Neftida

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
(preusmereno sa Нефтис)
Neftida
napisano hijeroglifima
O9t
H8

Neftida ili Nebt-het, kćerka Geba i Nut, je egipatsko primarno božanstvo, zaštitnica mrtvih, zadužena za pogrebne rituale. Bila je sestra Ozirisa, Izide i Seta, majka Anubisa, koga dobija iz veze sa Ozirisom, a Setova supruga. Njeno ime se može prevesti kao gospodarica kuće, što se verovatno odnosi na neki deo Neba ili označava status u drevnom dvoru ili poglavarskoj kući. Neftida je uglavnom prikazivana u paru sa sestrom Izidom, zbog njihove uloge zaštitnica mumija[1] i boga Ozirisa, i kao Setova sestra-supruga.

Poreklo[uredi | uredi izvor]

Neftida je grčki oblik epiteta (transkribovano kao Nebet-Het, i Nebt-Het, sa staroegipatskog). Poreklo boginje Neftide je nejasno, ali doslovan prevod njenog imena obično glasi „Gospa iz Kuće“, što je neke navelo da je pogrešno opišu pojmom „domaćica“, ili primarna dama koja je upravljala domaćinstvom. To je sveprisutna greška koja se ponavlja u mnogim radovima koji se tiču ovog božanstva. Njeno ime znači sasvim konkretno, "Dama iz građevine (Hrama)" što je povezuje sa ulogom sveštenice.

Funkcija[uredi | uredi izvor]

U vreme Tekstova piramida pete dinastije, Neftida se pojavljuje kao jedna od boginja Velike Eneade Heliopolisa. Ona je Ozirisova i Izidina sestra i bračni saputnik ratnog božanstva, Seta. Neftida je boginja zaštitnica, koja simbolizuje iskustvo smrti, kao što Izida predstavlja iskustvo (ponovnog) rođenja.

Neftida je bila poznata u nekim teologijama i kosmologijama staroegipatskih hramova kao „Korisna boginja“ ili „Odlična boginja“.[2] Ovi tekstovi u kasnim staroegipatskim hramovima opisuju boginju koja je predstavljala božansku pomoć, zaštitu i starateljstvo.

Neftida se smatra majkom boga pogrebnih rituala, Anubisa u nekim mitovima.[3][4] U manjem broju mitova, Anubis se pominje kao sin boginje Bastet[5] ili Izide.[6]

Boginja Neftida

Kao primarni „staratelj“ ovaploćenog faraona-boga, Horusa, Neftida se takođe smatra starateljem vladajućeg faraona.[7] Iako su i druge boginje mogle da preuzmu tu ulogu, Neftida je najčešće prikazana na ovoj funkciji. Takođe, Neftida je ponekad predstavljena kao prilično krvožedno i opasno božanstvo, sposobno da spali neprijatelje faraona svojim vatrenim dahom.[8]

Tokom perioda Novog kraljevstva, faraonska dinastija Ramesida bila je posebni ljubitelj Majke Neftide, kao što svedoče mnoge stele i brojni natpisi u Karnaku i Luksoru, gde je Neftida bila član Eneade bogova zaštitnika tog velikog grada i njeni oltari bili su prisutni u masivnom kompleksu.[9]

Neftida je uglavnom prikazivana u paru sa sestrom Izidom, zbog njihove uloge zaštitnica mumija[1] i boga Ozirisa, i kao Setova sestra-supruga.

Iako je njeno postojanje nejasnije od njene sestre Izide, Neftida nije bila ništa manje važna u religiji Starog Egipta, što potvrđuje i rad E. Hornunga,[10] kao i rad nekoliko uglednih naučnika.


—Tekstovi piramida, Iskaz 222, red 210.[11]

Simbol[uredi | uredi izvor]

Neftida sa krilima

U pogrebnoj ulozi, Neftida je često prikazana kao soko, ili kao žena sa sokolovim krilima, obično raširenim kao simbol zaštite. Njeno poređenje sa egipatskim sokolom (i njegovim prodornim, tužnim kreštanjem), očigledno je podsetilo stare Egipćane na krike koje su za mrtve ispuštale narikače. U tom svojstvu, lako se može zaključiti kako bi Neftida mogla biti povezana sa smrću u Tekstovima piramida. Bila je, gotovo bez izuzetka, prikazana sa krunom u obliku hijeroglifa koji označavaju njeno ime, koji su bili kombinacija znakova za svetu građevinu hrama hwt, zajedno sa znakom za gospu, neb, na vrhu znaka za hram.[12]

Neftida je jasno viđena kao morbidna, ali ključna snaga nebeske promene, odnosno, faraon postaje sposoban za svoje putovanje u zagrobni život uz pomoć Izide i Neftide. Ista božanska moć bi se kasnije primenila za sve mrtve, kojima je savetovano da zatraže Neftidu kao svog pratioca. Prema Tekstovima piramida, Neftida je, zajedno sa Izidom, bila sila pred kojom demoni drhte od straha, a čije su magične čini bile neophodne za kretanje kroz različite nivoe Duata, kako je nazivana oblast zagrobnog života.

