Kordopski kalifat

Kordopski kalifat arap. خِلَاَفَةُ قُرْطُبَةٍ Khilāfat Qurṭuba
Glavni grad i najveći	Kordoba
Službeni jezik	Klasični arapski Mozarabski
Vladavina
Oblik države	Teokratska monarhija (929—1031)
— Kalif	Abdurahman III
Istorija
Stvaranje	Abdurahman III proklamisan kalifom od Kordobe
Geografija
Površina	‍
— ukupno	600.000 km2
Stanovništvo	‍
—	7.000.000
— gustina	11,67 st./km2
Ekonomija
Ostale informacije
Vremenska zona	UTC
Religija	Sunizam Katolicizam Judaizam

Kordopski kalifat je bila država na Iberijskom poluostrvu i Severnoj Africi od 929. do 1031. godine. Glavni grad kalifata je bila Kordoba. U današnje vreme teritorija kalifata obuhvata Gibraltar (UK), Maroko, Portugaliju i Spain

Period kalifata karakterišu značajni uspesi na polju trgovine i kulture. Mnoga vrhunska dela islamske Španije izrađena su u tom periodu, uključujući i čuvenu veliku džamiju Kordobe. Abdurahman III se 16. januara 929. proglasio kalifom od Kordobe. Svi kalifi od Kordobe bili su članovi dinastije Omejida (Umajada). Ista dinastija vladala je istim teritorijama od 753. kao emiri od Kordobe. Građanski rat (fitna) u kalifatu je izbio 1010. kao rat za nasleđe. Halifat je službeno postojao do 1031, kada je razbijen na mnogo nezavisnih taifa, malih muslimanskih kraljevina.

Dinastija Omejida (Umajada)

Džamija u Kordobi, jedan od najleših primera islamske arhitekture u Španiji

Kordopski kalifat oko 1000. na vrhuncu Almansurove moći

Dinastija Omejida je bila zbačena sa vlasti Bagdadskog kalifata 750, a kalif Abdurahman I je morao da beži iz Bagdada. Šest godina je bežao i preuzeo je vlast 756. u Kordobi postavši emir od Kordobe. Pobedio je islamske vladare toga područja i ujedinio je različite feude u emirat. Postao je politički nezavisan. Vladari emirata su koristili titulu emir ili sultan sve do 10. veka. Tada se Abdurahman III suočio sa pretnjom invazije Fatimida, koji su vladali Egiptom.

Fatimidi su proglasili svoj kalifat, što je bilo u suprotnosti sa opšte priznatim abasidskim kalifima iz Bagdada. Abdurahman III se isto proglasio kalifom da bi se odupro Fatimidima, jer kao kalif imao je veći prestiž. Kada je prošla opasnost od Fatimida Abdurahman III se nije odricao titule kalifa.

Posle bitke kod Melilje 927, Omejadi su kontrolisali trougao između Alžira, Sijimase i Atlantskog okeana. Halifova vlast se protezala severno. Sveto rimsko carstvo je 950. razmenilo ambasadore sa Kordopskim kalifatom. To je bilo diplomatsko priznanje punog suvereniteta. Pre toga Igo od Arla je tražio garantije za slobodnu plovidbu njegovih brodova po sredozemnom moru. Male hrišćanske države na severu Iberijskog poluostrva imale su problema da se odupru moći Kordopskog kalifata. Molili su kalifa za mir, ali mir bi usledio tek kad bi dali neke teritorije za mir.

Nakon smrti drugog kalifa Alhakama 976, Almansur je osigurao trećem kalifu Hišamu II dolazak na vlast. Sprečio je evnuhe da Hišamovog brata postave za kalifa. Almansur je postao stvarni vladar kalifata u ime kalifa. Halif je bio samo figura. Almansur je preduzeo 57 pohoda protiv hrišćanskih državica i u svim pohodima je pobedio. Mavari su pod vodstvom Almansura 985. opljačkali Barselonu. Za njegove vlasti kalifat je došao na vrhunac moći oko 1000. godine. Hrišćanske državice su se udružile, stvorile savez i porazile su 1002. Almansura. Almansur je tada bio smrtno ranjen. Posle Almansura njegov sin je nastavio da vlada na sličan način kao on. Nakon smrti Almansurova sina usledio je 1010. građanski rat oko prava oko nasleđa, tj. ko će biti kalif. Ratovali su različiti kalifovi naslednici i Almansurovi naslednici. Rezultat je bio porazan po Kordopski kalifat. Dolazilo je do sukoba različitih plaćeničkih vojski, bilo mavarskih, bilo arapskih. Od 929. do 1008. postojala su samo tri kalifa, a od 1008. do 1031. vladalo je 7 kalifa.

