Maražo

Koordinate: 0° 59′ 00″ J; 49° 35′ 00″ Z / 0.983333° J; 49.583333° Z / -0.983333; -49.583333
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Maražo
Ostrvo Maražo
Geografija
LokacijaDržava Para, Brazil
Koordinate0° 59′ 00″ J; 49° 35′ 00″ Z / 0.983333° J; 49.583333° Z / -0.983333; -49.583333
0° 59′ 00″ J; 49° 35′ 00″ Z / 0.983333° J; 49.583333° Z / -0.983333; -49.583333
ArhipelagMaražo arhipelag
Površina40.100 km2
Najviši vrh40
Administracija
Najveći gradBrivs (grad)
Demografija
Stanovništvo383336  (2014)
Gustina st.9,56 stan./km2

Maražo (port. Ilha de Marajó) je veliko rečno ostrvo (ada) na delti Amazona u brazilskoj državi Pará, [1]površine 40.145 km². Ostrvo se nalazi u istoimenoj grupi od 3000 ostrva u kojoj je najveće, po površini veće od Belgije, prekriveno bujnom tropskom vegetacijom na zapadu, i savanama na istoku. Ostrvo je poznato i po fenomenu velikih plimnih talasa, poznatih kao pororoca, koji nastaju na mestu gdje se susreću vode Amazona sa Atlantikom. Talasi visoki oko 4 metra putuju 300 kilometara uzvodno Amazonom, brzinom od 30 kilometara na sat, što je počelo privlačiti i surfere.

Veliku atrakciju predstavlja i grnčarija drevnog naroda Maražo, koja se može videti u muzeju Maražo, Cachoeira do Arari. Drevni narod Maražo živeo je na ostrvu oko 1000 godina, gradili su zemljane humke, kanale i brane. Mlađeg datuma su svakako folklorni plesovi carimbó i lundu, poreklom od dovedenih crnačkih robova.

Crveni ibisi na ostrvu Maražo

Tokom razdoblja intenzivnih kiša, od januara do maja, teritorija ostrva Maražo je uglavnom poplavljena. Ostrvo je poznato i po velikom broju bivola, jer tamo živi najveće krdo u Brazilu. Bivoli služe za transport i u selu i u gradu, a njihovo meso je osnov tipičnim jelima tog područja. Prastanovnici Indijanci Aruã, koji su govorili jezikom iz aravačke porodice su nestali, a prvi pokušaj da se upoznaju desio se 1877, kada je uz pomoć poslednjeg Aruã Indijanca sastavljen rečnik od 200 reči.

Maražo je najveće slatkovodno ostrvo na svetu.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Ostrvo Marajo je odvojeno od kopna zalivom Maražo, rekom Para,[2][3][4] manjim rekama (posebno Makakos i Tažapuru), rekom Kompanhija, rekom Žakare Grande, zalivom Viejra Grande i Atlantskim okeanom.

Ostrvo se nalazi skoro direktno na ekvatoru.

Zajedno sa manjim susednim ostrvima koja su od Maražoa odvojena rekama, oni čine arhipelag Maražo, ukupne površine od 49,602 km2 (19,151 sq mi).[5] Arhipelag se nalazi u 59.985 km2 (23.160 sq mi) Zaštićene oblasti arhipelaga Maražo, jedinici za očuvanje održive upotrebe osnovanoj 1989. godine radi zaštite životne sredine u regionu.[6]

Veliki delovi ostrva su poplavljeni tokom kišne sezone zbog višeg vodostaja reka duž obale i obilnih padavina u unutrašnjosti. Maražo je skoro potpuno ravan. Tokom kišne sezone, veliki deo ostrva postaje poplavljen kao veliko jezero.[7]

Na ostrvu ima 20 velikih reka. Zbog promenljivog vodostaja i redovnih sezonskih poplava, mnoga naselja su izgrađena na stubovima (Palafitas).

Ostrvo je poznato po pororoki, fenomenu plimnog talasa u reci koja stvara velike talase koji dostižu 4 m (13 ft) u visinu. To je turistička destinacija, posebno za surfovanje po plimnom talasu.

Ekologija[uredi | uredi izvor]

Vodeni bivol na Maražou

Na istočnoj strani ostrva dominira vegetacija savane. Postoje velike fazende koje se bave stočarstvom.[7] Ovo je takođe lokacija jezera Arari, koje ima površinu od 400 km2 (150 sq mi), ali se smanjuje za 80% tokom sušne sezone.[8] Postoje velika stada domaćih vodenih bivola, koji su tehnički invazivna vrsta za ostrvo; sada ih ima oko 450.000, što je više od ljudske populacije ostrva.[7][9] Zapadnu stranu ostrva karakterišu šume Varzea i male farme. Na ostrvu se proizvodi građa i asaj.

Ostrvo se nalazi u ekoregiji Maražo varzea, oblasti sezonske i plimno poplavljene varzea šume.

Severno od velikog područja savane nalaze se močvare palmi, uglavnom sa Buriti palmi (Mauritia flexuosa) i Euterpe oleracea. Tokom kišne sezone, močvare su poplavljene visine od oko jednog metra. Malo se zna o ekologiji ovih močvara.

