Nebeski disk Nebra

Nebeski disk Nebra je bronzani disk nastao pre oko 3.600 godina, koji je otkriven u Nemačkoj 1999. godine i smatra se jednim od najvažnijih arheoloških otkrića XX veka^[1]. Pripada tzv. Unjetičkoj kulturi i predstavlja najstariju poznatu ručnu opservatoriju kojom je određivano vreme početka sejanja i žetve^[1]. Pronađen je unutar praistorijskog kruga kamenja, koji okružuju brdo Mitel (nem. Mittelberg), nedaleko od gradića Nebra kod Halea u pokrajini Saksonija-Anhalt. U junu 2007. godine, u blizini nalazišta je otvoren turistički centar.

Izgled diska[uredi | uredi izvor]

Nebeski disk Nebra je plavo-zelenkaste nijanse sa oblikom kruga prečnika 32cm. Njegova osnova je izrađena od bronze u koju su umetnuti simboli izrađeni od zlata. Smatra se da ti simboli predstavljaju Sunce ili pun Mesec, polumesec i zvezde, među kojima se razaznaje zvezdano jato Plejade ili Vlašići (Sedam Sestara^[1]). Pored njih, na obodu diska se nalaze dva izdužena luka koji odgovaraju isečku kruga od 82 stepena, što odgovara ugaonoj razlici između zalaska Sunca u vreme letnje i zimske solsticije na geografskoj širini brda Mitel (51°). Na disku se nalazi još jedan zlatni srp za koji se smatra da predstavlja Sunčevu barku koja plovi vaseljenom između Sunca, Meseca i zvezda^[1], iako ima i tumačenja da predstavlja Mlečni put ili dugu.

Razvoj diska[uredi | uredi izvor]

Prema istraživanjima Haralda Melera iz 2004. godine na osnovu porekla materijala na samom disku, utvrđeno je da je Nebeski disk Nebra prošao kroz četiri razvojne faze:

Disk je sadržao 32 mala kružića (koji su identifikovani kao zvezde, uključujući i zvezdano jato Plejade), veliki krug (identifikovan kao Sunce ili pun Mesec) i srpasti oblik (koji je identifikovan kao polumesec ili kao Sunce ili Mesec tokom pomračenja)
Na obodima diska su dodata dva izdužena isečka luka koji odgovaraju uglu od 82 stepena, a da bi se stvorio prostor za njih jedan kružić na levoj strani je pomeren ka središtu diska, dok su dva kružića na desnoj strani prekrivena
U donjem delu diska je dodat zlatni srp
Po obodu diska je urezano 39 ili 40 rupica, prečnika 3mm

Prva faza Nebeskog diska Nebra
Druga faza Nebeskog diska Nebra
Treća faza Nebeskog diska Nebra
Četvrta faza Nebeskog diska Nebra

Njegova upotreba[uredi | uredi izvor]

Sam praistorijski kompleks je bio podignut tako, da je na svaku solsticiju Sunce zalazilo iza udaljenog Brokena (1141m nmv), najvišeg vrha planine Harc, koji je od samog lokaliteta udaljen oko 80km, u smeru severozapada. Na istoj putanji se nalazi i manje uzvišenje Kulpen (473m nmv)^[1], dok sam naziv brda Mitel u prevodu znači srednje brdo. Smatra se da je Nebeski disk Nebra korišćen da bi se dodatno potvrdilo određivanje solsticije.

Položaj Sunca u veče letnje solsticije
Položaj Sunca u proleće i jesen
Položaj Sunca u veče zimske solsticije

Turistički centar[uredi | uredi izvor]

U neposrednoj blizini brda Mitel, otvoren je 20.06. 2007. godine multimedijalni turistički centar koga sačinjavaju dve zgrade:

Nebra barka, koja se nalazi u podnožju brda i ima oblik koji bi trebalo da podseća na oblik Sunčeve barke predstavljene na samom disku. Njegov glavni deo predstavlja gornji deo dužine 60 metara, koji bi trebalo da odaje utisak kao da pliva iznad tla, a njegov nagnuti kraj je usmeren ka tornju koji se nalazi na vrhu brda. Unutar objekta je smeštena muzejska postavka sa eksponatima vezanim za sam disk, kao i za samu Unjetičku kulturu.
Toranj za gledanje, se nalazi na vrhu brda Mitel i visok je 30 metara. Urađen je pod nagibom od 10 stepeni, tako da podseća na kazaljku velikog sunčanog sata. U njegovom sklopu postoje dodatna pomagala za uočavanje vrhova Kulpen i Broken.