Poslednji kordopski kalif je bio Hišam III. Po njegovoj smrti 1031. kalifat je razbijen na mnogo nezavisnih taifa, malih muslimanskih kraljevina. Taife kao male jedinice nisu bile sposobne da se odupru hrišćanskim snagama za vreme rekonkiste.

Privreda

Privreda kalifata zasnivala se na trgovini, visoko razvijenom zanatstvu i najmodernijim tehnikama agrikulture u Evropi. Zlatni kordopski zlatnici bili su veoma značajan faktor privrede. Kordoba je imala 450.000 stanovnika i predstavljala je najznačajniji centar sveta u to vreme. Drugi važni gradovi su bili Toledo, Almerija, Saragosa i Valensija.

Kultura

Halif je osnovao biblioteku sa 400.000 knjiga. Kordopski kalifat je postao značajan po filozofiji, po prevodima sa starog grčkog. Averoes je vratio Aristotelova dela Evropi. Rad Majmonidesa je omogućio da Toma Akvinski pomiri teologiju sa Aristotelovom filozofijom. U Kordobi je bilo značajnih dostignuća u medicini, matematici i astronomiji.

Literatura

• Azizur Rahman, Syed (2001). The Story of Islamic Spain (snippet view). New Delhi: Goodword Books. str. 129. ISBN 978-81-87570-57-8. Pristupljeno 5. 9. 2010. 
• Ambrosio, B.; Hernandez, C.; Noveletto, A.; Dugoujon, J. M.; Rodriguez, J. N.; Cuesta, P.; Fortes-Lima, C.; Caderon, R. (2010). „Searching the peopling of the Iberian Peninsula from the perspective of two Andalusian subpopulations: a study based on Y-chromosome haplogroups J and E”. Collegium Antropologicum. 34 (4): 1215—1228. CS1 održavanje: Višestruka imena: spisak autora (veza).
• Barton, Simon (2004). A History of Spain. New York: Palgrave MacMillan. ISBN 9780333632574. .
• Chejne, Anwar G. Muslim Spain: Its History and Culture. . Minneapolis: The University of Minnesota Press. 1974. ISBN 9780816606887. .
• Guichard, P. Al-Andalus: Estructura antropológica de una sociedad islámica en Occidente. . Barcelona: Barral Editores. 1976. ISBN 9788421120163. 
• Fletcher, Richard (2001). Moorish Spain (Hardcover izd.). Orion. ISBN 978-1-84212-605-9. 
• Allen, William Edward David; ʻAbd al-Raḥmān ʻAlī Ḥajjī & Mariano González Campo (2002). Al-Ghazal y la embajada hispano-musulmana a los vikingos en el siglo IX. Madrid: Miraguano ediciones. str. 238. ISBN 9788478132706. 
• Arié, Rachel (1984). Historia de España. España Musulmana: siglos VIII-XV. Tomo III. Labor. str. 558. ISBN 9788433594235. 
• Ballestín Navarro, Xavier (2004). Al-mansur y la Dawla'amiriya: Una dinámica de poder y legitimidad en el occidente musulmán medieval. Edicions Universitat Barcelona. str. 27. ISBN 9788447527724. 
• Bariani, Laura (2003). Almanzor. Nerea. str. 298. ISBN 9788489569850. 
• Castellanos Gómez, Juan (2002). Geoestrategia en la España musulmana: las campañas militares de Almanzor. Ministerio de Defensa. str. 199. ISBN 9788478239672. 
• Chejne, Anwar G. (1974). Muslim Spain: Its History and Culture. Minneapolis: The University of Minnesota Press. ISBN 0816606889. 
• Colmeiro y Penido, Manuel (1863). Historia de la economía política en España. Tomo I. Madrid: Imprenta de Cipriano López. str. 508. 
• Cruz Hernández, Miguel (1992). El islam de Al-Ándalus: historia y estructura de su realidad social. Ministerio de Asuntos Exteriores, Agencia Espyearla de Cooperación Internacional, Instituto de Cooperación con el Mundo Árabe. str. 654. ISBN 9788472326354. 
• De Bordejé Morencos, Federico Fernando (1992). „El Islam, la España musulmana y la mar”. Revista de historia naval (39): 97—114. ISSN 0212-467X. 
• Dozy, Reinhart P. (2010). Historia de los musulmanes de España. Las guerras civiles. Madrid: Biblioteca Turner. str. 464. ISBN 978-84-7506-941-8. 
• Echevarría Arsuaga, Ana (2011). Almanzor: un califa en la sombra. Silex Ediciones. str. 272. ISBN 9788477374640. 