Opštine[uredi | uredi izvor]

Najvažniji gradovi su u jugoistočnom delu ostrva: Sori, Salvatera, i najveći grad Breves. Oni imaju osnovnu turističku infrastrukturu i popularni su zbog izdašnih, slabo zauzetih plaža. Grad Sore, na atlantskoj obali ostrva, služi kao ulazna tačka na ostrvo preko trajektne veze do Belema.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Maražo kultura
Maražoarska činija, Nacionalni muzej

Ostrvo je bilo mesto naprednog predkolumbijskog društva, kulture Maražoa, koja je postojala od otprilike 400. p. n. e. do 1600. godine nove ere.[10][11] Ostrvo je bilo centar arheoloških istraživanja i učenja od devetnaestog veka.[7] Naučnici od 1980-ih pa nadalje podelili su pretkolumbijski period na fazu Ananatuba (oko 1100 – oko 200. p. n. e.), fazu Mangueiras (oko 1000. p. n. e. – oko 100. godine), fazu Formiga (oko 100 - oko 400), Maražoara faza (oko 400 - 1200) i Arua faza (1200 - 1500).[7]

Od 1990-ih vodi se debata o poreklu i sofisticiranosti Maražoskog pretkolumbovskog društva. Na osnovu terenskog rada iz 1940-ih i 1950-ih, arheolog Beti Megers je prvobitno tvrdila da su kulturu Maražoa osnovali emigranti sa Anda i da je društvo stalno opadalo sve do konačnog kolapsa otprilike 1400. godine nove ere, zbog siromašnog tla i drugih faktora životne sredine. Megerove hipoteze su kasnije postale povezane sa determinizmom životne sredine. Međutim, njenu teoriju je odbacila arheološkinja Ana Kurtenijus Ruzvelt, koja je ponovo iskopavala Maražo lokacije tokom 1980-ih. Prema Ruzveltovoj, kultura Maražo se razvijala nezavisno u Amazoniji i karakterisala je i intenzivnu poljoprivredu za samostalan život i velike javne radove.[12]

Ruzvelt je procenio da je Maražo na svom vrhuncu možda imao populaciju od više od 100.000 ljudi.[13] Stanovništvo je živelo u kućama sa nabijenim zemljanim podovima, organizovalo se u matrilinearne klanove i delilo zadatke prema polu, starosti i nivou veština.

Dolazak Evropljana u šesnaestom veku bio je katastrofalan za starosedelačko stanovništvo ostrva; 90% umrlo je zbog visokog mortaliteta od evroazijskih zaraznih bolesti; nedostajala im je imunost protiv ovih bolesti koje su postale endemske u evroazijskim gradovima.[14]

Nasuprot tome, tokom pandemije španskog gripa 1918–1919 širom sveta, Maražo je bio jedino veće naseljeno područje koje nije imalo nijedan dokumentovani slučaj bolesti.[15]

Ostrvo je takođe lokacija rimokatoličke teritorijalne prelature Maražo.[16][17]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Marajó Island”. Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Inc. 2014. Arhivirano iz originala 08. 02. 2011. g. Pristupljeno 2014-12-17. 
  2. ^ „Marajó Island, Brazil”. Encyclopedia Britannica. United States: Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 2020-03-28. 
  3. ^ Souza, Lena S.B.; Rossetti, Dilce F.; Elias, Vagner R.; Prado, Renato L. (mart 2013). „Neotectonics in Marajó Island, State of Pará (Brazil) revealed by vertical electric sounding integrated with remote sensing and geological data”. Anais da Academia Brasileira de Ciências. 85 (1): 73—86. doi:10.1590/S0001-37652013000100006 Slobodan pristup. 
  4. ^ Oliveira, Diogo Marques; Frédou, Flávia Lucena (2011). „Caracterização e dinâmica espaço-temporal da atividade pesqueira na Baía de Marajó – Estuário Amazônico” [Characterization and space-time dynamics of the fishery activity in Marajó Bay, off the Amazon Estuary]. Arquivos de Ciências do Mar. Fortaleza (na jeziku: Portuguese). 44 (3): 40—53. 
  5. ^ Development Plan for Marajó, Document of the Government of Brazil Arhivirano jul 6, 2011 na sajtu Wayback Machine
  6. ^ APA Arquipélago do Marajó (na jeziku: portugalski), ISA: Instituto Socioambiental, Pristupljeno 2016-06-27 
  7. ^ a b v g d Araujo Costa, Costa (2014). „Marajó”. Grove Art Online. Oxford, UK: Oxford University Press. Pristupljeno 2014-12-17. 
  8. ^ Prof. „Pará Histórico: Índios no Pará”. Parahistorico.blogspot.com. Arhivirano iz originala 2014-05-29. g. Pristupljeno 2014-06-23. 
  9. ^ Romero, Simon (2015-06-20). „To Soften Image, Brazilian Police Ride In Atop Horned Beasts”. The New York Times. ISSN 0362-4331. Pristupljeno 2017-05-05. 
  10. ^ Mann, Charles C. (2006) [2005]. 1491: New Revelations of the Americas Before Columbus. Vintage Books. str. 326–333. ISBN 1-4000-3205-9. 
  11. ^ Schaan, Denise. „Current Research”. Marajó Island Archaeology and Precolonial History. Marajoara.com. Pristupljeno 2007-05-17. 
  12. ^ Mann, Charles C. (2006-10-10). 1491 (Second Edition): New Revelations of the Americas Before Columbus (na jeziku: engleski). Knopf Doubleday Publishing Group. str. 328—340. ISBN 9780307278180. 
  13. ^ Mann, Charles C. (2006-01-01). 1491: New Revelations of the Americas Before ColumbusNeophodna slobodna registracija (na jeziku: engleski). Vintage Books. str. 335. ISBN 9781400032051. 
  14. ^ Lobato, Sidney da Silva (2012). Amapá: experiências fronteiriças. Coleção Estudos Amazônicos. História (na jeziku: portugalski) (1a izd.). Belém, Pará: Editora Estudos Amazônicos. str. 7—8. 
  15. ^ Ryan, Jeffrey, ed. Pandemic influenza: emergency planning and community preparedness. Boca Raton: CRC Press, 2009. p. 24
  16. ^ GCatholic.org
  17. ^ Catholic Hierarchy

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Maražo na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Маражо&oldid=27552790”