Makarska

Makarska
Makarska-stari grad
Zastava Grb
Administrativni podaci
Država	Hrvatska
Županija	Splitsko-dalmatinska
Stanovništvo
Stanovništvo	‍
— 2011.	13.426
— gustina	479,5 st./km2
Aglomeracija (2011.)	13.834
Geografske karakteristike
Koordinate	43° 17′ 38″ S; 17° 01′ 17″ I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Površina	28 km2
Makarska Makarska na karti Hrvatske
Ostali podaci
Gradonačelnik	Tonči Bilić
Poštanski broj	21300
Pozivni broj	+385 21
Registarska oznaka	MA
Veb-sajt
makarska.hr

Pogled sa mora

Makarska je grad u Hrvatskoj, u Splitsko-dalmatinskoj županiji.

Ime

Smatra se da je Makarska dobila ime prema obližnjem naselju zvanom Makar.

Geografski položaj

Makarska je smeštena u središnjoj Dalmaciji, na dodiru planine Biokova i Jadranskog mora. Grad je sedište Makarskog primorja, za koje se u zadnje vreme sve više koristi naziv Makarska rivijera, zbog ekonomske transformacije tog dela Dalmacije.

Grad Makarska zauzima središnji položaj u Makarskom primorju. Grad od unutrašnjosti oštro deli planina Biokovo (najviši vrh "Sv. Jure", 1.762 m), a sa srednjodalmatinskim ostrvima Bračom i Hvarom, povezuje Jadransko more.

Sam grad se smestio u prirodnoj luci između dva poluostrva (Osejava i Sv. Petar). Flišna zona, između planine i mora široka je svega nekoliko kilometara, tako da će se grad širiti u dužinu, dakle prema istoku i zapadu, odnosno prema susednim naseljima Tučepima i Krvavici.

Istorija

Do teritorijalne reorganizacije u Hrvatskoj nalazila se u sastavu stare opštine Makarska.

Prvi spomen antičkog naselja Inaronia, kao stanice na obalnom putu Salona — Narona, donosi Tabula Peutingeriana u prvoj polovini 4. veka, a postojanje naselja potvrđuju i arheološki ostaci. Antički nalazi na poluostrvu Sv. Petar, središnjem gradskom trgu, u blizini franjevačkog manastira i uz Donju luku svedoče da je današni grad na mestu nekadašnjeg rimskog naselja.

Srednji vek

U aktima salonitanskog sabora iz 533. godine navodi se Mucurum kao mesto u kojem je utemeljena episkopija.

Tokom 7. veka srpska plemena zaposedaju primorje od reke Cetine do Neretve. Vizantski car Konstantin Porfirogenit, polovinom 10. vek, u svom delu "De administrando imperio" naziva ih Arentanima (Neretvanima), a njihovu zemlju Paganijom. Isti izvor navode županiju Mokro, „koja blizu mora ima lađe“.

Novi vek

Pod današnjim imenom Makarska se prvi put spominje 1502. godine u dokumentu fočanskog kadije Muhameda Musina. U to doba Makarska je bila sedište nahije Primorje i u njoj su Turci držali vojnu i svog predstavnika emina. Najveću pažnju posvećivali su održavanju skele preko koje se obavljali trgovina Turske sa zemljama na Jadranu. Kako bi grad zaštitili od mletačkih napada, Turci su sredinom 16. veka. utvrdili Makarsku s tri kule povezane odbrambenim zidinama. Njihov izgled sačuvan je na grafici mletačkog kartografa iz 1572. godine, što je i najstariji sačuvani izgled grada Makarske.

Već 1646. godine plemići i narod Krajine priznali su vlast Venecije, a tek 1681. godine je Makarska je de fakto pripojena Veneciji. Pod stogodišnjom vladavinom mletačkog lava nastajali su temelji budućeg grada.

Razglednica Makarske iz 1980.godine

Ugovorom iz 1797. godine, Makarska je pripala Austriji, da bi Požunskim mirom 1805. godine potpala pod francusku vlast. Francuska je vlast novim merama nastojala podići nivo školstva, ekonomije i infrastrukture. Iz tog vremena sačuvao se obelisk podignut u čast francuskog maršala Ogista Marmona, koji se danas nalazi na zapadnom ulazu u grad.

Godine 1838. Makarska je varoš koja ima dobro pristanište, i u kojem ima 260 domova i 1700 stanovnika.

Stanovništvo

Na popisu stanovništva 2011. godine, grad Makarska je imao 13.834 stanovnika, od čega u samoj Makarskoj 13.426.

Grad Makarska

Broj stanovnika po popisima
1857.	1869.	1880.	1890.	1900.	1910.	1921.	1931.	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2001.	2011
2.175	2.331	2.448	2.690	2.841	3.138	3.138	3.272	3.242	3.497	4.550	7.121	9.556	11.958	13.716	13.834

Napomena: Nastao iz stare opštine Makarska.

Makarska (naseljeno mesto)

Broj stanovnika po popisima
1857.	1869.	1880.	1890.	1900.	1910.	1921.	1931.	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2001.	2011
1.963	2.093	2.193	2.379	2.456	2.720	2.720	2.834	2.851	3.096	4.164	6.845	9.342	11.743	13.381	13.426

Napomena: U 1991. povećano pripajanjem naselja Kotišina i Makar. Do 1981. sadrži podatke za ta bivšna naselja.

Popis 1991.

Na popisu stanovništva 1991. godine, naseljeno mesto Makarska je imalo 11.743 stanovnika, sledećeg nacionalnog sastava:

Popis 1991.‍
Hrvati			10.129	86,25%
Jugosloveni			486	4,13%
Srbi			275	2,34%
Muslimani			127	1,08%
Albanci			60	0,51%
Crnogorci			41	0,34%
Slovenci			36	0,30%
Mađari			12	0,10%
Makedonci			12	0,10%
Česi			11	0,09%
Nemci			9	0,07%
Slovaci			7	0,05%
Poljaci			3	0,02%
Rusi			3	0,02%
Ukrajinci			3	0,02%
Italijani			2	0,01%
Rusini			2	0,01%
ostali			14	0,11%
neopredeljeni			203	1,72%
region. opr.			102	0,86%
nepoznato			206	1,75%
ukupno: 11.743

Vidi još

• Neretljani
• Neretljanska kneževina
• Srpsko primorje
• Srpske zemlje u ranom srednjem veku
• Istorija Srba u ranom srednjem veku
• Dalmacija (tema)
• Mletačka Dalmacija

Literatura

• Maksimović, Ljubomir (1964). „O vremenu dolaska Neretljana na dalmatinska ostrva”. Zbornik Filozofskog fakulteta u Beogradu. 8 (1): 145—152. 
• Moravcsik, Gyula, ur. (1967) [1949]. Constantine Porphyrogenitus: De Administrando Imperio (2. izd.). Washington: Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies. 
• Ferjančić, Božidar (1959). „Konstantin VII Porfirogenit”. Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije. 2. Beograd: Vizantološki institut. str. 1—98. 
• Ferluga, Jadran (1957). Vizantijska uprava u Dalmaciji. Beograd: Naučno delo. 
• Gelo, Jakov (1998). Narodnosni i vjerski sastav stanovništva Hrvatske, 1880-1991: po naseljima. Zagreb: Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske. 
• [1] Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine

Spoljašnje veze

• Zvanični veb-sajt
• Mapa
• Fotografije