Medveđa

Koordinate: 42° 50′ 37″ S; 21° 35′ 05″ I / 42.8436001° S; 21.5847063° I / 42.8436001; 21.5847063
S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Za druge upotrebe pogledajte stranicu Medveđa (višeznačna odrednica).
Medveđa
Medveđa
Grb
Grb
Administrativni podaci
DržavaSrbija
Upravni okrugJablanički
OpštinaMedveđa
Stanovništvo
 — 2011.2.993
Geografske karakteristike
Koordinate42° 50′ 37″ S; 21° 35′ 05″ I / 42.8436001° S; 21.5847063° I / 42.8436001; 21.5847063
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina440 m
Medveđa na karti Srbije
Medveđa
Medveđa
Medveđa na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj16240
Pozivni broj016
Registarska oznakaLE

Medveđa (alb. Medvegjë ili Medvegja) je gradsko naselje i sedište istoimene opštine u Jablaničkom okrugu. Prema popisu iz 2022. u ovom mestu je živelo 2.993 stanovnika.

Ovde se nalaze Spomenik oslobodiocima u Medveđi, Kulturno umetničko društvo Vez Medveđa, kao i FK Jablanica Medveđa.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Medveđa je smeštena u erozivnom proširenju formiranom zajedničkim erozivnim radom reke Jablanice i njene leve pritoke Lepaštice. Od ovog proširenja, smeštenog u aluvijalnoj ravni Jablanice dužine 3,5 km, širine 1,5 km, zavisila je i morfološka struktura Medveđe. Ono je predodredilo mikropoložaj pa i pravce teritorijalnog širenja varošice. Medveđa se, kao i reka Jablanica, pruža od juga ka severu (oko 3 km), više primaknuta pobrđu nego reci. Zalazi i uz dolinu Lepaštice oko 1,5 km u pravcu istok-zapad.

Kroz erozivno proširenje vodi put koji spaja Leskovac sa Prištinom. Udaljena je 43 km od Leskovca i 22 km od Lebana. Na malom udaljenju od Medveđe nalaze se Sijarinska banja i rudnik zlata, olova i cinka Lece.[1]

Istorija[uredi | uredi izvor]

U vreme despotovine Đurđa Brankovića Medveđa se pominje kao Međeđa, a tokom turskog ropstva kao Medoka. Pod imenom Medveđa prvi put se pominje u XV veku. Turski popis iz 1516. godine pominje je kao sedište opštine i gradsko naselje u kojem se jednom nedeljno održava pazar.

Odlukama Berlinskog kongresa od 1/13. jula 1878. godine, granična linija između Srbije i Turske je prošla između Brvenice i Medveđe; ceo basen Medveđe je pripao Srbiji.[2] Današnja Medveđa formirana je 1879. godine, po oslobođenju od Turaka. Osnovana je 1891. godine od dvanaest sela nova opština Medveđska, sa sedištem u selu Medveđa.[3] Naselje stagnira sve do 1921. godine kada je proglašeno za varošicu. To je podstaklo snažan razvoj trgovine i zanata. Pominje se 1934. godine kod sela Medveđe, rudnik zlata "Slišane" AD. Tu postoje tragovi rudokopa iz rimskog doba i srednjeg veka kada su tu radili Sasi.[4]

U Medveđi je pravoslavna crkva posvećena prazniku Vaznesenju Gospodnjem. Godine 1916. mesni paroh bio je pop Stojan Gvozdić. Osnovna četvororazredna škola u mestu postoji od 1888. godine. U mestu je 1930. godine aktivno Četničko udruženje, sa dugom tradicijom, iz vremena prvih srpskih komita. U međuratnom periodu postojao je SK "Jablanica" koji nastupa u lokalnoj fudbalskoj ligi (1933).

U posleratnom periodu varoš ponovo stagnira, čak i nazaduje. Skromna industrija počela se razvijati tek osamdesetih godina, kada su na aluvijalnoj ravni desno od Jablanice sagrađene dve male fabrike („Niteks” i „Termovent”) - pogoni istoimenih niških preduzeća. Poslednjih godina u ovoj varošici razvijaju se hemijska i tekstilna industrija.[1]

U Medveđi se nalaze zapis Savića kruška i zapis krst kod crkve.

Demografija[uredi | uredi izvor]

U naselju Medveđa živi 2.035 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 36,3 godina (34,6 kod muškaraca i 37,9 kod žena). U naselju ima 924 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,09.

Ovo naselje je uglavnom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).

Opština Medveđa pripada grupi izrazito emigracionih područja.[1]

Demografija[5]
Godina Stanovnika
1948. 1.732
1953. 1.810
1961. 2.188
1971. 2.621
1981. 2.488
1991. 3.057 3.001
2002. 2.810 2.986
2011. 2.860
Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍[6]
Srbi
  
