili i Arapska kultura na ostrvima počela je da se menja pod uticajem Evrope.

Portugalski istraživači su prvi put posetili ostrva 1505. godine. 1514. godine ostrva su opljačkale trupe Alfonsa de Albukerkija. Vladar komorskih muslimana jedva je uspeo da preživi nakon skrivanja u ugašenom krateru vulkana. Godine 1648 ostrva su opljačkali Malgaški pirati posle pobede nad slabim sultanom.

U 1793. godini Malgaški pirati počeli su prepade na ostrva radi robova, a kasnije su zauzeli mnoge važne lokacije na Komorima godine 1865. procenjeno je da čak 40% stanovništva čine robovi. Francuska je zavela kolonijalnu upravu na Komorima 1841. Prvi kolonisti iskrcali su se u Majoti, i Andrijan Tsuli, malgašski kralj Majote potpisao je ugovor u aprilu 1841. kojim ustupa ostrva Francuskoj.

Sultan Said Ali

Godine 1886. ostrvo Moheli je stavljeno pod Francusku zaštitu, a isto je učinjeno i sa Gran Komorijem, iako je sultan ostrva, Said Ali, zadržao suverenitet do kraja vladavine 1909. godine. Iste godine sultan Anžuana Said Muhamed je abdicirao u korist francuske vladavine nad ostrvom. Zvanično Komori postaju kolonija 1912. i stavljeni su pod upravu generalnog guvernera Madagaskara 1914. godine.

Godine 1973. postignut je dogovor sa Francuskom da se Komori osamostale 1978. Referendum je održan na sva 4 ostrva. Tri ostrva su glasala za nezavisnost, dok su stanovnici Majote glasali protiv i ostali pod francuskom upravom. Dana 6. jula 1975. parlament Komorija je usvojio rezoluciju o jednostranom proglašenju nezavisnosti. Ahmed Abdalah je postao prvi predsednik.


Geografija[uredi | uredi izvor]

Položaj[uredi | uredi izvor]

Komori su nezavisna država koja obuhvata 3 od 4 Komorska ostrva na oko 300 km od istočnih obala Afrike. Nalaze se u Indijskom okeanu i imaju ukupnu površinu od 2235 km². Četvrto od tri ostrva, Majota, pripada Francuskoj.

Geologija i reljef[uredi | uredi izvor]

Glavni grad ovih ostrva jeste grad Moroni i u njemu ujedno i živi najveći deo stanovnika. Komore čine četiri ostrva: Grande Komori (Ngaziđa), Moheli (Mvale), Anjouan (Nzvani) i Majota (Maore). Ostrva su vulkanska i često su sa neke strane okružena koralnim grebenima. Osim velikih peščanih plaža na Komorima ima ostataka lave u vidu kamena ali i velikog broja magmatskih stena. Najviša je planina Karthala visoka 2361 metar. Veći deo ostrva ima nadmorsku visinu od 300 do 150 metara, a teritorija je prekrivena šumama[7].

Vode[uredi | uredi izvor]

Indijski okean okružuje ova ostrva, a većih vodenih površina nema.

Flora i fauna[uredi | uredi izvor]

Ostrva su velikim delom prekriveni šumama manga, palmi i banana.[8] Na najvišim vrhovima rastu lišajevi i slične kulture dok je po ostrvu veoma zastupljen limun, vanila, jasmin i druge aromatične biljke zbog kojih su ostrva poznata i kao "parfemska ostrva". Što se tiče životinjskih vrsta, ostrva naseljava veliki broj ptica i pojedine vrste lemura, riba i kornjača. Osim egzotičnih vrsta na Komorima se mogu naći manje vrste guštera i rakovi.

Klima[uredi | uredi izvor]

Klima je tropska, ali pod jakim uticajem indijskih monsunskih vetrova sa severa. Kišna sezona traje od novembra do aprila dok je suvlje, hladnije vreme prisutno od maja do oktobra.[8] Prosečna godišnja količina padavina varira između 1100 i 2900 mm i najviša je na severoistočnim stranama ostrva. Prosečna temperatura je obično izmedu 24 i 27 °C[7].

