M53/59 Praga
| M53/59 Praga | |
|---|---|
|
| |
| Osnovne karakteristike | |
| Brzina na putu | 60 km/h |
| Doseg | 500 km |
| Dimenzije i masa | |
| Dužina | 6.92 m m |
| Širina | 2.35 m m |
| Visina | 2.95 m m |
| Oprema | |
| Glavno naoružanje | top 2 x 30 mm |
| Sporedno naoružanje | nema |
| Oklop | 10 mm mm |
| Motor | dizel, 6-cilindara Tatra T912-2 |
| Snaga (KS) | 110 KS (82 kW) KS |
| Posada | |
| Posada | 5 |
M53/59 Praga je laki samohodni protivavionski top opremljen sa dva automatska topa u kalibru 30 mm. Razvijen je oko 1950. u Čehoslovačkoj. Namenjen je za odbranu kopnenih jedinica, aerodroma, brodova, komandnih centara, važnih objekata i instalacija od dejstva naprednih niskoletećih ciljeva. Efikasan je i za uništavanja ciljeva na zemlji i vodi.
Opis[uredi | uredi izvor]
Oklopni trup samohodnog protivavionskog vozila se nalazi na modifikovanom hodnom delu kamiona Praga V-3S 6×6. U prednjem delu se nalazi motor i kabina za posadu. Oklop motora i kabine je izrađen od čeličnih ploča debljine 10 mm. Motor je šestocilindrični dizel sa vodenim hlađenjem Tatra T912-2, snage 110 KS (modifikovana verzija JNA je Praga V3Sf, ugrađen je FAP-ov motor, FAP 13). U kabini su se nalazila četiri člana posade, i u kabini nišandžije jedan član posade. U delu kabine, iznad sedišta komandira, postavljena je osmatračnica za gornju polusferu, izrađena od pleksiglasa. U čeonom oklopu kabine postoje dva prozora, od kojih jedan koristi vozač za upravljanje vozilom, a drugi komandir odeljenja.
U zadnjem delu vozila se nalazi horizontalna platforma, na kojoj je montiran protivavionski top -PAT 30/2 mm M53/59/70 sa nišansko računarskim hidrauličkim uređajem NRH J171A. PAT 30/2 mm namijenjen je za gađanje ciljeva u vazdušnom prostoru na daljinama do 3000 metara i visini do 2500 metara. Po potrebi može gađati i ciljeve na zemlji (pešadija do 2000 m, oklopna sredstva i utvrđeni bunkeri do 1000 metara), a borbeni komplet je 600 granata. Koristi granatu 30 mm sa TOG, granatu 30 mm sa PZOZ, manevarski metak 30 mm i školski metak 30 mm. Ima 8 okvira koji se pune po 50 granata. Okviri se postavljaju na topove sa gornje strane. PAT 30/2 mm se okreće 360° oko svoje ose i dozvoljava elevaciju topovima od -10° do +85°. Nišan je optički, a uređaj M53 može da se odmontira i koristi samostalno. Brzina gađanja je 14 metaka u sekundi. Najveći horizontalni domet je 9300m, a najveći vertikalni domet je 6700m.
Loše strane ovog vozila su: mala pokretljivost van puteva, nemogućnost preciznog dejstva noću i po lošim meteorološkim uslovima, kao i nedostatak ABH zaštite.
Borbena upotreba[uredi | uredi izvor]
Oklopna vozila M53/59 se nalaze u naoružanju Češke, Slovačke, Libije i zemalja bivše SFRJ. Borbeno su upotrebljena 90-ih tokom ratnih sukoba na prostorima bivše SFRJ. Iako je njihova glavna namena bila borba protiv niskoletećih aviona i helikoptera, uglavnom su upotrebljavana protiv žive sile i lako utvrđenih objekata. Za vreme rata u Bosni Praga je, zbog karakterističkog i snažnog zvuka tokom paljbe, davala veliku moralnu podršku pješadijskim jedinicama. Tokom bombardovanja Srbije i Crne Gore od NATO snaga 1999. godine, Prage su aktivno učestvovale u odbrani. Prema zvaničnim podacima, Prage su oborile 2 bespilotne letelice i 12 krstarećih raketa. Pojedini primerci u VRS i VJ su prerađeni, tako što su skinuti uređaji M53 sa topovima 30 mm, a na njihovo mesto postavljeni lafeti za lansiranje protivavionskih raketa: lanser RL-1 (rakete R-60MK) i lanser RL-4 (rakete R-73). Po svojoj efikasnosti Praga je prevazilazila jugoslovensko samohodno protivavionsko vozilo BOV-3, koje je nastalo mnogo kasnije u odnosu na Pragu. Zapadni stručnjaci su proučavali borbe tokom 90-ih, i došli do zaključka da je Praga jedno od najefikasnijih oružja koje je upotrebljavano u borbama na prostorima bivše SFRJ, u periodu od 1991. do 1999. godine.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Nikolьskiй, M. V. (2001). 'Illюstrirovannьій spravočnik Kolesnaя bronetehnika. Moskva: Astrelь.