 2.370 84,34%
Albanci
  
 203 7,22%
Romi
  
 97 3,45%
Crnogorci
  
 90 3,20%
Makedonci
  
 9 0,32%
Bugari
  
 4 0,14%
Muslimani
  
 2 0,07%
Bunjevci
  
 1 0,03%
Bošnjaci
  
 1 0,03%
nepoznato
  
 4 0,14%


Stanovništvo prema polu i starosti[7]
m
ž
? 3
  
  
 2
80+ 16
  
  
 23
75—79 21
  
  
 62
70—74 42
  
  
 85
65—69 67
  
  
 76
60—64 51
  
  
 69
55—59 53
  
  
 64
50—54 77
  
  
 83
45—49 100
  
  
 85
40—44 127
  
  
 117
35—39 103
  
  
 111
30—34 82
  
  
 92
25—29 78
  
  
 87
20—24 92
  
  
 73
15—19 122
  
  
 125
10—14 124
  
  
 137
5—9 115
  
  
 89
0—4 74
  
  
 83
Prosek : 34,6 37,9
Domaćinstva
Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.
Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002.
Broj domaćinstava 331 340 499 686 706 875 924
Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.
Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosek
Broj domaćinstava 193 216 132 219 105 38 12 6 2 1 3,04
Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu
Pol Ukupno Neoženjen/Neudata Oženjen/Udata Udovac/Udovica Razveden/Razvedena Nepoznato
Muški 1.034 319 657 37 16 5
Ženski 1.154 215 682 220 35 2
UKUPNO 2.188 534 1.339 257 51 7
Stanovništvo po delatnostima koje obavlja
Pol Ukupno Poljoprivreda, lov i šumarstvo Ribarstvo Vađenje rude i kamena Prerađivačka industrija
Muški 499 54 0 29 75
Ženski 355 22 0 8 93
UKUPNO 854 76 0 37 168
Pol Proizvodnja i snabdevanje Građevinarstvo Trgovina Hoteli i restorani Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški 25 28 33 9 16
Ženski 5 1 45 4 3
UKUPNO 30 29 78 13 19
Pol Finansijsko posredovanje Nekretnine Državna uprava i odbrana Obrazovanje Zdravstveni i socijalni rad
Muški 5 2 106 30 34
Ženski 7 7 39 39 55
UKUPNO 12 9 145 69 89
Pol Ostale uslužne aktivnosti Privatna domaćinstva Eksteritorijalne organizacije i tela Nepoznato
Muški 10 0 0 43
Ženski 2 0 0 25
UKUPNO 12 0 0 68

Obrazovanje[uredi | uredi izvor]

U Medveđi postoji Tehnička škola "Nikola Tesla".

Poznate ličnosti[uredi | uredi izvor]

Galerija[uredi | uredi izvor]

  • Panorama Medveđe.
    Panorama Medveđe.
  • Panorama Medveđe.
    Panorama Medveđe.
  • Panorama Medveđe.
    Panorama Medveđe.
  • Panorama Medveđe.
    Panorama Medveđe.
  • Oznaka na ulazu u Medveđu.
    Oznaka na ulazu u Medveđu.
  • Crveni trg.
    Crveni trg.
  • Crveni trg.
    Crveni trg.
  • Jablanička ulica.
    Jablanička ulica.
  • Jablanička ulica.
    Jablanička ulica.
  • Spomen česma na Crvenom trgu.
    Spomen česma na Crvenom trgu.
  • Spomen česma na Crvenom trgu.
    Spomen česma na Crvenom trgu.
  • Spomen česma na Crvenom trgu.
    Spomen česma na Crvenom trgu.
  • Spomen česma na Crvenom trgu.
    Spomen česma na Crvenom trgu.
  • Opštinska biblioteka „Petar Petrović Njegoš”.
    Opštinska biblioteka „Petar Petrović Njegoš”.
  • Fontana na trgu ispred Opštinske biblioteke.
    Fontana na trgu ispred Opštinske biblioteke.
  • Reka Lapaštica na toku kroz Medveđu.
    Reka Lapaštica na toku kroz Medveđu.
  • Osnovna škola „Gornja Jablanica”.
    Osnovna škola „Gornja Jablanica”.
  • Dvorište osnovne škole „Gornja Jablanica”.
    Dvorište osnovne škole „Gornja Jablanica”.
  • Dvorište osnovne škole „Gornja Jablanica”.
    Dvorište osnovne škole „Gornja Jablanica”.
  • Dvorište osnovne škole „Gornja Jablanica”.
    Dvorište osnovne škole „Gornja Jablanica”.
  • Šumska uprava Medveđa.
    Šumska uprava Medveđa.
  • Tekija.
    Tekija.
  • Tekija.
    Tekija.
  • Stambeno naselje.
    Stambeno naselje.
  • Ekonomski i pravni fakultet Univerziteta u Nišu, visokoškolska jedinica u Medveđi.
    Ekonomski i pravni fakultet Univerziteta u Nišu, visokoškolska jedinica u Medveđi.
  • Spomenik palim borcima.
    Spomenik palim borcima.
  • Spomenik palim borcima.
    Spomenik palim borcima.
  • Spomenik palim borcima.
    Spomenik palim borcima.
  • Srednja tehnička škola „Nikola Tesla”.
    Srednja tehnička škola „Nikola Tesla”.
  • Srednja tehnička škola „Nikola Tesla”.
    Srednja tehnička škola „Nikola Tesla”.
  • Srednja tehnička škola „Nikola Tesla”.
    Srednja tehnička škola „Nikola Tesla”.
  • Spomenik oslobodiocima iz Drugog svetskog rata u dvorištu Srednje tehničke škole „Nikola Tesla”.
    Spomenik oslobodiocima iz Drugog svetskog rata u dvorištu Srednje tehničke škole „Nikola Tesla”.
  • Crkva posvećena Vaznesenju Gospodnjem Spasovdanu.
    Crkva posvećena Vaznesenju Gospodnjem Spasovdanu.
  • Crkva posvećena Vaznesenju Gospodnjem Spasovdanu.
    Crkva posvećena Vaznesenju Gospodnjem Spasovdanu.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v Jović S. Goran, (2005): Turistički potencijali naselja Jablanice, Prirodno-matematički fakultet, Niš
  2. ^ "Otadžbina", Beograd 1890. godine
  3. ^ "Narodna skupština", Beograd 26. februar 1891. godine
  4. ^ "Pravda", Beograd 1934. godine
  5. ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9. 
  6. ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9. 
  7. ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Медвеђа&oldid=27249530”