• Fletcher, Richard A. (1991). The Quest for El Cid. Oxford University Press. ISBN 9780195069556. 
• Fletcher, Richard A. (1999). El Cid. Nerea. Traducido por Javier Sánchez García-Gutiérrez. str. 248. ISBN 9788489569294. 
• Fletcher, Richard (2000). La España mora. Prevod: Julio Rodríguez Puértolas. Nerea. str. 213. ISBN 9788489569409. 
• Frers, Ernesto (2008). Más allá del legado pirata. Historia y leyenda de la piratería. La fabulosa aventura de los bandoleros del mar. Barcelona: Ediciones Robinbook. ISBN 978-84-7927-963-9. 
• Glick, Thomas F. (2005) [1999]. Islamic and Christian Spain in the Early Middle Ages. The Netherlands: Brill. 
• González Batista, Juan (2007). España estratégica: guerra y diplomacia en la historia de España. Madrid: Sílex ediciones. str. 501. ISBN 9788477371830. 
• Jiménez Losantos, Federico (1999). Los nuestros: cien vidas en la historia de España. Barcelona: Planeta. str. 437. ISBN 978-84-08-03304-2. 
• Kennedy, Hugh (1996). Muslim Spain and Portugal: a political history of al-Andalus. Longman. str. 342. ISBN 9780582495159. 
• Lévi Provençal, Évariste (1957). Historia de España: España musulmana hasta la caída del califato de Córdoba: 711-1031 de J.C. Tomo IV. Espasa-Calpe. Edición de Ramón Menéndez Pidal & Leopoldo Torres-Balbás. Traducción de Emilio García Gómez. str. 523. ISBN 9788423948000. 
• Fusi Azpurúa, Juan Pablo (2012). Historia mínima de España. México: Turner. str. 304. ISBN 9788415427650. 
• Marín Guzmán, Roberto (2006). Sociedad, política y protesta popular en la España musulmana. publisher Universidad de Costa Rica. str. 611. ISBN 9789968936965. 
• Martínez Enamorado, Virgilio; Torremocha Silva, Antonio (2001). Almanzor y su época: al-Ándalus en la segunda mitad del siglo X. Málaga: publisher Sarriá. str. 197. ISBN 978-84-95129-55-0. 
• Matés Baco, Juan Manuel; Agustín González, Enciso (2006). Historia económica de España. Barcelona: publisher Ariel. str. 1020. ISBN 9788434445345. 
• Mitre Fernández, Emilio (1979). La España medieval: sociedades, estados, culturas. Ediciones Akal. str. 392. ISBN 9788470900945. 
• Morales Romero, Eduardo (2004). Historia de los vikingos en España: ataques e incursiones contra los reinos cristianos y musulmanes de la Península Ibérica en los siglos IX-XI. Madrid: Miraguano Ediciones. str. 238. ISBN 978-84-7813-270-6. 
• Reilly, Bernard F. (1993). The Medieval Spains. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0521394368. 
• Ríu Ríu, Manuel (1988). Historia de España: Edad Media (711-1500). Tomo II. Madrid: Espasa-Calpe. Edición de José María Blázquez. str. 630. ISBN 978-84-239-5090-4. 
• Russell, Peter Edward; Carr, Raymond (1982). Introducción a la cultura hispánica: Historia, arte, música. Barcelona: Publisher Crítica. str. 361. ISBN 978-84-7423-186-1. 
• Suárez Fernández, Luis (1976). Historia de España: Antigua y Media. I. Madrid: Ediciones Rialp. str. 729. ISBN 978-84-321-1882-1. 
• Tapia Garrido, José Ángel (1976). Almería musulmana: hasta la conquista de Almería por Alfonso VII (711-1147 de J. C.). Tomo II. Almería: Monte de Piedad y Caja de Ahorros de Almería. str. 512. 
• Vara, Carlos (2012). Las Navas de Tolosa. Barcelona; Buenos Aires: Parkstone International. ISBN 978-84-350-4582-7. 
• Valdés Fernández, Fernando (1999). Almanzor y los terrores del milenio. Santa María la Real. str. 160. ISBN 9788489483095. 
• Vallvé Bermejo, Joaquín (1992). El Califato de Córdoba. Madrid: Mapfre. Edición de Elena Romero. str. 351. ISBN 978-8-47100-406-2. 
• Vernet Ginés, Juan (1979). Estudios sobre la historia de la ciencia medieval. Barcelona: Universidad Autónoma de Barcelona. str. 508. 
• Weiner, Jack (2001). El Poema de mio Cid: el patriarca Rodrigo Díaz de Vivar trasmite sus genes. Kassel: Reichenberger. str. 172. ISBN 978-3-935004-38-1.