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Komore naseljava oko 750.000 stanovnika dok prestonica, Moroni, predstavlja glavni i najveći grad sa skoro 55.000 stanovnika[9].

Etnički sastav: Komorci (Batu/Arapi/Malagazi) 96,9%; Makua 1,6%; Francuzi 0,4%; ostali 1,1%;[8]

Religijska pripadnost: sunitski muslimani 99,7%, hrišćani 0,2%, bahai 0,1%.[8]

Administrativna podela[uredi | uredi izvor]

Tri ostrva (Grande Komori, Moheli, Anjouan) zvanično pripadaju državi Komori dok ostrvo Majote po rezoluciji Ujedinjenih nacija jeste deo Komora ali se i dalje nalazi pod administrativnom upravom Francuske[9]. Na referendumu 1974. godine, stanovnici ostrva Majote su glasali da li žele nezavisnost i 63,8% građana je glasalo za ostajanje u okviru Francuske[10].

Privreda[uredi | uredi izvor]

Komori su siromašna zemlja kojoj su najveći trgovinski partneri Mozambik, Madagaskar, Kina, Francuska i Indija. Ova zemlja svake godine beleži par BDP-a što zbog političke nestabilnosti što zbog manjka resursa za izvoz. Veliki broj građana (naročito visoko obrazovanih) odlazi u Francusku[7]. Najviše se izvozi vanilija, karanfilić i esencije parfema kao i tropsko voće[11]. Najveći deo privrede se zasniva na agrokulturama i poljoprivredom se bavi najveći deo zemlje. Komori imaju jednu od najslabijih svetskih ekonomija.

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ /ˈkɒməroʊz/ ( slušaj); arap. جزر القمر, Juzur al-Qumur / Qamar

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Nacionalna agencija za statistiku [1] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. decembar 2013)
  2. ^ „United Nations Statistics Division - Standard Country and Area Codes Classifications”. Arhivirano iz originala 13. 07. 2011. g. Pristupljeno 10. 04. 2014. 
  3. ^ „World Population Prospects: The 2017 Revision”. ESA.UN.org (custom data acquired via website). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Pristupljeno 10. 9. 2017. 
  4. ^ Alison Crowther; Leilani Lucas; Richard Helm; Mark Horton; Ceri Shipton; Henry T. Wright; et al. (2016). „Ancient crops provide first archaeological signature of the westward Austronesian expansion”. Proceedings of the National Academy of Sciences. 113 (24): 6635—6640. PMC 4914162 Slobodan pristup. PMID 27247383. doi:10.1073/pnas.1522714113 Slobodan pristup. 
  5. ^ Nicolas Brucato; Veronica Fernandes; Stéphane Mazières; Pradiptajati Kusuma; Murray P. Cox; et al. (2018). „The Comoros show the earliest Austronesian gene flow into the Swahili Corridor”. The American Journal of Human Genetics. 102 (1): 58—68. PMC 5777450 Slobodan pristup. PMID 29304377. doi:10.1016/j.ajhg.2017.11.011 Slobodan pristup. 
  6. ^ Federal Research Division of the Library of Congress under the Country Studies/Area Handbook Program (avgust 1994). Ralph K. Benesch, ur. A Country Study: Comoros. Washington, D.C.: US Department of the Army. Arhivirano iz originala 12. 1. 2007. g. Pristupljeno 15. 1. 2007. 
  7. ^ a b v „Comoros | Culture, History, & People”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-04-23. 
  8. ^ a b v g Mikić, Radivoje, 1950- (2006). Leksikon država sveta. [Beograd]: Politika. ISBN 86-331-2757-1. OCLC 719387501. 
  9. ^ a b nationsonline.org, klaus kästle-. „Comoros - Country Profile - Nations Online Project”. www.nationsonline.org (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-04-23. 
  10. ^ étrangères, Ministère de l'Europe et des Affaires. „The Union of the Comoros and Mayotte”. France Diplomacy - Ministry for Europe and Foreign Affairs (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-04-23. 
  11. ^ „Comoros country profile”. BBC News (na jeziku: engleski). 2018-07-20. Pristupljeno 2021-04-23. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Комори&oldid=27549875”