Kravata

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Policajac u Hamburgu, Nemačka, nosi kravatu.

Kravata je odevni predmet koji nose muškarci oko vrata. Kravata je verovatno evoluirala od obične marame oko vrata koja je imala višestruku funkciju a ne samo ukrasnu. Da se stavi preko lica radi zaštite od prašine prilikom jahanja, da se njome previje i učvrsti rana, da upija znoj oko vrata ili da se stavi na glavu kako zaštita od sunca. Takođe se koristila i kao filter za filtriranje mehanički nečiste vode.

Kravata

Varijante uključuju askot, mašnu, bolo, kravatu sa patent zatvaračem, kravat i pletivo. Moderna kravata, askot i leptir mašna potiču od kravate. Kravate su uglavnom male veličine, ali mogu biti dostupne u dužoj veličini. U nekim kulturama muškarci i dečaci nose kravate kao deo redovne kancelarijske ili svečane odeće. Neke žene ih takođe nose, ali obično ne tako često kao muškarci. Kravate se takođe mogu nositi kao deo uniforme (na primer, vojska, škola, konobari), dok neki biraju da ih nose kao svakodnevnu odeću. Kravate se tradicionalno nose sa zakopčanim gornjim dugmetom košulje, a čvor kravate leži između krajeva kragne.[1]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Kravata koja se proširila iz Evrope potiče od plaćenika koji su služili u Francuskoj tokom Tridesetogodišnjeg rata (1618–1648). Ovi plaćenici iz Vojne krajine, koji su nosili svoje tradicionalne male, čvorovane vratne marame, izazvali su interesovanje Parižana.[2][3] Dečak-kralj Luj XIV počeo je da nosi čipkastu kravatu oko 1646. godine, kada je imao sedam godina, i postavio je modu za francusko plemstvo. Ovaj novi odevni predmet pokrenuo je modnu pomamu u Evropi; muškarci i žene su nosili komade tkanine oko vrata. Od kada ih je uveo francuski kralj, muškarci su nosili čipkane kravate, ili žabote,[4] za čije je uređenje bilo potrebno mnogo vremena i truda. Ove kravate su često bile vezane uzice za kravate, uredno složene i vezane u mašnu.

Međunarodni dan kravate obeležava se 18. oktobra u raznim gradovima širom sveta, uključujući Dablin, Tibingen, Tokio, Sidnej i druge gradove.[5][6]

Upotreba među ženama[uredi | uredi izvor]

Etničke Mizo učenice u Mizoramu nose kravate kao deo školske uniforme
Biolog Gertruda Van Vagenen u odelu i kravatu.

Kravate su ponekad deo uniformi koje nose žene, što bi danas moglo biti potrebno u profesijama kao što su restorani i policijske snage. U mnogim zemljama, devojke su danas obavezne da nose kravate kao deo uniforme za osnovnu i srednju školu.

Žene takođe mogu koristiti kravate kao modni izraz. Tokom kasnih 1970-ih i 1980-ih, nije bilo neuobičajeno da mlade žene u Sjedinjenim Državama nose kravate kao deo ležerne odeće.[7][8] Ovaj trend je popularizovala Dajana Kiton koja je nosila kravatu kao glavni lik u Eni Hol 1977. godine.[9][10]

Godine 1993. kravate su se ponovo pojavile kao istaknuti modni dodaci za žene iu Evropi i u SAD.[11] Kanadska umetnica Avril Lavinj je na početku karijere nosila kravate sa majicama bez rukava.

Prilike za kravate[uredi | uredi izvor]

Tradicionalno, kravate su ustaljena kancelarijska odeća, posebno za profesionalce. Zagovornici mesta kravate u kancelariji tvrde da kravate uredno razgraničavaju radno i slobodno vreme.[12]

Teorija je da fizičko prisustvo nečega oko vašeg vrata služi kao podsetnik da se spustite i fokusirate na posao koji vam je pri ruci. Nasuprot tome, popuštanje kravate posle posla signalizira da se čovek može opustiti.[12]

Ričard Branson, osnivač Virgin grupe, veruje da su kravate simbol ugnjetavanja i ropstva.[13]

Izvan ovih okruženja, kravate se obično nose posebno kada se prisustvuje tradicionalno formalnim ili profesionalnim događajima, uključujući venčanja, važne verske ceremonije, sahrane, intervjue za posao, pojavljivanja na sudu i fino ručavanje.[14]

Opozicija kravatama[uredi | uredi izvor]

Hrišćanske denominacije podučavaju običnu odeću[uredi | uredi izvor]

Među mnogim hrišćanskim denominacijama koje uče doktrinu običnog odevanja, muškarci ne nose duge kravate; ovo uključuje mnoge anabaptističke zajednice (kao što je Konzervativna menonitska konferencija), tradicionalne kvekere (koji gledaju na kravate kao da su u suprotnosti sa njihovim svedočanstvom o jednostavnosti) i neke metodiste svetosti (kao što su reformisani slobodni metodisti koji gledaju na kravate kao sukob sa verom u spoljašnju svetost).[15][16][17][18]

Sentiment protiv kravate[uredi | uredi izvor]

Aleksis Cipras i Banisadr, dva primera političara koji obično ne nose kravate.