Ovde treba napomenuti da Neftida nije nužno posmatrana kao potpuna suprotnost Izide, već kao drugačiji odraz iste realnosti: kruženja večnog života. Tako je Neftida takođe predstavljena u Tekstovima piramida kao kosmička sila podrške koja nastanjuje noćnu barku na Raovom putu, a posebno kada on uđe u Duat u prelaznom trenutku sumraka. Izida je bila Raova pratilja pri dolasku zore.

Neftida i Set[uredi | uredi izvor]

Iako je uobičajeno pretpostaviti da je Neftida bila udata za Seta i da imaju sina Anubisa, nedavna istraživanja ovaj mit dovode u pitanje. Levai napominje da, dok Plutarhovo delo De Iside et Osiride pominje brak ova dva božanstva, postoji vrlo malo konkretnog povezivanja Neftide i Seta u originalnim ranim egipatskim izvorima. Ona tvrdi da kasniji dokazi sugerišu da:

Iako brak Neftide i Seta čini deo egipatske mitologije, on nije uvršten u mit o ubistvu i vaskrsenju Ozirisa. Ona nije partner zlog Seta, već druge predstave Seta, milosrdnog boga koji je ubio Apofisa. To je bio Set koga su poštovali u zapadnim oazama tokom rimskog perioda, gde je prikazan sa Neftidom uz sebe na vlasti.
— Džesika Levai[13]

Ozirisov saveznik[uredi | uredi izvor]

Izida i Neftida oplakuju mrtvog Ozirisa.

Neftida igra važnu ulogu u ciklusu mita o Ozirisu.

Neftida pomaže Izidi u prikupljanju i naricanju nad raskomadanim delovima tela Ozirisa, nakon što ga je Set ubio iz zavisti. Neftida takođe postaje dadilja i budni čuvar mladog Horusa. Tekstovi piramida Izidu nazivaju „Horusovom majkom“, a Neftidu „Horusovom starateljkom“. Neftida je odabrana za jednog od četiri „Velika božanstva“, koja su upravljala centrima Ozirisovog kulta u Busirisu, u Delti,[14] a smatra se da je ona zauzimala počasno mesto u svetom gradu Abidosu. Nijedan kult joj tamo nije dodeljen, iako je svakako važila za boginju od velikog značaja u godišnjim obredima, gde su dve izabrane žene ili sveštenice imale ulogu Izide i Neftide i oponašale mit Plač Izide i Neftide. Tamo, u Abidosu, Neftida bi se pridružila Izidi u naricanju u hramu poznatom kao Ozireion.[15] Ove „Festivalske pesme Izide i Neftide“ bile su ritualni elementi mnogih takvih Ozirijskih obreda u većim staroegipatskim kultnim centrima.

Figura od fajansa sa likom boginje Neftide - Musée du Louvre, Pariz, Francuska

Kao boginja pogrebnih rituala (uz Izidu, Neit i Serket), Neftida je bila jedna od zaštitnica Hapijevih kanopskih vaza. Hapi, jedan od sinova Horusa, čuvao je balzamovana pluća pokojnika. Zato se ona naziva još i „Neftida sa Kreveta života“,[16] u direktnoj vezi sa njenim regenerativnim osobinama pri stolu za balsamovanje. U gradu Memfisu, Neftida je počastvovana nazivom "Kraljica balsamerskih radnji", i stoga pridruživana bogu Anubisu sa glavom šakala.[17]

Neftida je takođe smatrana svečanim božanstvom, čiji obredi dozvoljavaju slobodnu konzumaciju piva. Na raznim reljefima u Edfuu, Denderi i Behbeitu, Neftida je prikazana kako prima raskošne darove piva od faraona, kojima bi ona „uzvratila“, koristeći svoju moć kao boginja piva „da faraon može imati proslavu bez mamurluka“. Drugde u Edfuu, na primer, Neftida je boginja koja faraonu daje moć da vidi „ono što je skriveno mesečinom“. Ovo se podudara sa više opštih tekstualnih tema koje smatraju Neftidu boginjom čiji je jedinstveni domen bila tama, ili opasni predeli pustinja.

