Manastir Lesnovo
| Manastir Lesnovo | |
|---|---|
 | |
| Osnovni podaci | |
| Jurisdikcija | Makedonska pravoslavna crkva — Ohridska arhiepiskopija |
| Osnivanje | 1341 |
| Osnivač | Jovan Oliver |
| Mesto | Lesnovo (selo) |
| Država | Severna Makedonija |
Manastir Lesnovo (posvećen Svetom arhangelu Mihailu i pustinjaku Gavrilu Lesnovskom) nalazi se kod istoimenog sela, između Kratova i Zletova u Severnoj Makedoniji. Podigao ga je 1341. veliki vojvoda Jovan Oliver,[1] na temeljima bazilike iz doba lokalnog pustinjaka Gavrila Lesnovskog, čija se isposnička pećina nalazi nedaleko.
Manastirska crkva ima oblik upisanog krsta sa jednim kubetom, ispred koga je nekoliko godina kasnije dodat narteks sa kubetom iste veličine. Danas je očuvan originalni živopis, koji su radila četvorica autora, čija su imena zabeležena na frizu (tri imena su opstala, dok je četvrto izbrisano), a među freskama se ističu predstave samog ktitora Jovana Olivera sa modelom crkve, Oliverove žene Oliverine (Marije Ane?), kao i kraljevskog para Dušana (kralj 1331—1346, car 1346—1355) sa žezlom u obliku dvostrukog krsta i Jelene, na kome se oko Dušanove glave nalazi oreol, iako nije kanonizovan. Likovi Oliverovih sinova Krajka i Damjana u narteksu su ostali, dok onaj mladog carevića Uroša - iščezao.[2] Sama crkva je dosta dobro očuvana i još uvek je njen krovni pokrivač od olova.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Manastir Lesnovo se nalazi između varošice Kratova i sela Zletova. To je u srednjem veku bio bogat i veoma naseljen kraj. Ceo prostor oko Ovčijeg polja bio je pod vlašću Marije, udove srpskog kralja Stefana Dečanskog. Oko 1337. godine njen posed prelazi u ruke velikog vojvode Olivera. Manastir je bio posvećen Sv. arhanđelima, a čine ga tri zdanja, zidana u tri različita vremena. Sam manastir je nastao 1341. godine, i docnije dograđivan.[3].
Ktitor je bio najmoćniji velikaš tada kralja Dušana - Jovan Oliver.[4] Car Stefan Dušan je 1347. godine izdao u Skoplju hrisovulju, kojom se osniva episkopska stolica u Lesnovu. Životopis lesnovske crkve sačuvao je predstave likova prva dva zletovska episkopa, koji su rezidirali u manastiru Lesnovo. Manastir Lesnovo je jedno od najpoznatijih i viđenijih središta književne radnje 14. veka, gde nastaje mnogo rukopisa.[5]
Pri manastiru je radila srpska manastirska škola, iz koje su potekli mnogi znameniti sveštenici. Srpska škola pri manastiru je vršila prosvetni rad od 18. veka pa sve do 1886. godine.[6] Tako je u njoj se formirao Srbin Evstahije, veliki samokovski mučenik. Tog samokovskog mitropolita su Turci živog prikovali na gradsku kapiju, 1792. godine, zato što se nije hteo odreći "pravoslavne vere i srpskog imena". Samokovska mitropolija je postojala do 1766. godine, kada je ukinuta Pećka patrijaršija. Drugo poznato ime, je protopop Jovan "od Kratova”, krasnopisac iz 16. veka. U fruškogorskom manastiru Velika Remeta, čuvalo se jevanđelje sa koricama okovanih srebrom, divno ukrašeno, pisano na srpsko-slovenskom jeziku, 1580. godine od strane "protopopa Jovana Srbina iz Kratova"
Godine 1982. u manastiru koju sada pripada nekanonskoj Makedonskoj pravoslavnoj crkvi, živeli su arhimandrit Gavril Parnadžijev i jedan monah - njegov otac iz svetovnog života.[7]
Izgled crkve[uredi | uredi izvor]
Crkva ima osnovu upisanog krsta nad kojim se uzdiže kube čiji su uglovi (a ne prozori, kako je uobičajeno) orijentisani kao i crkva. U skladu sa tim je orijentisana oltarska apsida, koja je više plitak segment, a ne polukrug, tako da se njena koloneta poklapa sa kolonetom dvodelnog oltarskog prozora.
Nekoliko godina nakon gradnje crkve, dodat joj je narteks sa kubetom koje je urađeno na isti način kao i originalno. Sam ulaz u crkvu čini dvodelni otvor, što je čini jedinstvenom u sklopu tzv. vardarskog stila kome pripada. Taj tip vrata se može naći u crkvama u Solunu i u Hilandaru, a postaće čest motiv tek u tzv. moravskom stilu.
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Ulaz. -
-
-
-
-
-
-
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ "Glasnik društva srpske slovesnosti", Beograd 13/1861. godine
- ^ "Vreme", Beograd 23. april 1927. godine
- ^ "Vreme", Beograd 1927. godine
- ^ Ljubomir Stojanović: "Stari srpski zapisi i natpisi", Beograd 1902. godine
- ^ "Glasnik društva srpske slovesnosti", Beograd 1862. godine
- ^ "Carigradski glasnik", Carigrad 1904. godine
- ^ Milo Gligorijević: "Izlazak Srba", Beograd 1987.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Deroko, Aleksandar (1985). Monumentalna i dekorativna arhitektura u srednjovekovnoj Srbiji (treće dopunjeno izdanje). Beograd.
- Jovan Deretić, „Kulturna istorija Srba“, Kragujevac . 2001. ISBN 978-86-7247-009-3..
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