Početkom 20. veka, broj kancelarijskih radnika je počeo da se povećava. Mnogi takvi muškarci i žene su morali da nose kravate, jer se smatralo da to poboljšava radni stav, moral i prodaju. Uklanjanje kravate kao društvenog i poslovnog zahteva (a ponekad i zabrana) je moderan trend koji se često pripisuje usponu popularne kulture. Iako je bila uobičajena kao svakodnevna nošnja još 1966. godine, tokom godina 1967–69, kravata je skoro svuda izašla iz mode, osim tamo gde je bila obavezna. Osamdesetih godina 20. veka došlo je do oživljavanja, ali 1990-ih, kravate su ponovo pale u nemilost, pri čemu su mnoge kompanije zasnovane na tehnologiji imale zahteve za ležernom odećom, uključujući Epl, Amazon, Ibej, Dženenteh, Majkrosoft, Monsanto i Gugl.[19]

U zapadnoj poslovnoj kulturi pojavio se fenomen poznat kao ležerni petak, u kojem zaposleni ne moraju da nose kravate petkom, a zatim – sve češće – drugim, najavljenim, posebnim danima. Neka preduzeća su produžila dane za ležerno odevanje do četvrtka, pa čak i srede; drugima su potrebne kravate samo u ponedeljak (za početak radne nedelje). U kompaniji za nameštaj IKEA kravate nisu dozvoljene.[20]

Primer osećanja protiv kravate nalazi se u Iranu, čiji su teokratski vladari osudili ovaj modni dodatak kao dekadentni simbol evropskog ugnjetavanja. Krajem 1970-ih (u vreme Islamske revolucije), pripadnici američke štampe su čak metonimizirali iranske tvrdolinijaše kao turbane, a njegove umerene kao kravate. Do danas je većina iranskih muškaraca u Iranu zadržala košulju sa dugim rukavima u zapadnom stilu i trodelno odelo, isključujući kravatu. Većina iranskih muškaraca u inostranstvu nosi kravate.[21]

Razni pokreti pod- i kontrakulture na kravate gledaju kao na simbol potčinjavanja i ropstva (tj. posedovanja simboličnog lanca oko vrata) korumpiranoj društvenoj eliti, kao „platnog roba“.[22]

Tokom 60 godina, dizajneri i proizvođači kravata u Sjedinjenim Državama bili su članovi Udruženja odevnih detalja za muškarce, ali se ta trgovačka grupa zatvorila 2008. kao rezultat opadanja članstva zbog opadanja broja muškaraca koji nose kravate.[23]

Godine 2019, američki predsednički kandidat Endru Jang privukao je pažnju kada se pojavio na televizijskim predsedničkim debatama bez kravate.[24] Jang je odbacio medijska pitanja o tome, rekavši da bi birači trebalo da se fokusiraju na važnija pitanja.[25]