Neftida se takođe pojavljuje kao jedna od boginja koje asistiraju pri porođaju. Jedan staroegipatski mit, sačuvan u Vestkarovom papirusu, pripoveda priču o Izidi, Neftidi, Meshenet i Heket kao prerušenim putujućim igračicama, koje su pomogle supruzi Amon-Raovog sveštenika, dok se prippremala da na svet donese sinove koji su bili predodređeni za slavu bogatstvo.

Neftidine isceliteljske veštine i status direktnog pandana Izide, rezultirale su obiljem amajlija od fajansa sa uklesanim njenim likom, i njenom prisustvu u raznim magičnim papirusima koji su pokušavali da dozovu njene slavne isceliteljske moći u pomoć smrtnicima.[18]


Iz Tekstova piramida[uredi | uredi izvor]

Oziris i Ra spojeni u jedno telo, reljef sa Raovom molitvom, Nefertarina grobnica[19]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b shahawy, abeer el (2005). The Funerary Art of Ancient Egypt. American Univ in Cairo Press. str. 73—. ISBN 978-977-17-2353-0. <
  2. ^ P. Wilson, 'A Ptolemaic Lexikon: A Lexicographical Study of the Texts in the Temple of Edfu', OLA 78, 1997
  3. ^ G. A. Wainwright, Seshat and the Pharaoh, The Journal of Egyptian Archaeology, Vol. 26, (Feb., 1941), pp. 30-40
  4. ^ Virginia Schomp, The Ancient Egyptians, Marshall Cavendish, 2007, p. 27
  5. ^ A. K. Eyma, A Delta-man in Yebu, Universal-Publishers, 2003; Page 219 in the article On a Topos in Egyptian Medical History by Hedvig Györy
  6. ^ Donald B. Redford, The Literary Motif of the Exposed Child (cf. Ex. ii 1-10), Numen, Vol. 14, Fasc. 3. (Nov. 1967), pp. 209-228. The discussion of Isis as the mother of Anubis appears on pages 222 and 223
  7. ^ K.A. Kitchen, Ramesside Inscriptions, 1993, Blackwell
  8. ^ Sauneron, Elephantine, Beitrage Bf. 6, 46 n.d.; Traunecker, Karnak VII, 184 n. 2; Cauville, 'Essai,' 152 n.7
  9. ^ B. Porter/R. Moss, Topographical Bibliography of Ancient Egyptian Hieroglyphic Texts, Reliefs, and Paintings. II. Theban Temples. Oxford Second Edition
  10. ^ Versuch über Nephthys, in: A. B. Lloyd [Hrsg.], Studies in Pharaonic Religion and Society in Honour of J. G. Griffiths, London 1992, 186-188
  11. ^ Ancient Egyptian Pyramid Texts, R.O. Faullkner, Oxford University Press 1969.
  12. ^ James P. Allen, Peter Der Manuelian, 'The Pyramid Texts' SBL, 2005
  13. ^ Levai, Jessica. "Nephthys and Seth: Anatomy of a Mythical Marriage", Paper presented at The 58th Annual Meeting of the American Research Center in Egypt, Wyndham Toledo Hotel, Toledo, Ohio, Apr 20, 2007.http://www.allacademic.com/meta/p176897_index.html
  14. ^ The Book of the Dead, Theban Recension
  15. ^ Byron Esely Shafer, Dieter Arnold, Temples in Ancient Egypt, p. 112, 2005
  16. ^ Tomb of Tuthmosis III, Dynasty XVIII
  17. ^ J. Berlandini, p. 41-62, Varia Memphitica, VI - La stèle de Parâherounemyef, BIFAO 82
  18. ^ A. Gutbub, J. Bergman, Nephthys découverte dans un papyrus magique in Mélanges, Publications de la recherche, université de Montpellier, Montpellier, FRANCE, 1984
  19. ^ Hornung 1990, str. 128
  20. ^ M. J. Matje Staroegipatski mitovi (330 str) „Dečja knjiga“ Beograd. 2004. ISBN 978-86-7308-009-3.
  21. ^ Pyramid texts [1] Pyramid texts (1255, 1256, 1280-1282) [Pristupljeno: 08.09.2014.]

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Neftida na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Нефтида&oldid=27553884”