Novozelandski član parlamenta Raviri Vajititi glasno se protivio kravatama, nazivajući ih „kolonijalnom omčom”. U februaru 2021. izbačen je iz parlamenta, jer je odbio da nosi kravatu,[26] privlačeći pažnju i parlamentarnu debatu, što je na kraju dovelo do toga da je zahtev izbačen iz odgovarajućih uslova za poslovnu odeću u novozelandskom parlamentu za muškarce.[27]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Agins, Teri (1. 8. 2012). „When Is it Time to Loosen the Tie?”. Wall Street Journal. 
  2. ^ „The Evolution of the Necktie”. tie-a-tie.net. 14. 8. 2013. 
  3. ^ „Academia Cravatica”. Academia-cravatica.hr. Arhivirano iz originala 15. 2. 2012. g. Pristupljeno 6. 1. 2012. 
  4. ^ Caulfeild, S. F. A. Encyclopedia of Victorian Needlework, [Dictionary of Needlework]. A. W. Cowan, London, 1882, (facsimile edition, Dover Publications, NY, 1972) v. I A–L, p. 274.
  5. ^ 18TH OCTOBER – THE CRAVAT DAY! Arhivirano jul 30, 2013 na sajtu Wayback Machine. Academia-cravatica.hr (October 18, 2003). Retrieved on 2013-08-08.
  6. ^ Tie Talk. Tietalk.vpweb.com.au (June 30, 2010). Retrieved on 2013-08-08.
  7. ^ Sagert, Kelly Boyer (2007). The 1970sSlobodan pristup ograničen dužinom probne verzije, inače neophodna pretplata. Greenwood. str. 101. ISBN 978-0-313-33919-6. 
  8. ^ Peterson, Amy T. (2008). The Greenwood Encyclopedia of Clothing Through American History 1900 to the presentSlobodan pristup ograničen dužinom probne verzije, inače neophodna pretplata. Greenwood Press. str. 360. ISBN 978-0-313-33395-8. 
  9. ^ "Calender." Seventeen Nov. 2002: 24.
  10. ^ Pendergast, Sara; Tom Pendergast; Sarah Hermsen (2004). Fashion, Costume, and Culture. Clothing, Headwear, Body Decorations, and Footwear Through the AgesSlobodan pristup ograničen dužinom probne verzije, inače neophodna pretplata. Detroit: UXL. str. 950–951. ISBN 0-7876-5422-1. 
  11. ^ Kirkham, Pat (1999). The Gendered Object (2nd izd.). Manchester University Press. str. 164. ISBN 0-7190-4475-8. 
  12. ^ a b „Why every man should wear a tie to work”. Telegraph.co.uk. Pristupljeno 2016-12-02. 
  13. ^ „Why Richard Branson Won't Wear a Tie”. Bloomberg News. Pristupljeno 2016-12-02. 
  14. ^ „Should I Wear A Tie? | Eminence Cufflinks”. Eminence Cufflinks (na jeziku: engleski). 2016-05-15. Arhivirano iz originala 24. 02. 2021. g. Pristupljeno 2016-12-02. 
  15. ^ Scott, Stephen (2008). Why Do They Dress That Way?: People's Place Book (na jeziku: engleski). Simon and Schuster. ISBN 9781680992786. 
  16. ^ Kraus, C. Norman (13. 6. 2001). Evangelicalism and Anabaptism (na jeziku: engleski). Wipf and Stock Publishers. str. 49. 
  17. ^ Holmes, Scott (2013). „Taking off My Tie: The Adventures in Fashion of a Quaker/Lawyer” (PDF) (na jeziku: engleski). Journal of North Carolina Yearly Meeting (Conservative). Arhivirano iz originala (PDF) 26. 02. 2021. g. Pristupljeno 31. 7. 2019. 
  18. ^ Jones, Charles Edwin (1974). A guide to the study of the holiness movement (na jeziku: engleski). Scarecrow Press. str. 685. ISBN 9780810807037. 
  19. ^ „Are ties an outdated fashion or do they still show that you mean business? - Mirror Online”. 2016-03-02. Arhivirano iz originala 2016-03-02. g. Pristupljeno 2019-09-18. 
  20. ^ Killela, Amanda (26. 2. 2016). „Are ties an outdated fashion or do they still show that you mean business?”. Mirror. Arhivirano iz originala 2. 3. 2016. g. Pristupljeno 13. 8. 2016. 
  21. ^ Ignatius, David (July 10, 2008). Tehran's Definite 'Maybe'. The Washington Post.
  22. ^ Bragg, Roy (May 24, 2003). "Tying one on in the office." San Antonio Express.
  23. ^ Smith, Ray A. (4. 6. 2008). „Tie Association, a Fashion Victim, Calls It Quits as Trends Change”. Wall Street Journal. str. A1. Pristupljeno 7. 6. 2008. 
  24. ^ Patterson, Troy (27. 6. 2019). „Democratic Debate 2019: Andrew Yang's Bold Lack of a Tie”. New Yorker. New York. Pristupljeno 27. 6. 2019. 
  25. ^ Harris, Tim (2. 8. 2019). „Andrew Yang Rips Presidential Election Process: "We're Like Characters In A Play And We Have To Follow It"”. New Yorker. New York. Pristupljeno 2. 8. 2019. 
  26. ^ „Maori MP ejected from NZ parliament for refusing to wear tie”. BBC. 9. 2. 2021. Pristupljeno 9. 2. 2021. 
  27. ^ „New Zealand male MPs no longer have to wear ties after Māori MP ejected”. The Guardian. 11. 2. 2021. Pristupljeno 11. 2. 2021. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Kravata na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Кравата&oldid=27552419”